"MARGAL-LAZEPEK ARTOT NODGİTASUNONAN ASİMİLASİONİŞA" K’avk’asiuri xalk’epeşi cumaloba şeni gamaçkvala na ikips k’olxoba.orgişi magedginepeşen Xopuri Lazik, K’oçinuri Hak’epeşi Ok’oxtimaleşi magedginepeşen avuk’at’i Ahmet Xulusi Xacalişi k’ala ok’oiğarğalu. K'oçumçane Xacalişi, dudi tkvani domoçinapit? A3’i mu ikipt? 1949 3'anas Malatya-Doğanşehiris dovibadi, Art'aşenuri vore. Dudi muşi sosialist'i na şinups Turkialuri ar Lazi vore. Mp'oliş Huk’uk’işi Fak'ult'e dovoçodini, avuk'at'oba vikip. 3'oxleni orapes dido p'olit'ik'uri gamaçkvalaş mat'erialepeşi gamağinu şeni memişvelun. Çkvadoçkva vazifepe domaqu. A3'i xolo xaricieş ilmi do kianas na iqvenpe şeni eşo çkimebura mevakter, dudi gebdumer. www.karalahana.com do www.halkingunlugu.net coxoni sitepe şeni p'eriodiuri mak'alepe p'ç'arup. 1992 3'anas Lazuri Vak'ufişi gedginuşi go3'oncğoneri t'it. Dudi tkvanişen muepe golagixtes? Uk'açxe meç'qip'aş k'amp'ania do çodinas Lazuri Vak'ufi va geidginu. Am tema şeni muepe tkvaginonan? Lazuri Vak’ufi andğanerdğaşa nanç’uşinat’uk’on muxalifi minobate, K’avk’asiuri xalk’epeşi cumalobaşa memxvaceri do K’avk’asiurobaşi şuurite Kartvelizmişen uimenduri edo gamantanuri rolite Lazepeşi milleturi şuuri do k’ult’uruli hareketişa muç’o namxvacet’u p’ia? Xasieti do zmonape çkimite; dineburi ocerupe, etnik'uri minoba, sinifeburi st’at’u mutepeşi sebebite na koniç'qip'en, na va nik'ardinen xalk'epe do hak'epes quci mepçi, dudi gebdvi do am dulyapeti dudi çkimi şeni vazife pşini. Lazepe şeni ''xe çkimişen na momixteps k'onarite'' viboder xolo am vazife şeni. Edo emuşeni 1992 3'anas dovixaziritş k'ule tkvanti na giçkinan steri maqalepe çkimi k'ala vak'ufişi gedginu şeni oçalişus gevoç'k'it. Gamaçkvinu şeni morali meçamuş met'a mutu mxuci va memaçestina ''Lazepeşi Tarixi'' coxoni sup’ara kogamiçkvinu. Ati maartani icraati domaqves. Dido zabunuri noç'arelepe kuğut’utina am supara gamiçkvinuşi dido gamiçinu. Okorturas cumalepe na uqonut'u, nena, k'ult'ura, 3'oxlenora na uğut'u Lazi coxoni ar xalk'i na rt'u irik goişinu. Amuş k’ule svaruli Akt'uelik çkimi k'ala ok'oiğarğalu. Lazuri Vak'ufi geidginen yado oxoi3'onapu. Am ambariş k'ule k'ai na a3'onu dido Lazik çkini k'ala miğarğales do omxvacu şeni gemipurçes. Na golaxtu dğalepes ar jur fara kok’optit. K’oçepe k'ala dobğarğalit do noğira çkini oxo3'onapu şeni ok’oxtimalepe k'ala oğarğalus gevoç'k'it. Mara guri meç'vinuşi ar mtini t'uki, k'omari osteramuş met'a çkva mutu noğira na va uğut'es ok’oxtimaleş dudmaxvencepek (ar jur k’oçiş met'ak) quci va momçes. Arçkvati çkinişeni ''antepe mk'ortura'' renan yado domotkves aşopete p'at'eburi p'rop'aganda doqves. Temaşi orjinaloba şeni am p'eriodis dido gazetas cgiro ambarepe