|
P'İÇVA, RELİGİAPEŞİ OŞKENDARİ İBADET'İ REN
P’içva, K’uranis “Oniyetuten, tanoraşen 3’oxleni ç’ereli m3’k’upepunaşen limciş k’uleni ç’ereli m3’k’upepunaşakis çkar mutu uoç’k’omu, uoşvu do seksualuri temasi uoxvenu” yado itarifinen. “P’içva”şi tkvala “namaz”işi tkvala steri, Selçukepeşk’elen Farsulişen ezdimeri na ren “rocik” tkvalaşi Turkuli nenas otkvalu ren. Muslimanobaşi şart’epeşen do xuti temelişen ar teri ren Remezanişi tutas op’içvu. P’içvati namazi steri farzi ayini ren. Hicret’işi majurani 3’anas Medines am ayet’iten farzi ixvenu; “Ya macerepe! Allahişa nodgitinuşen xe ozdinu şeni tkvanden 3’oxlenepeşa farzi na ixvenu steri tkvandati p’içva farzi ixvenu.“ (Bakara 183).
Fukahapeşi toliten p’içvapes farzi, vacibi, nafile do mek’ruhi yado ç’eşidepe uğun. Remezanişi p’içva, ora muşi ognaperi farzi p’içva ren. K’azas doskidineri Remezanişi p’içva k’ala kefaret’i yado na ip’içven p’içvape ren ora mutepeşi ognaperi na var ren farzi p’içvape. Nezirişi p’içvape vacibi ren. Allahişi riza şeni na ip’içven p’içvapekti nafileşi ç’eşidi 3’opxupan. Antepe sunneti, mustehabi do mendubi yado işinenan. Edo xolo mek’ruhi na ren p’içvapeti koren. Remezaniş bairamişi maartani ndğa do K’urbaniş bairamişi otxo ndğas op’içvu xaramişa xolosoni mek’ruhi ren.
Şurieri do adamuri k’arta religiapes, namtini orapes op’içvuşi adeti ren. Krist’ianobas p’içva Ek’lesiaşi masumani geçinadu ren. Krist’ianobas p’içva do perhizi artneri maanas ixmarinen. P’içvaşi noğira, xveneri gunaxepeşi ceza am kianas oz’iruşa geç’k’inu ren. İncilik, p’içvas didi becitoba meçaps do dido om3kvaps. Mara op’içvuşi ora, naqonuşi k’aidepe Krist’ianuri mezhebepeşi oşkendas çkvaneri ren. Krist’ianobas jur ç’eşidi p’içva ren. Okarist’iş p’içva yani şukranişi p’içva do ek’leziast’iuri p’içva yani ek’lesiaşi p’içva. Am jur ç’eşidi p’içva K’at’olik’epek ip’içvapan, P’rot’est’anepek var ip’içvapan. Krist’ianobak, cumaçxa, p’araske do sabat’oniş ndğalepe k’ala namtini yortupeşi arifeş ndğalepes op’içvu k’ai şinaps. Tevrat’is namtini ndğalepes op’içvu geiçinadvinen. Ebraelobas p’içva nefisi oterbiu do namtini oras, derdi zduşi vasit’a işinen, namtini orasti Allahişa nanç’inuşi vasit’a yado k’abuli ixvenen. Tevrat’işi toliten Hz. Musak, Turişi germas 40 ndğa 40 seri dodgiteren do am ora op’içvuten goloçkveren. Ebraelobas op’içvu na dvaç’irs arxvala p’içva ren Yom Kippuri na itkven kefaret’işi p’içva. Kippuri opişmanu tkvala ren. Ebraelepe am ndğas gunaxi mutepeşişen ipişmanenan. Allahikti entepes uxat’irs. Yom Kimpuri Ebraeluris 'tevbeşi ndğa' tkvala ren.
3’alentunayulva Asiaşi religiapeşen Budizma, p’içvaşa irişen dido becitoba na meçaps religiapeşen ren. Budizmaşi mak’ide Budaşi toliten, kianaşa dido mek’iruti, kianaşa k’ap’ula mektinuti k’ai var ren. Emuşeni na 3’opxu k’aidepeşen maartani, k’arta jur tutas ar op’içvu do am oraş doloxe so3ias iri gunaxepe osvaru ren. Budaşi toliten uçodinuri moşletinuşa yani Nirvanaşa na nodgitun mutxani arzupe ren. Moşletinu arxvala arzupe naşkvinuten ixor3elinen. Edo arzupeşen moşletinu şeni maartani gzati op’içvu ren. Hinduri religiapeşen Hinduizmas, nefisi oterbiu şeni 3’anaşi namtini tutapes do ndğalepes ip’içven. İbadet’işi noğiraten duape na ik’itxen am ndğalepes op’içvu dvaç’irs. Hinduizmas p’içva generalurot namtini oç’k’omalepe uoç’k’omu yani operhizu steri iqven. Yulvaluri k’ult’uraşi religiapeşen Taoizmas p’içvas, umosi mçire maanaten i3’k’omilen. Am religias p’içva, şursağoba oçvu do aşopeten obadu/oxçinu oyanuşi xususobaten işinen. Edo xolo Çinurepek didi bairamişi ndğalepe do p’at’inoba na manz’inen p’eriodepes ti-mutepeşi oçvu şeni ip’içvapan. 3’alentuna Asia Hinduri religiapeşen Brahmanizmas k’arta tutaşi 12. do 13. ndğalepes op’içvu adeti ren. Brahmanizmas badepe/xçinepe, zabunepe do berepekti ip’içvapan. Namtini k’oçepek adamuri ononoba mutepeşis gecginu şeni 15 ndğaşi morgvalis ip’içvapan. Am oraş doloxe ar xlip’i 3’k’arişen met’i oşvu do oç’k’omuk p’içva ok’oxvups. Hinduri religiapeşen Jainizmas p’içvaşi k’aidepe umosi k’ap’et’i ren. Jainist’epe umek’vaturot 40 ndğa ip’içvapan. Am religiaşi mak’ide Mahavirak (K.3’. 599-527) ti-muşişa şkence oxvenuten religias mağali dereceşa nunç’işinuşa na ixanderet’u, xor3i do markvali na var ç’k’omeret’u do xoloti ğuraşakis na ip’içveret’u itkven.
Not’i: Suratis “ip’içvi do şursağoba gaqvas” ya noç’ars.
|
TÜRKÇE
