DUDBUT'K'A

T'ERİT'ORİA BASK'İAŞİ P'ROBLEMA

Bask’ia, Esp’aniaşi olandeyulvas do Fransiaşi omjoregulvas na golaz’in Bask’epe na skidunan ist’oriuli t’erit’oria ren. T’erit’oria Bask’ia, 25 X3ala 1979 tariğoni avt’onomiaşi k’anoniten Alava, Biskay do Guipuzcoaşi eyalet’epeş ok’onç’inuten 3’opxineri federasioni ren. Navarra/İparralde na itkven do Bayonne, Biarritz, Anglet coxoni noğapeşen 3’opxineri Fransiaş doloxe doskidineri Pays Basqueşi k’ortati ist’oriuli Bask’iaş t’erit’oriaşi k’ult’uruli dixa ren.

Bask’iaşi t’erit’orias nanç’inerot 2.123.000 k’onari adami skidun. Beciti noğape muşi; Vitoria/Gasteiz, Bilbao/Bilbo do San Sebastian/Donostia ren. T’erit’oriaşi ofi3ialuri nenape Bask’uri do Esp’anuri ren. Bask’iaşi t’erit’oria ar k’oçis na anç’en 30.680 Amerik’anuri dolaroni mogapaten Esp’aniaşi irişen xampa k’ortapeşen ar teri ren. Mara p’olit’ik’uri do emniet’uri sebebepeten dido Bask’is t’erit’oriaşen yebargu açiteren. Fransiaşi doloxe doskidineri Bask’uri k’orta Navarras nanç’inerot 560.000 k’onari adami skidun. K’ortaşi irişen beciti noğa ren Pamplona.

Bask’iaşi P’arlament’o do xe3ala dudnoğa Vitoria/Gasteizis ren. P’arlament’os 25 matemsile koren do matemsilepeşi reiten T’erit’oriaşi Dudnaziri (Lehendakari) i3xunen. Bask’iaşi t’erit’orias muşi p’olisişi teşkilat’i (Ertzaintza) do radio/t’elevizionişi k’idala (Euskal İrrati Telebista) kuğun. Moderni Bask’uri nenas, Bask’i xalk’ik ti mutepeşis Euskaldunak yado ucoxopan. Cinci mutepeşi Akitanialurepe k’onari mcveşi ren. Na içkinen iptineri Bask’uri oxen3ale, 9. oş3’anuras na ik’idineret’u Pamplonaşi Mapanoba ren. Am oxen3ale emuşk’ule Navaraşi Mapanoba yado coxo iktiru.

Esp’ania do Fransiaşi doloxe na skidunan Bask’epe şeni timoşletineri oxen3alu ok’idu na noğiraps ETA “Euskadi Ta Askatasuna” (Bask’ia do Oxoşkvinoba), 31 X3ala 1959 tariğis ik’idinu. Organizasionişi noğira “avt’onomiuri st’at’uşen mtelot timoşletineri oqopinu” ren. Am noğira oxor3elu şeni Esp’aniaşi mcveşi diktat’ori Francoşa silaxoni yedgitinuşa geç’k’erenan. ETA, umosi akt’ivi ok’vak’idu şeni doloxe muşis jur burmeşa ok’oirteren: Ar burmek p’olit’ik’uri k’abği meçaps do majura burmekti silaxoni k’abği ikips. Nanç’inerot eçi 3’anaşen doni monz’inerot na nat’k’vasen organizasionik, 1998 3’anas ar k’eleni daçxirk’vata ognapu. Am p’eriodis xe3ala k’ala daçxirk’vataşi ok’oğarğalus geiç’k’inu mara p’roblema var ilaginuşi ETAk 1999 3’anas daçxirk’vataşen moivaru. Mirk’ani 2006 şakis ak’sionepe muşis na naqonu ETAk, 24 Mirk’ani 2006 tariğis “uoraloni daçxirk’vata” ognapu.

Bask’epe, Esp’ania k’ala Fransiaşi oşkendas m3ikanoba do oxen3alobaşi şkas muç’o goşarçak’eri renanna ETAti silaxoni ok’vak’idu do p’olit’ik’a oxvenuşi şkas meşarçak’eri renan. ETAk, çkar oras siviluri xalk’is var noğiru do magazetepe varna map’olit’ik’epeşa nat’k’va3u. Siviluri xalk’i zarari z’iruşiti na dvaç’irs k’onari meşvelu do noxursavu. Esp’aniaşi xe3ala k’ala ETAşi organizasioniş ok’oğarğalupe xoloti naqonops mara iroroni mo3’qva şeni jur k’eleti guroni na ren var iz’iren. ETAşi p’olit’ik’uri burme p’art’ia Batasuna andğaneri ndğas memnuneri koren.



                                                                                                                                                              TÜRKÇE