DUDBUT'K'A

ROMANİAŞİ HUNGAREPEŞ LET'AŞ MEK'İROBA

Let’a k’era ren k’oçi şeni, Ğormotik na momçes, p’ap’ulepe çkinişen na elamiskides dobadona çkini ren mtinişi let’a. Let’aş manceş oqopinoba eşo 3ubuka ar sakvari va ren, vartiti iqvasunon çkar oras, emuş oçvalu, omskvanu eşo mç’ipaşaşi sakvari ren. Bereketi ren Ğormotişen çkinda na mulun mara k’imeti muşi na uçkinanpe şeni, dobadonaş maqoropalepe şeni ren am metkvalepeşi gnapa do oxo3’onapa muşi.

Romanias Transilvania do Banat coxoni ist’oriuli jur didi t’erit’oria ren. Am t’erit’oriapek Romaniaşi irişen ist’oriuli, arkit’ekt’uri do k’ult’uraş k’oroba na uğun t’erit’oriape renan. Am t’erit’oriapeşi doloxe Hungarepekti skidunan do lok’aluri xalk’i mutepeşi renan majura xalk’epe k’ala. Romaniaşi doloxe 22 milyoni k’oçi skidun, antepeşi 2,5 milyoni Hungarepe ren. Romaniaş Hungarepeşi % 96 ik Transilvania do Banatis skidun. Hungarepes, Romaniaşi doloxe irixolo k’ult’uruli hak’k’epe uğunan; nananena mutepeşite gamantanu, Hungaruli radioşi p’rogramepe, Hungaruli t’elevizionişi p’rogramepe, Hungaruli gazeta, Hungaruli p’art’iape, k’ult’uruli frak3iape, nananena mutepete na unonan orapes advok’atepe okaçamu steri çkvapebura çkvapebura dido p’ozit’iuri hak’k’epe uğunan.

Geç’k’ap’uroni doguronişen, liseşi çodinaşakis Hungaruli nenaten kogamaintanupan do xolo am p’eriodişi doloxe Rumenuri nena arxvala çkvapebura dersişi st’at’ute ik’itxupan mç’ipaşaşi oguru şeni. Targu-Mureş, Cluj-Napoca do Timişora steri sum noğas Hungaruli nenaten gamantanu na ikips sum universit’et’i uğunan. K’arta referandumişi oras, Hungarepeşi part’iapek referandumişa artot amulunan. Hungarepek Romaniaş doloxe % 10 renan, irixolo referandumepes Hungarepeşi reyepe mtelixolo reyepeş % 7, % 8 işi tudele çkar oras va melaps. Hungarepeşi Na3ionaluri Artonobak, a3’i Romaniaş hukumetişi k’oalisioniş doloxe ren majura ar teri Romenuri part’ia k’ala, irişen beciti nazirobaşi didopes Hungari nazirepe renan do 12 naziri uqonunan hukumetişi doloxe.

Romaniaşi irişen dido zeneburi let’apek Dobruca (Kostence), Muntenia (Bukreş do mzaxali namtini noğape) do Oltenia steri ist’oriuli coxoni t’erit’oriapeşi doloxe ren. Mara mu int’eresoni ar sakvari ren ki, so3ialist’uri regimişi orapes dik’a, keri, lilve, mergyapeşi dep’o steri na işinet’u am dido bereketoni let’apeşi gverdi muşiti an3’ineri orapes va rti ixaçken, na ixaçken let’apeşi bereketiti 3’oxleneri orapeşi bereketi steri var uğun. Muşeniti, imp’erialist’uri, dido na3ionaluri çkva dobadonapeşi firmapek k’arta ndğas aşo let’ape yeç’opupan mara aşo firmapeşi didopek let’ape mutuskani var oxaçkapapan do xolo am let’apeş mancepek 3’k’ari meturişi sist’emepe dopaşeri (mcveşi orapes sup’eriuli 3’k’arişi otiruşi sist’emepe uğut’eren, namtini svalepes ç’iç’it’a kort’asnati xolo koren mcveşi orapeşi noxvene) na uğun let’ape muşi var xaçkupan. Namtinepek let’ape va apaenan, namtinepekti galeni dobadonapes ixandepan do emuşeni dixa mutepeşişi jin mç’ipaşaşi var gyadginenan.

Mara Transilvania do Banatişi Hungarepek na skidunan oput’epes, ç’it’anoğapes do noğapes, mance na uğunan muşi let’ape mitiskanişi çkvaşi xalk’işa va gamaçapan, aşo ar dulya iqvas na entepe şeni dido oncğoroni ar dulya iqven. Do xolo mutepek na skidunan lok’aluri svalepes çkvaşi xalk’epek let’a gamaçapt’anşi mani mani, eya na gamiçinen let’apes sum va na otxo k’at’i geç’areli meçapan, eşo let’ape ordoşen yeç’opupan do go3’uncubalupan çkva mayeç’opale k’oçepeşen. Namtini orapes, Transilvaniaşi doloxe mutus na va irgun va na mance muşi na va gamaçaps let’ape şeniti sum otxo k’at’i ğirsi meçapan, eşopeten let’aş yeç’opinuşi dulyas naqonupan. Romaniaş Hungarepek, na skidunan mtelixolo nobargenepe mutepeşişi na ixaçken irixolo let’ape xaçkupan, rak’ani, tumbi va na emtumani kort’asnati, e do eşopeten dixa mutepeşişi maqoropale k’oçepe renan.

Romaniaş Hungarepek, nena mutepeşişiti maqoropale k’oçepe renan. Nena mutepeşiş uçkinapu entepe şeni dido oncğoroni ar dulya ren. Doloxe mutepeşis, bere-bari, oput’epes, noğapes, gamaçamuşi mağazapes, bazarepes, ticareti ikipt’anşi, mutu gamaçapt’anşi, Hungaruli nenaş met’i mutuskani nena va ğarğalağan, lok’aluri svalepe muşis çkvapebura xalk’epesti ipti Hungaruli nenate nena gyuktirapan, e na ğarğalapan k’oçik çkar Hungaruli nena va uçkins na, do mutepekti mecburi doskides na em oras Rumenuri ğarğalapan mara namtini Hungarepek çkar Rumenuri nena va miçkin ya zop’onan do Rumenuri va ğarğalapan mitiskanişi çkvaş xalk’i k’ala. Hungaruli nena Transilvania do Banatis dido dominat’uri nena ren. Skidalaşi irixolo pozi3iapes ixmarinen do dido menceloni skidun.

Hungarepes, Romaniaşi doloxe dido mç’ipaşaşi dodgitoba uğunan do let’a mutepeşişi gamaçamu, muç’o eşo dobadona mutepeşişi gamaçamu steri dido p’at’işi şinapan.