gamiçkivinu, mak'alepe koniç'aru. Ar dğas Sabah grubişi majurani gazeta Bugün gazetaşen ar maambare k'ala vak'ufişi temaşi ok'otkvalu şeni ok'ovitkvit. Vak'ufi otemsilu şeni k'oçumçane avuk'at'i Cemil Memişişi do rametoni Yuksel Yamağalişik doğarğalan yado govink'vatit. Mati şahidi oqopumu şeni ek vort'i. Maqalepe çkinik k’un3xineri uslubite doğarğales do noğira arxvala nena do k'ult'ura çkinişi omancelu miğunan, am hak'epe çkini şeni dido k'oçineburi do demok'rat'ik’uri ren, Okorturasti Margali cumalepe çkini skidunan do xolo entepesti artneri meselepe uğunan ya tkves. Maambarek ok'otkvalaşi çodinas eşo şurgedineri oqopumu şeni fot’ografi tkvani eşagiğat ya mi3'vesşi, maqalepe çkimik ugurone ho ya tkves. St’oliş jin Lazepek na skidunan dixape na o3'iraps ar xarit’a t'u. Fot’oğrafi mtineburi iqvas yado xarit'aşi gomorgvas dodgitit ya tku. Çkimi şeniti, tkvanti elak’atit ya mi3'uşi, ma ok'otkvales va elavik'ati var yado doptkvitina guri muşis mu na doluz'itu va miçkit'u şeni ho ya dovu3'vi. Ok'otkvala arjur dğaş k'ule em gazetaşi dudbut'k'as spot’işi ambareburi kogamiçkvinu. Mara noğira mutepeşi dido uexlak'oni t'u. Çkini şeni ''mk'ortura'' yado oxomi3'onapupt'es. Dudbut'k'aşi go3'otkvalas ''Çkin Turki va voret, Lazi voret'' yado noç'art'u. Fot’oğrafişi tude ''Vak'ufişi dudmaxvencepek Lazistani o3'irapan'' yado noç'art'u. Na gemak'viru ar mutxani t'u ki, ok'otkvalas va vort'itina 3'oxleni orapes svaruli Akt’uelis na gamiçkvinu oxo3'onapape çkimişen muç'o eşo na unonan mutxanepe eşamaleri am ok'otvalas konun3axeret'eres do aşopete mati am ok'otkvalas na elavak'ati steri memoğirupt'es. Am ambariş k'ule muç'o eşo talimati yeç'operi steri meç'qip'aş k'amp'anias geoç'k'es. Majurani dğas Hiltonişi ot’elis Turkiaşi bandaraş 3'oxle golosvareli fik'iri mutepeşi unamusoni lok'aluri ok’oxtimalapek ''Çkin Turki voret, antepe mk'ortura renan'' yado infoma3iaş ok'obğala doqves. Emuş k'ule xolo artneri gazetas, Rizinişi jur mebusi goşa3xunes do guya informasia ezdes. Juri xolok çkin Turki voret ya zop'ont'es, çkini şeni ''mk'ortura'', ''dobadonagamaçamale'' yado memoğires, aşo moçinapes. Hele arteri na ren, rametoni baba çkimişi maqale Vi3'uri Şadi Pexlivanoğlik, ''Antepek T'amt'raş melendo, dixa çkinişa va malenan'' steri şovenist'uri, xamaseturi nenape tku. Buguni (Bugün) gazetas am provak'aturi gamaçkvalape şkvit dğas naqonu. Majurani dğalepes mediasti p'at'eburi k'rit'ik'i do mak'alepe kogamiçkvinu. Entepeşen arteri, doma3'onen ki mukti Lazi na rt'u, Sebahattin Onkibarik, çkini şeni mk'ortura renan ya, avuk'at'i Cemil Memişişis do ma/çkimda Mosk'ovak mxuci meçaps ya, siciloni t'im3'k'ilepe renan ya steri dido unamusoni, mon'k'a, m3udi mek'ideburi ar mak'ale