DUDBUT'K'A

İHSAN NURİ PAŞA

İhsan Nuri Paşa, germa Agrişi yedgitapeş maktale Kurdi p’olit’ik’uri k’oçi rt’u. Cemieti Xoybunişi askeruli go3’oncğoneroba do Kurduri silaxoni mencelepeşi umumi k’umandanoba qveret’u. 1893 3’anas Bitlisis dibadu. Cibranli aşiretişi eşrafepeşen Ali Qulişi skiri ren. İptidogurale Bitlisis doçodinuşk’ule Erzincanişi Askeruli Ruştiyeşi Doguraleşa kamaxtu. Ruştiyeşen dimezunuşk’ule St’amp’olişi Mektebi Harbiyeşa kamaxtu do 1910 3’anas Harbiye doçodinu do teğmenişi rutbete Osmaniaşi armiaşa ak’atu.

Albanias yeçkindineri timoşletinerobaşi yedgitaş oçodinus ak’atu do emuşk’ule Yemenişa incğonu do ekonaşis 33 tuta dodgitu. Yemenişen uk’uniktuşk’ule Beyzonis 93. alayişi yaveri yado vazife niçinu. Maartani kianuri lima geoç’k’uşi K’avk’asiaşi cepes Rusiaşi armia k’ala ik’abğu. Mara Nermanis iyaralu do oşvelu şeni Erzincanişa moiqoninu. Moik’auşi 9. armiaşi k’ortas vazife niçinu do Okortuleşi noğa Ozurgetis xe gedvuşk’ule seyyari jandarmapes go3’vancğonu. Maartani kianuri lima içoduşk’ule cemieti Kurdistanişi Omağalu k’ala temasi aqu. 30 Mirk’ani 1919-s jurnali Jinis, Vilsonişi p’rensip’epe şeni mak’ale ç’aru. Moşletinuşi lima geoç’k’uşi St’amp’olişen T’amt’raşa mendaxtu do Ruşti Paşaşi emrite Bak’uşa noncğoneri heyetişa ak’atu. Heyetis Bolşevik’epeş xe3ala aqveşk’ule Anatoliaşa uk’uniktu unt’u. İzni var niçinuşi namtini Azerepe k’ala İranişi Azerbaycanişa komek’axtu. Xasank’aleşa idu do Kazim K’arabekirişi emrişa kamaxtu edo St’aroşina 1920-s yet’k’va3eri Armeniaşi seferişa ak’atu. Am seferis majura fara iyaralu do oşvelu şeni Sarik’amişişa inak’lu. Çildiri şeni Okortules nodgitu do Kortuepeşk’elen k’ortaş işgalişa mani iqu. Çildirişi mencelepe goşibğinuşi, 3’oxle Doğubeyazitişa do uk’ule Beşirişa itayinu. Emuşk’ule Silvanişa itayinu do seyyari mit’ralyozişi mufettişot Siirtis vazife qu. Ar k’eleti Cibranuri Xalidişi go3’oncğonerobas cemieti Azadişa ak’atu.

Nesturişi yedgitaş oçodinu şeni Şirnak’işen Beytuşşebabişa tireli do 7. korarmiaşa mek’ireli 18. piyadeşi alayis vazife aqu. Cemieti Azadişen moxtimeri emrite 350 k’oçoni askeruli menceli muşite do Kurdi subayepete alayişi cepxane moçodinu do germaşa imt’u edo koyedgitu. Yedgitas geicginesşi manebrepe muşi k’ala Frangiaşi manda Suriaşa iltica qves. Ekolen kort’a Şengalişa mek’axtesşi İnglizepes İrak’is askeruli vazife meçamu unt’es. Mara “Kurdepeşi timoşletineroba şeni ocedelu minon. Ar unit’eşi memuro İnglizepeşa var maxezmet’en” tku do teklifi var ik’abulu edo manebrepe muşik’ala İranişa komek’axtu. İranis itevkifinu do Zencanişa incğonu. Zencanişen imt’u do Hoyişa mendaxtu. 1927-s cemieti Xoybunişi k’ararite 20 vitoşi k’oçi k’ala Erzurumişa idu. Turkiaşi armiak geç’işu do ar-jur fara ok’oik’abğes. Agrişi yedgitaş oras, Agrişi zirves Kurduro “Agri do Gaziya Velat” coxoni jur gazeta gamoçkvu do am gazetapes Cemşidi imzate ç’aru. Turkia do İranişi oşkarxandate masumani Agrişi yedgita içodinuşi xolo İranişa iltica oxvenu konaç’iru.

18 Mirk’ani 1976-s Tahranis caddeşen mek’ulut’uşi mot’osik’let’i mantxu. Monk’a iyaralu do ozabunales kodincirinu, şkvit dğas k’omas rt’u do 25 Mirk’anis doğuru. Kurdepeşi meseleşa milleturi çerçeveşen mono3’k’ede şuuroni do p’rensip’oni davaşi k’oçi İhsan Nuri Paşak, Kurduri tarixi, folk’lori, k’ult’ura şeni dido k’imetoni xandape qu. Çkvadoçkva noç’are do mak’alepe muşi do “Germa Agrişi yedgita” do “Kurdepeşi cinci” coxoni jur svara uğun.



                                                                                                                                                              TÜRKÇE