DUDBUT'K'A

AGRİŞİ 1926-1930 3'ANAPEŞİ YEDGİTAPE

Kurdepeşi tarixis beciti nodgita Agrişi yedgitape, 1926-1930 3’anapeşi şkas germa Agri do gomorgva muşik’ala İranişi dixapesti yeçkindineri yedgitape renan. İhsan Nuri Paşak, xut 3’ana meqoneri yedgitaşi p’eriodis germa Agri do gomorgva muşis askeruli do p’olit’ik’uri go3’oncğonero didi cedeli meçu, Agrişi xe3alaş coxote. Noğira muşi rt’u, germa Agri do gomorgva muşişen yedgita geoç’k’apu do uk’ule Kurdistanişa goşogzinu do Kurdepe yodgitinu.

Agrişi maartani yedgita: 16 Pukrik’a 1926-s Soğanli, K’izilbaşoğli, Sori, Cilkanli, Bilhanli do Cingani aşiretepek Agris Brosonli İbrahimi do k’oçepe muşik’ala ok’oxtes do yedgites. İranişen 1000 k’onari suvari Brosonlişi meşvelute moxtesşi yedgita ididanu. Yedgita oçodinu şeni xveneri askeruli harekatis 3’oxle var geacginu. Armiak Mbuloras Doğubeyazitişa go3’axtu do majura harekati geoç’k’apu. Mayedgitepek İranişa mek’axtes. İranişi xe3alaşen ik’vandinu, hududis tebdirepeş eç’opinu. 1928 3’anas İhsan Nuri Paşak, cemieti Xoybunişi omxvacute ağani yedgitaşi op’lanus geoç’k’u. Ç’it’a ar grup’i do3’opxu do askerepes moderni silaxepe komeçu edo askeruli taktik’epete oxandapu. Am grup’ik germa Agrişa igzalu do Xoybunişi yedgita geoç’k’apu do Bitlisi, Vani do Vanişi t’ibaş gomorgvas dido dobargalepes xe kogedvu. Ank’araşi xe3alak noğaşi şkaguri Doğubeyazitişen K’arakoseşa onak’lu gonk’vatu do mayedgitepe, manebrepeşi vasitate yedgitaşi oçodinuşa ikna şeni ibodu. 1928 3’anas yedgitaşi go3’oncğoneri do askeruli do sivili maktalepeşi şkas xveneri muzakereşen netice var gamaxtu.

Agrişi majurani yedgita: 13 St’aroşina 1927-s geoç’k’ineri harekatite Turkiaşi armiak İranişi hududişa konanç’u. Turkiaşi armiak, 14-27 St’aroşina 1929 tarixis Tendurekişi harekatite İranuri Şeyx Abdulkadirişi yedgitaşa ok’atinus nodgituşk’ule xe3alak, 1930 3’anaşi Mbuloras Agrişa askerepe noncğonu. Askerepek mayedgitepes 3’oxle var geacgines. 26 Pukrik’a-9 Mbulora 1930 tarixepeşi şkas xveneri harekatite Savuri, Midyati do Cizreşi emnieti oxor3elu şeni ixandu. 1930-oni 3’anapeşa moiluşi Turkiaşi armiak geocginus kogeoç’k’u. Turkiaşi armiak Pukrik’aş tutas geoç’k’ineri atak’i qu do Mbuloraşi tutas 10000 askerite germa Agris kogvak’iru. Jur k’elesti askerişi nak’onobas manz’inet’u. Kurdi aşiretepek Turkiaşi oxen3aleşa medgineri 60000 askeri k’oroberet’es.

Agrişi masumani yedgita: İhsan Nuri Paşa do Zilan Begik, aşireti Hesikişi reisi İbrahim Ağaşi aşireti k’ala İranişi hududişen mek’iles do ağani yedgita geoç’k’apes. Askeruli unit’epek udobağineri kodoskidesşi mayedgitepek, doloxe muşis Doğubeyazititi nt’aleri k’orta dok’ont’roles. Ok’ont’roleri k’ortas, cemieti Xoybunişi omxvacute Agrişi cumxurieti ognapes. Mara Turkiak, em p’eriodis İranişi let’a, germa ç’it’a Agriş k’ap’ulaşakis askerepe omendinu şeni izni keç’opu. Aşote İranişi gza mayedgitepe şeni konink’ilu. Emuşk’ule jur memleketişi şkas hududi ditanziminu do Vanişi k’asaba Koturi İranişa koniçinu edo germa ç’it’a Agri Turkiaşi doloxe kodoskidu. 1 X3alas Turkiaşi armiak germa Agrişi muhasara doçodinu do 7 St’aroşina 1930-s umumi taarruzi geoç’k’apu. 25 St’aroşinaşakis meqoneri germa Agrişi muhasaraş oras 14 St’aroşinas Kires, İbrahim Ağa doğuru do İhsan Nuri Paşakti İranişa multeci iqu. Adanaşi cezaşi omtinales xveneri muxakemes 34 k’oçişa go3’ok’idinuşi ceza niçinu. 1938 3’anas noğa K’arakoseşi coxo Agri yado iktirinu.



                                                                                                                                                              TÜRKÇE