doç'aru. Maç'araleşi noç'are ek'o di3xireburi do 3’oxlenhukmoni t’u ki dodgimoba çkimi, varti uçkit’u Sovieturi do Amerik'aş emp’erializma k'ala muepete çkimebura ocedelute na golamixtu. Mç'ipaşaşi oxoi3'onet'u, namtinepek am m3udeburi çkinape emus nuncğoneret'es. Am p'lanuri p'rovak'asioni gamaçkvalapeş k'ule em dğa şakis na mxuci na momçes dido maqalape çkinik memoqvilasunonan yado dido aşkurines, mu qvat'es entepekti 3'ori t'es. Edo çodinas ar jur k’araroni k'oçi kelapskidit. Em na unt'es çodina iqveret'u. Meç'qip'a diçoderet'u. Em na govişaşit mtelixolo mutxaniş k'ule p'at'işi mtini dovigurit. Mitxanepek gonk’vateret’es. Asimilasiuri resmiuri Kartvelisti ideolojiş dudis na kogeçu maqalepe çkinik, ''fincanişi corepe oşkurineret'u'' do didi k’abaxati doqveret'es. Ho, am ideolojiş Turkiaşi k'udelik, oşkaruli ar gazetas munasebet’epe muşite domç'qip'es. Am uhak'oni do p'rovak'at'uri gamaçkvalapeş k’ule ma do Cemil Memişişik huk’uk’i oqopumeri dudi gevodvit do am ambarişi tek’zibi oxvenapu şeni dolovingonit. Mara va gamaçkves. Edo amuşeni Kuçukçekmeceş savcobaşa na domoğodes k'abaxati şeni kart'ali komepçit. Do arçkva xolo minoburi hak'epe çkinis oxomit'k'va3es şeni tazminatişi dava gevoç’k’apit. Gazetaş dudmaxvencepe şeni ammeuri dava goin3'k'utina em dğalepes na k'abulu na ixvenu mediaşi oxarsuvuş sebebite k'abaxatoni işinestina am unamusonepes na niçinasunt'u ceza tehiri doqves. Tazminatişi dava dido oraş k’ule lehi çkinişa koniçodu. Mara Buguni gazetak na ink'ilu şeni lehi çkinişa hukmi na niçinu oşi milyoni tazminati va yemaç’opes. Lazuri Vak’ufi geidginat’u do andğanerdğaşa nunç’uşat’uk’onna edo fonk’sioneri oqopumuşi şart’ite dido muimi vazifepe axvenet’u. İlmiuri goşogorapete xalk’i çkinişi tecrubepe adidanet’u, Lazuri nena amordinet’u do ast’andart’inet’u, Anatoliaşi xalk’epeş cumaloba axor3elinet’u, k’arta otorit’eşen moşletineri do namusoni minobate xalk’i çkinişi şuuri amağalinet’u. Edo xolo Okorturas na miqonunan cumalepe çkinişi meselepeş onç’elu maartani vazife aşinet’u. Turkialuri Lazepes ronesansi na aqu svaruli Ognişi magedginalepeşen arti k’oçi ret. Ognişi p’eriodişen molamişinit. Ogni ginz’e oras va gamiçkvinuşi Lazepes muç’o negat’iuri tesirepe oğodu? Vak’ufiş gedginuşi davas dido p’at’işi go3’omidgitesşi dido oras mutu va maxvenes. Em na gamoçkves gamaçkvalape şeni k’oçepes aşkurinet’es. Dobadonaş em oraşi xalis ‘’mk’ortura’’ yado yafta muç’o eşo p’at’i noğiru ok’obğalepe şeni didi riski 3’opxupt’u. Mara doma3’onenki 1993 3’anaşi mapxas p’ikniği şeni ok’ovitkvit, aya çkini şeni k’ai ar dulya domaqves. P’ikniği zuğas dop’at, Lazepes aya nomskun, aşo dovizmonit do k’un3’ulas p’ikniği oxvenu şeni k’arari komepçit. Dido k’oçik