|
İRANİŞİ İSLAMURİ RESP'UBLİK'A
İranişi İslamuri Resp’ublik’a (Comhuriye Eslamiye İran), Omjoregulva Asias na gedgin ar dobadona ren. Olandegulvas Azerbaycani do Armenia, olandes Zuğa Hazari, olandeyulvas Turkmenistani, yulvas Pakistani do Afganistani, gulvas Turkia do İrak’i, omjores Korfezi Basra do Korfezi Ummani k’ala sinori uğun. Dixaşzoma 1.648.000 km2, nak’onoba 70.021.471, nananoğa Tahran na uğun dobadonaşi beciti majura noğape ren; Meşhed, İsfahan, Tebriz, Kerec, Şiraz, Kum, Ahvaz.
İrani, İ.3’. 4000 3’anapeşa na ninç’en tarixi do na uğun dobargalepe muşite kianaşi irişen mcveşi noğarobapeşen arteri ren. Tarixişi morgvalis İmp’arat’oroba Ahamenişi, İmp’arat’oroba Selevkosi, İmp’arat’oroba P’ersi do İmp’arat’oroba Sasani k’ala Xanedanoba Safevi, Xanedanoba Afşari, Xanedanoba Zandi do Xanedanoba Kaçarişa oxormancoba na qveren İranis, Avrasias şkaguroni st’at’u muşiş sebebite geost’rat’egiuri becitoba uğun. İrani, energiaşi oirkianuri emniet’oba do p’et’roli-gazişi moçkva rezervi muşite, kianaşi ek’onomias beciti st’at’u na uğun regionuri menceli ren. İslamuri gektalaş k’ule 1 İgrik’a 1979-s ofisialuri coxo muşi iqu İranişi İslamuri Resp’ublik’a.
İranişi nak’onoba 3’opxups; %51 Farsepe, %24 Azerepe, %8 Gilaki do Mazandarani, %7 Kurdepe, %3 Arabepe, %2 Lurepe, %2 Belucepe do %1 majura etnik’uri grup’epe. İranişi nak’onoba 3’opxups; %90 Şii Muslimanepe, %8 Sunni Muslimanepe, %2 majura religiapeşi m3ikanobape (Ortodoksi Kortuepe do Armenepe, Zerduştepe do Bahaiepe). İranis religiuri m3ikanobapeşa oceraşi oxoşkvoba meçameri ren do m3ikanobaşi matemsilepes (Ortodoksi Xrist’ianoba, Musevoba do Zerduştoba) p’arlament’os k’ont’enjani itahsisineren.
İranişi t’aroni epto xomula varna gverdi xomula do Zuğa Hazarişi p’icis subtropik’ali ren. Korfezi Basra do Zuğa Ummanişi p’icis na golaz’in zenepes qinoraşi tutape çuçuna, monç’inoraşi tutape t’enoni do mçxvapa iqven. Dobadonaşi yulvaş k’eleni didi no3’iles do şkaolande k’ortas saxraşi havzape do cumuşi t’ibape, Zuğa Hazari k’ala Huzistanişi şkap’icis İranişi p’lat’o golaz’in. K’avk’asia, Zagrosi do Elburzişi germape k’ala dido k’oçi na skidun gulva k’orta ren dobadonaşi irişen germapuna no3’ile.
İrani, kianaşi irişen xampa xeşnobaşi anane na uğun dobadonapeşen arteri ren do mimaruli, sureti, oşu, makatanoba, maxat’oba, mamet’aloba do makvaloba steri dido disip’linis xe modumers. K’lasiuri İraniş mimarişi temeluri k’idape ren came de doxore. İranis, xeşnobaşi dido oxori do galeri k’ala kianaşi irişen didi do ğirsoni mucevherişi k’oleksionepe uğun. İranuri k’ult’ura Çini, Hindi do Romaşi noğarobape k’ala Gulva Avrop’a do Afrik’aşi noğarobasti notesireri ren. İranuri k’ult’ura, İslamuri gurapaşi filologia, ç’araloba, hukuk’i, felsefe, tibbi, mimari do ilmişi omordinusti numxvaceren. Farsuli, Arabuli k’ala xususurot Anatolia, Şka Asia do Hindistanis ç’araloba do ilmişi nena yado ixmarineren. İranişi dudk’anonis ofisialuri nena Farsuli k’ala sotinuri do aşiret’uri nenapeşa, p’resas do xalk’işi ok’oambarus oxmarinu do doguronepes berepeş k’elen ç’araloba mutepeşiş oguru şeni izni meçameri ren.
İranişi ek’onomia, şkaguroni op’lanuşen, oxen3aleşi do namtini didi firmapeşi oktalas na ren p’et’rolişi indust’riaşen, ç’it’anuri xususi ticaret’işen do xaçkaşen 3’opxun. İranis kianaş gazişi majura do p’et’rolişi masuma rezervi uğun. Xaçka do maskindinobati İranişi beciti ek’onomiuri xanda ren.
|
TÜRKÇE
