DUDBUT'K'A

BASESCUŞİ REFERANDUMİŞ GECGİNA

Romaniaşi Dudmaxvenci Traian Basescuk, muşi Dudmaxvencobaşen otxozinu şeni 19 Mbulobaşi dğas na kaixvenu k’rit’ik’uri referandumis xalk’işi didi mxucoba yezdamurot xolo Romaniaşi Dudmaxvenciş oqopinot Cotrocenişi doxore muşis uk’uniktu. 3ent’ruli O3xunuş K’urumişi Dudmaxvenci Gheorghe Dumitruk na onagnapu referandumişi oxo3’onapes; reyi na kogeçu dobadonamşinepeşi % 74,35 ik (6.014.155) Dudmaxvenci Traian Basescuşi dudmaxvencobaşen otxozinu şeni ‘var’ ya tkvesşi, % 24,87 ikti ‘ho, dudmaxvencobaşen kaizdinas ya minon’ noğirot reyi mutepeşi kogeçes. Referandumis mteli xolo 8.088.137 k’oçik reyi kogeçu, referandumişi mendaxtimak % 44,19 iqu. 3xunas 62.709 k’oçiş (% 0,78) reyepe u3’ore na kogeiçinu şeni k’abuli va ixvenu.

Galenisakvarepeş Dudnazirobaşi didk’oçepek medias na umçines çkinapeşi gagnaburot galeni oxen3alepes 178 3xunaşi 3ent’ris 72.156 k’oçik reyi kogeçu. Galeni Romenuri dobadonamşinepeşi didopek Basescus reyi mutepeşite mxuci meçes. Referandumiş k’ule, ipti oxo3’onapape ‘var’ yado gamulurt’uşi Basescuşi mxucmeçapalepek ordoşen Universitateşi Meidanis kok’uik’orebes do Traian Basescu şeni mxucmeçamuşi ozop’onepes kogyoç’k’es. K’elenurepe muşik na ok’ibğes meidanişa na moxtu Basescuk na ğarğalu ipti oxo3’onapa muşis, referandumişi çodinapete, dudi muşiş otxozinu şeni na ibodet’es xut p’art’iaşi k’ararepe, ok’vandepe do Romeniş xalk’iş ok’vandepek artimajuraşen muç’o umengapurot na ren dido mç’ipaşaşi oxoi3’onu ya tku. Basescuk, “P’arlament’eriş p’art’iapek, na geçit andğaneri reyi tkvanis, osimadu tkvanis k’aişina qvan yado xe çkimişen mu na momixtepsna irixolo dop’aminon” ya tku.

Oğarğalu muşis, sum tutaşi doloxe ar fara am Universitateşi meidanis na qu oxandupepe şeni xalk’is oxo3’onapa do xesap’işi meçamu şeni akonaşis vğarğalaminon tkveri ok’obğales gyup’icu. Ek’ule, mus na mxuci meçu irixolo k’oçis mardi du3’u. Referandumiş k’ule Basescu k’ala na ğarğalu do gecgina muşi na xvamu Avrop’aş K’omi3iaşi Dudmaxvenci Jose Manuel Barrosok, Romaniaşi reformepe şeni xolo naqoninas ya guriş moxtimeri simada muşi dotku. “Romenişi xalk’ik Basescus ağanoburot ar şanşi komeçu xolo” ya na tku Dudmamxunale Calin Popescu Tracianuk, hukumetis dodgitamurot Dudmaxveci k’ala ok’oxtimeri, gurmoxtimerişi oqopinot xolo oxandinus komemaqonenan ya tku. Dudmamxunaleşi maşvele do Hungariş Demok’rat’i P’art’iaşi (UDMR) Dudmamxunale Marko Belakti, p’olit’ik’uri uist’ik’raruri p’roblema dovoçodinaş k’ule hukumetişi sakvari çkimi mevaşkvaminon ya tku.

So3ial Demok’rat’iş P’art’iaş Dudmamxunale Mircea Geonak dido k’ap’et’işi oğarğalupe muşis referandumiş çodinasti xolo naqonu do “K’anonişi oqopinot Traina Basescuk Cotroceniyes xolo uk’unikten mara huk’uk’işi oqopinot seriozulişi oqopinot dido p’at’işi koxuink’anu. Dudmaxvencik p’arlament’oşk’elen k’anonişi oqopinot koguitxozinu. Andğaneri referandumik am mtinişi dulya va avaren.“ ya tku. Traina Basescuk na mogu gecgina şeni xvama muşi na tku Muxafazakariş P’art’iaş Dudmamxunale Dan Voicylescuk, “Traian Basescus gecgina muşi şeni oxvamu minon. Romaniaş dudk’anonik mus na meçu dulyas na qvasunon mteli xolo xilafepe muşis xolosurot gevo3adaminon” ya tku. Romenepek referandumişi çodinas na kogeçes reyepete useriuzuli p’arlament’erepes dido k’ap’et’işi koxut’k’va3es na tku Demok’rat’i P’art’iaş Dudmamxunale (PD) Emil Bocikti, xalk’ik irişen mtinişi k’arari meçu ya tku. Romaniaşi p’arlament’ok, dulya muşi p’at’işi xvenupt’u do dobadonaşi doloxe p’olit’ik’uri oxoktoba şeni p’rovak’ot’oroba ikipt’u yado na golaxtu tutas Basescuşi Dudmamxunaloba kayezderet’u.

