|
LAZİK'AŞİ MAPANOBA
Lazik’a, Uçazuğaşi omjoreyulvaş k’ele na golaz’in ist’oriuli k’orta ren. Lazik’a Yunanuri nenas, Lazepeşi dobadona tkvala ren. Artneri p’eriodişi oxen3ale P’ersepeşi ofi3ialuri lit’erat’uristi Lazistani coxote molişinen. Andğas, Turkia do Okortuleş doloxe doskidineri ren. Am k’ortaşen “Lazik’a”şi coxote maarta fara 7. oş3’anuras maç’are muşi na var içkinen “Armeniuri Geografia” coxoni svaras molişineren.
İ.O. 1. oş3’anuraşen doni “K’olxi” vardo “Lazi” varna “Margali” yado na molişinen Lazi-Margalepek, 3’oxle P’ont’osiş Mapanobaşa do uk’açxeti Romaşi İmp’arat’orobaşa medgineri, timoşletinobaşi limaşa kogeç’k’es. 69- 79 3’anapes Lazepes na geodgitut’u Anicetusik, xalk’i muşi Romaurepeşa yedgitinu. Romaurepes st’rat’egiuri ar regioni na rt’u Lazik’a naşkvinu var unt’es. Mara Lazepeşi oxoşkvinobaş k’abğaşa var naxondines do Lazik’aşen gamaxtes do imt’es. Lazik’a udodgineri dimencelu do ist’oriuli K’olxaşi regionis xe3ala aqu. Lazik’aşi omencelu, Lazepeşi naşatxapeş Ç’oroxi mojilute Omjoreyulva Uçazuğas regionişati nunç’işinu do Lazepeşi am regionişa didote moxtimu, P’ont’osiş Mapa 2. P’olemoni oşkurinu. Mapanoba muşi Lazepeşen oçvu şeni xe3ala Romaurepes komeçu. Romaşi İmp’arat’orobaş ar eyalet’i koniktu. Am eyalet’is “P’ont’os P’olemonyak’os” coxo geidvinu. T’amt’raşi yulvaş k’elen Ç’oroxişakis na rt’u regioni, mcveşi orapeşen doni Lazepe didote na skidut’es regioni rt’utina, Lazik’aşi Mapanobaş maktaleş gale doskideret’u.
Lazik’aşi Mapanoba, 2. oş3’anuras geç’k’ute dimencelu do 4. oş3’anuras maktaleşi dixa T’amt’raşakis var amçiranutina tesiri muşişa kezdu. 395 3’anas Romaşi İmp’arat’orobaş ok’ortuk, Lazik’aşi Mapanoba domencelu do omçiranus gza komeçu. Lazik’aşi Mapanobak, K’olxa ek’onomiurot, p’olit’ik’urot do askerulot kok’om3xvu. Lazik’aşi Mapanoba, Bizant’iaş vasali rt’utina mek’ireli vasalepeti kuğut’u. Lazik’aşi, Rioniş havzaş omjoreş k’ele 5. do 6. oş3’anuras na ixvenu Bizant’ia-P’ersiaşi limaş sebebite Lazi-Margali xalk’iş nak’onoba dido im3ikaneret’u. Emuşeni Arabi maişgalepeşen na itesirineret’es Kortupek, Kartlişen grup’alurot yibarges do p’eriodiş doloxe am regionis kodibarges. Aşote andğaneri dğas Muslimani na renanpe Lazi, Krist’iani na renanpe Margali yado na icoxinen Lazi-Margalepeşi oşkandes Kortupeşen 3’opxineri do a3’i Guria/Aç’ara yado na içkinen tamp’oni regioni kodi3’opxu.
6. oş3’anuraşi majurani gverdis Lazik’as cixanoğa do pisk’op’osobaşi şkaguri P’et’ra geidginu. Lazik’aşi Mapanobaş xe3alas na rt’u regioni, dido beciti ar golaxtimuşi gza rt’u. Çini do Hindistanişa na nunç’işut’u ticaret’işi gzalepe am regionişen golulut’u. Emuşeniti Bizant’iuri do P’ersepe şeni didi ğirsi uğut’u. P’ersepeşi, Lazik’aşa xe gedvuşi majura sebebiti, mutefik’i yado na z’iropt’es do K’avk’asiaş 3’oxlen k’elepes do Yulva Avrop’as na rt’u k’avmepe, Lazik’a usi steri oxmarute Bizant’iurepe k’ala ok’vak’idan yado noğinz’ibu rt’u. Bizant’iurepek na ikipt’es nobaz’goni metodepe, Lazik’aşi xalk’epeş oşkandes ant’i Bizant’iuri simadapeş monz’inuşa sebebi iqu. Aşo ofikruşi monz’inu P’ersepe şeni uoz’ironi ar fursat’i rt’u. Mara Lazik’aşi mapa Gubazi, Bizant’ia do P’ersepeşi şkas na rt’u p’aradoksepe oxmarute, balan3iuri ar galendulyaş p’olit’ik’as naqonute, na oktalapt’u xalk’i muşik zarari var z’iras yado ixandept’u. Mapa Gubazişi ant’i Bizant’ia do P’ersepe k’ala akt’oni p’olit’ik’a, Bizant’iurepe dido oşumu do mteli menceli mutepeşite Lazik’aşa oxvat’k’va3es. 3’anapeşi morgvalis na naqonu limaş k’ule 465 3’anas Bizant’ia do Lazik’a oakt’ute ok’vak’idinu doçodines.
Lazik’aşi mapapek, mutepeşa dudi na var gendrik’asunonan do T’amt’raşi yulvaş k’ele didote na skidut’u Lazepeti mutepe şeni moxtanoruli ar şkurna iqvasunon na uçkit’es Bizant’iurepek, Lazik’aşi Mapanobaş xe3alas na rt’u Abxazi-Abaza do Svanepe Lazik’aşen ok’ortuşi p’lanepe otatbik’inus kogeç’k’es. Bizant’iaşi noğira, Lazik’aşi etnik’uri do p’olit’ik’uri ak’tivoba oçodinute am mapanoba mek’arbinu rt’u. Bizant’iurepek dvaç’irasşi Abxazi-Abaza do Svanepe, hemi Lazepe hemiti artikarti k’ala ok’ok’idinu isimadept’es. 8. oş3’anuras, Lazik’aşi Mapanobaş xe3alaşi dixas, Abxazi-Abazape, Svanepe, Lazi-Margalepe do regionişa Kartlişen moxtimeri Kortupeşen 3’opxineri Abxaziaşi Mapanoba keçkindu. 780 3’anas Abxaziaşi Mapanobaş sinorepe olandegulvaş k’ele Nik’opsia (Tuapse), omjoreş k’eleti Ç’oroxişakis iginz’anet’u.
|
TÜRKÇE
