DUDBUT'K'A

T'RANSDİNYESTERİŞİ P'ROBLEMA

T’ransdinyesteri, Moldovaşi yulvaş k’ele, Dinyesterişi ğali k’ala Uk’rainaş oşkendas na golaz’in k’orta ren. Rusepe na skidunan T’ransdinyesterişi k’ortak, 1992 3’anas na gamat’k’va3u lima şk’ule Moldovaşi Resp’ublik’aşen ok’ui3’k’u do timoşletineroba muşi k’abuli qu edo ti muşi T’ransdinyesterişi (Prednestrovye) Resp’ublik’a yado ognapu. Mara andğaneri ndğaşakis çkar oxen3aleşk’elen var içinu. Rusiak, ok’vak’idinu şk’ule na dobargu askerepe muşi k’ortas xoloti dodginaps. K’ortaşi xalk’ik Rusuli ğarğalaps do Rusuli ofi3ialuri nena k’abuli ixvenen. 4 milioni 320 şilya şurişen na 3’opxun Moldovaşi nak’onobaş doloxe T’ransdinyesterişi mtelot nufusi 555 şilya ren. Nananoğa muşi Tirasp’oli na ren T’ransdinyesteris ar şuris na anç’en tutaluri mogapa nanç’inerot 30-50 dolari k’onari ren.

Kianuri majurani limaş 3’oxle Bessarabiaş k’ortaş Soviet’uri Artobaşa naşkvinu şk’ule, Dinyesterişi ğaliş yulvaş k’eleni dixaş avt’onomia oçvuten Moldovaşi Soviet’ur So3ialist’uri Resp’ublik’a ik’idu. Moldovak 23 Pukrik’a 1991 tariğis Soviet’uri Artobaşen timoşletineroba muşi ognapu şk’ule, 1994 3’anaşi ağani dudk’anoni k’ala T’ransdinyesteri do Gagauziaşa avt’onomia niçinu. Mara T’ransdinyesterişk’elen avt’onomia k’abuli var ixvenu. T’ransdinyesteri k’ala Moldovak 1997 3’anas mutepeşi k’ont’akt’i on3’uranu şeni mo3’qvaş akt’is imza gedvestina, Soviet’uri Rusiaş armiaşi cepxanepeş k’ortaş doskidinu do otiru muşi dido masrafoni na ren şeni, AGİTişi 1999 Mp’olişi didok’oxtalas Rusiaş am cepxane otiruşa k’arari niçinunati cepxane xolo k’ortas z’in do p’roblemapeşa, uoxo3’onatupeşa sebebi iqven.

T’ransdinyesterişi p’roblema arxvala religiuri, etnik’uri do ist’oriuli sebebepeşen vardo, k’ortas na ren Rusepeşi askeruli teçizati do cepxaneş otiru do nizamurot ok’ont’roluş temas çkar mutu uoxvenuti çkvaneri ar p’roblema yoçkindaps. AOO do AA-k, T’ransdinyesterişi p’roblema Moldovaşi dixaş artoba oçvuten oxo3’onatuş gzaten oçodinuşi p’olit’ik’a ikips do T’ransdinyesteris na ren askeruli indust’rialur tesisepeşi ok’ont’rolu, Kolbasnas na ren silaxi do cepxaneşi dep’opeş AGİTiş çkinerk’oçepeşi k’ont’rolişa gon3’k’imu, T’ransdinyesterişi k’ortaş odemok’rat’uşa meşvelu do Rusiaş Federa3iaşa p’roblemaşi oçodinu şeni umosi dido omxvacus nucoxups. Rusiaş Federa3iakti Moldovaşi let’apeşen Rusiaşi mencelape musait’i p’olit’ik’uri şart’epe ixor3elaşi ok’uniktinasunon do p’roblemaş oçodinus gza yizdinaşi T’ransdinyesteriş maktale ok’uniktuş temas moğerdinu perpu iqvasunon yado idia ikips.

Ok’ont’aleri Milletepek, T’ransdinyesteri oçinu şeni Moldova k’ala federaluri ar oxen3aleş o3’opxu nuteklifups mara Moldovak am teklifis nodgitun do federaluri oxen3ale Gagauzia do T’ransdinyesteriş oşkendas i3’opxinas yado nobaz’gaps. T’ransdinyesterişi Resp’ublik’aşk’elen, 17 St’aroşina 2006 tariğis Moldovaşen ok’o3’k’inuş k’arari na eizdinu referandumiş oçinu şeni Rusiaşi Dumaşa kart’ali niçinu. Mara, Rusiak milletepeşkaluri huk’uk’uri k’aidepe do imza gedvineri, Avrop’aş sinorepe garant’i na ikips akt’işi sebebiten T’ransdinyesteri timoşletineri do oxoşkveri oxen3ale oqopinot var viçinaminon yado kognapu.



                                                                                                                                                              TÜRKÇE