DUDBUT'K'A

K'ONFERANSİ YALT'A

K’onferansi Yalt’a, Sovieturi Artobaşi moşvaconi soti Yalt’aşi sum k’ilomet’re omjoreşk’ele geladgineri doxore Livadias 3’opxineri do Brit’aniaşi Dudnaziri Churchill, Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi P’rezident’i Roosevelt do Sovieturi Artobaşi K’omunist’uri P’art’iaşi Generaluri Mdivani do Sovieturi Artobaşi Xalk’epeş K’omiserepeşi K’omisiaş Dudmaxvence St’alinik na ak’atu k’onferansi ren. Am k’onferansi işinen namtini oras k’onferansi K’irimi do namtini orasti k’odi muşi na ren Argovnat’i.

“Ok’ont’aleri Nasionepe”şi ok’idinu do San Franciscos k’onferansişi ok’oxtinu guink’vatu. Germaniaşa xegedvinus Frangiati ak’atas yado ok’abulu şeni Churchillis dido nandaru. Germaniaşi ok’ortinu do tazminatişi temapes ar tolite na var o3’k’ert’es k’elenarepek, entepeşi olagu uk’açxeni tariğişa konaşkves. St’alini do Rooseveltik meçes tavizi Germaniaşa p’at’inoba şeni mara dok’abulapes yulva P’oloniaşi ok’ortinu. Murenki Churchillik dok’abulapu P’oloniaşi xe3alas, Londras na xert’u muxacirepeşi ezdimuşa. Ar dok’ument’ite, Hitlerişi Germaniaşen oxoşkveri Avrop’as demok’rat’iuri xe3alapeşi ok’iduti igorineret’u. Sovieturi Artobak, Çarobaşi Rusiaş p’eriodis, 1905-s Jap’oniaşi guri şeni na gundunu dixape k’ala artot K’urilişi k’un3’ulapeş meçamu dok’abulapu. Amuşeniti, Germaniaşi qalgendrik’uş sum tutaşk’ule Jap’oniaşa gentxalu şeni nena komeçu.

4 K’undura 1945-şen 11 K’undura 1945-şakis na naqonu k’onferansi Yalt’as na iğarğalu temape do çodina mutepeşi aşo ren mk’ulot:

Mendrayulva: Germaniaş qalgendrik’uş k’ule Rusiak astaxolo Jap’onia k’ala ik’abğasunt’u. Mosk’ovas amute aqu uk’oro3xu tavizepe. Omjore Saxalini k’ala gomorgva muşişi k’un3’ulape, zoğaşbasa Port Arthuri do K’urili k’un3’ulape Mosk’ovas niçinu. Mançuria, Çinişi xemoşletinobas kodoskidu. Mara yulva Çinişi erk’inagzalepe do omjore Mançuriaşi erk’inagzalepe Mosk’ova k’ala Çinik artot oktalasunt’es. 1924-s galeni Mongolias gek’ideri, mara Çinişk’elen uk’abulineri xalk’uri resp’ublik’aşi st’at’u ik’abulu. Mendrayulvaşi am akt’i dido impulu.

Germania: Germania sum xegedvaşi k’ortaşa ok’uirtu. Mara Brit’ania do Amerik’ak naşkves Frangias mutepeşi k’ortaşen ar semt’i. Berlinis oşkari xe geidvinasunt’u.

Tamiratişi borcepe: Mosk’ovas unt’u Germaniaşi me3xalu 20 miliar dolari tamiratişi borci. Emuşi gverdi Mosk’ovas var niçinasunt’u. Am borcişi gverdi makina, indust’riaşi teçizati steri menk’uli k’ap’it’alot; majurati vit 3’anaş doloxe mei3xinasunt’u Germaniaşi çkvadoçkva p’rodukt’epete. Germaniaşi monk’a indust’riaşi oşişen %80 oragadu iteklifu Mosk’avaş k’elen. Mosk’ovaşi am teklifi dido monk’a iz’iru Amerik’a do Brit’aniaş k’elen. 20 miliarişi me3xaluşi xali ok’oğarğaluşa nişkvinu.

“Ok’ont’aleri Nasionepe”: Veto do mak’aturobaşi temaş jin iğarğalinu. Uşkurnobaşi K’onseyişi iroraloni mak’aturepe şeni vetoşi p’rensip’i ikabulu. Mosk’ovas, 3’oxle Turkia do ok’ule, Mosk’ova k’ala dip’lomat’iuri artikartisoba na var qu omjore Amerik’aşi oxen3alepeşi “Ok’ont’aleri Nasionepe”şa amaxtimuşa gza meçamu var unt’u. Mara 1 Mirk’ani 1945-şakis oşkari mt’erişa ok’ok’idinu na ognapu oxen3alepeşi mak’aturoba ik’ararinu. Amuten Turkiak ognapu lima, Germania do Jap’onias 23 K’undura 1945-s.

P’oloniaşi p’roblema: Varşovaşi mk’ule oraloni xe3alaşi oxoşkveri do demok’rat’iuri 3xuna mpuleri reyite oxvenu ik’ararinu irişen mk’ule vaxtis. P’oloniaşi yulva hududepe şeni 1919 tariğoni P’arisişi mo3’qvaş k’onferansis gonk’vateri “Curzonişi ğara” ik’abulinu. Geulva hududepe şeni Mosk’ovak nuteklifu abjape Oder-Neisseşi ğara. Brit’aniak, P’oloniaşi Germaniaşen dixa ezdimuşa medgineri na rt’u şeni hududepeşi xali naşkves uk’açxeni vaxtişa. P’oloniaşi jin Brit’ania do Mosk’ovaşi simadape çkvadoçkva rt’u.

Oxoşkveri Avrop’a şeni ognapa: Am ognapate, mcveşi Na3ist’i Germaniaşi k’udeli na rt’u dobadonapes demok’rat’iuri rejimepe ik’idinasunon yado ignapinu.

İranişi xali: Em vaxtis olande İrani rt’u Mosk’ovaşi xegedvas. Emuşen feide oz’iru na unt’u Mosk’ovak p’et’rolişi sebebite, am k’orta İranişen ok’o3’k’uşi gzalepe goru. Brit’aniak ognapu muşi uxeloba. Edo temaş ok’oğarğalu itehirinu.

Turkiaşi rubape: Rubapeşi st’at’u Mosk’ovaşi gurişa iktirinu. Am tema ixandinasunt’u galendulyapeşi nazirepeş k’elen. Turkiasti ambari niçinasunt’u.