elamak’ates, xelaba 3aşa yemixtes. Ek svarulişi p’roje molapşinit. P’ikniğiş k’ule ar jur k’oçi elamak’ates. Svaruliş gamağuşi p’roje tama tamo imordu. Noç’arepe dop’k’orobit. Mara svaruliş maartani nomeraş dolont’ale do na gamiçkvinasunon noç’arepe şeni k’rit’ik’i vikipt’itşi namtini maqalepe çkinik svaruli m3ika ora va gamaviğat ya tkves. Dido munak’aşapeş k’ule namtini k’oçepeşi inisiat’ivite svarulişi gamağinuşa k’arari komepçit. Malesefi, majura maqalepek elama3’k’es. Svarulişi maartani nomera kogamiçkivinuş k’ule DGM-k (Oxen3aleşi Şurmedginobaş Maxkeme) sum noç’areşi sebebite svaruli ok’orobinu şeni k’arari komeçu. Mara jur celseş k’ule davaş p’eriodiş çodinas ‘’noç’arepes mk’orturaş p’rop’aganda va ixvenu, k’ult’uruli hak’epeşen molişineren’’ steri oxoşkvaluri mazeretite beratişi k’arari koniçinu. Svarulik anşi nomera kogamiçkvinu do objekt’iuri-subjekt’iuri meselepeşi sebebite arçkva xolo va gamiçkvinu. Svaruli Ogni ‘’misia’’ na uğun, gamaçkvalaş dodgimoba muşi iro mangareburi do artneri meqone na uğut’u, tkvanti na tkvit steri, Lazepeşi tarixis dido beciti minoba na uğut’u gamaçkvala t’u. Muk’o beciti fonk’sioni na uğut’u a3’i umosi k’ai oxoma3’onenan. Ogniş k’ule dido svaruli kogamiçkvinu, mara Ogni steri vana Ognişen daha k’ai svaruli va gamiçkvinu. Am na ptkvi mutxanepe muç’o eşo k’van3’aşi yopşa dolont’alepe ren. Mara upşu k’eleti menda3’k’eduşi voret. Em na miğut’es mat’erialepete artneri dolont’aluri oqopumeri irişen dido jur vana sum nomeraş met’a va gamamaçkvinet’es. Edo emuşeni hemi umosi dğaleburi hemti, Lazonaşen ambarepeti na noç’arasunt’u gazetaşa goktinuşi vort’it. Objekt’iuri do subjekt’iuri sebebepete antepe va maxvenes. Gamaçkvalaş skidala muşi dido ç’it’a na dimtinanu şeni ok’obğalepes dido p’at’i tesiru oğodu. Umosi dido yopşela do xalk’işa golokteri xandapeş oxvenu şeni ora gomindines. Em oraşen a3’işakis p’eriodiuri ar gamaçkvala gamamaçkvineret’esk’on, fonk’sioni na aqvasunon siviluri ok’okğalepe doma3’opxineret’esk’on, edo elbet Lazepeşi minobaş ocedelu, şuuriş mağaloba doma3’onenki umosi mağala maqvet’es. Oxen3alek aşo vana eşo ‘’revizioni’’şen na molaşinups am oras umosi dido ciddi oqopumeri ejomidgitupt’es, m3ikanobaşi hak’epe dudk’anonuri garantiaşi yezdimus çkinti mutu domatkvet’es. Mara va gomoç’k’ondanki, antepe arxvala svaruliş xandapete va iqven. Turkiaşi Cumxuriyetişen Lazuri nena do k’ult’ura şeni muepe ginonan? Turkiaşi Cumxuriyetişen mutxanepe ak’vandept’aşi 3’oxle dudi çkinis o3’k’omilus faide maqvenan yado doma3’onen. Jile eşo mk’ulaşaşi na molapşini steri “ç’uvaldizi çkvapeşa mevo3igat mara lemşi no3iguş cesaretiti” miğut’an. Malesefi, dido 3’anaşen doni eşo k’imeti na uğun mutu va ixvenu. Edo amuşeni