Train Basescuk, Romenepeşi cinci na kai3’opxinu mapa Decebali do Traianik yaniki Dakepe do Romanurepek Xz. İsaşen 3’oxle 100 3’anas na qveret’es k’abğaşi noğa na ren K’onstan3aşen ren. Traian Basescu, k’aravişi k’ap’itani t’uşi Bukreşişi Beledieş Reisişi oqopinu şeni guris na kodolungoneret’u oras eya mitiskanik va içinopt’u. Dido ç’it’a reyişi fark’ite Bukreşişi reisi na iqu oras dido k’oçis aqvireret’u. Beledieşi ora muşis eşo tolis na muxteps mutxanepe uoqopinu t’uşi Romaniaşi dudmamxunaloba şeni gzas kogedgitu Amerik’aşi dido k’ap’et’işi mxucite. Muşeniki, Romaniak so3ial demok’rat’epeşi cixa t’u, 3’oxleni dudmamxunale İliescuk dido k’ap’et’işi Rusepeşi k’oçi t’u do Amerik’as var do Avrop’aşi umosi xolos dodgitut’u, Avrop’a do Rusiaşi şkas dido k’ap’et’işi balan3iaşi p’olit’ik’ape uğut’u. 2005 iş 3’anaşi çodinas na ixvenu referandumi, Amerik’aşi mxuci meçamute dido ç’it’a reyişi fark’ite do referandumi şeni mteli xolo sotxanepes na doligzu xileşi notkvalepete Romaniaşi dudmaxvenci na iqu Basescuk, ipti na qu xvena muşi İrak’işa askerişi oncğonu do K’onstan3aşa Amerik’aşi eksp’onent’işi gon3’k’imu iqu.

Mtinişi mendap3’k’edatna am dulyas, Okorturas, Uk’rainas do K’irgizist’anis muç’o eşo Sorosuri na ixvenu Amerik’anuri gektalapes oşi p’ro3ent’i va mengapsnati geografiaş fark’i do Avrop’aşa xolosoba na uğut’u şeni Balk’anetişi doloxe Amerik’anuri çiçku ar gektala ixvenu so3ial demok’rat’epes nobaz’gute. Şeyt’anik va incirs, dixape iktiren mara xesap’i çkvaneri va ren mengaperi ren, geografiape iktiraşi met’odepe muşiti oktiraps. Basescuk, Romaniaşi doloxe Amerik’anizmaşi, tudelonabaşi, ap’olit’ik’obaşi, ant’iosimadobaşi do aşo p’at’işi çkva mutxanepeşi muç’o eşo simboli steri ren. Berepe muşik namtini orapes t’eleviziorepes 3iganişi dolokunepete iz’irenan magazinişi p’rogramepes do muk xolo rakepe şumers muç’o eşo p’at’işi mağvinepe steri xolo. Mç’k’eşeburi oğarğaluşi fenti muşite muç’o eşo K’asimpaşaburi ar dodgimoba uğun Turkiaşi 3’opxineri dudmamxunale steri. Basescus; na isimadeps, çkinaperi, jindoleni k’ult’uraşi xalk’is, aşo sperores do mengaperi aşo ok’obğalepes dido p’at’işi ink’raxi uğunan. Mukti dudi muşi şeni na kogoi3’opxinu, Amerik’aniş imp’erializma şeni Romaniaşi doloxeni roli muşi dido mç’ipaşaşi isters.

Mara, ek’o mk’ule oraşi doloxe, çkar mutuskani 3’oxlenoba na va uqonun, bekim 2-3 3’anaş k’ule moxtanobati na va aqvasunon p’art’ia muşi do muşi p’olit’ik’uri skidalas aşo ordoşen muç’oşi gecgina aqu? Am dulyaşi mtinişi sebebik so3ial demok’rat’epeşi 1991-şen 2005 3’anapeşakis xe3alas t’esşi dido p’at’işi oxirupeşi p’olit’ik’apes na amaxteret’es do Avrop’as Romaniaşi doloxe çkar oras menceloni ar dudmamxunaleşi uoqopinoba ren. Andğalepes Romaniak, p’at’işi Amerik’anist’i ar mç’k’eşiş mencelişi doloxe ren, Brukselik am gecgina muç’oşi ocginasunon, çvaleri bz’iratminonan.