muç’o eşo TRT-şi oğodoba steri mitik mutu quci va momçes, ciddi oqopumeri va mendami3’k’edes. Egere aşo va iqveret’uk’onna hak’epe çkini umosi menceloni domagoret’es, muç’o eşo majurani xalk’epe steri çkinti memiqucap’t’es. Mara a3’iş k’ule iqveni? Oqopumuşi ren mara va miçkin. Mara otkuşi ar mtini miğunan, dobadona çkinis oşka oraburi çkvapeşi steri namtini gon3’k’imalape iqvasunon. Lazepeşi şuriş xalik mak’uli do ok’abuloni ok’vandupeş ogoru noğiraps. Antepe, nananena şeni resmiuri oxoşkoba, doguralepes 3xuneburi t’asnati Lazurişi ok’itxu do oguru, Lazonaşi universit’epes Lazuri enst’it’uşi gon3’k’imu dç. dulyape iqopen. Lazuri, xampa oqopumeri moxtanoraş nesilepes nunç’uşinu şeni medi giğunani? Am tema şeni na ixvenen xandape şeni gaxelenani? Xalk’i çkinis medi aqveni moxtanora muşi şeni? Am tema şeni xalk’uri şuuriş no3’iles muk’onari ğirsi uğun? Xandape iro aşopete ixvenuna, Lazuri nena xampa oqopumeri, minoba muşi iro ğarğaleri moxtanoraşi nesilepes nunç’uşinu şeni malesefi dido medi va miğun. Edo ho, tkvani steri namtini k’oçepek k’ai mutxanepe ikipan mara va dibağun. Dolomar3’obape goç’k’ondinuşi voret, mencelepe ok’odginuşi voret. Am na mk’itxit k’itxaşi coğabi tkvan domi3’veret. Edo ho, am temaşi mtinişi oxo3’onapa aya ren; Lazepeşi şuuriş mağaloba dobağine reni vana va reni? Mevcuduri donepek am tema şeni dobağine ren yado va motkvapapan. Turkiaşi ammeşreyis na iğarğalen demok’rat’ik’uri revizia şeni mu isimadept? Sist’emak nefsi var do arxvala t’k’ebi muşi iktirapsi p’ia? Nanaşnenate gurapaşi p’ersp’ekt’ivis bilasa Kurdepeşi meseleş temas andğaneri xe3alak samimi va ren do p’rogrami va uğun yado tenk’idişa ak’ateti? Qini limaşi morgvalis jur emp’erialist’uri k’amp’işi ok’abğinuş şkaguri oşkayulva t’u, aya mtelis miçkinan. Buşik na otatbik’u oşkayulva orjinoni Avrasiaşi st’rat’egia, İrak’i do Afganistanişi meseleşi oğodape do k’ortas Rusia do Çinişi omencelus mitis mutu va axvenu şeni AOO-şi go3’oncğonerobaşi emp’erializma eşo k’aişa kodiluxu. Obama k’ala mucadeleşi şkaguri Afganistani-Pakistani koniktu. Aşote ağani p’eriodis enerji şeni ok’ok’idinu oşka Asias na ixvenasunon koxoi3’onu. İri menceli Asiaşa na meçasunon AOO-s, isk’ambilişi kart’alepeşen xveneri şat’o İrak’işi oxen3aleş mteloba Turkiaşi memxvacute noqonuşi xavesi uğun. P’et’rolişi beciti t’erminali do borsa oqopumuşi xavesi na uğun Turkias, ticaretişi ağani bazari na iqvasunon omjore Kurdistanişen pai yeç’opinuşi izmocepek iştaxi munz’inaps. Mara hemi Turkiaşen na golaxtasen enerjişi xat’epeşi emniet’oba do hemiti İrak’is emp’erializmiş coxote fonk’sioni axvenu şeni Turkias muşi Kurdepeşi mesele oçodinu unon. Turkiak am mesele var açodinaşakis meçameri misioni muşi var atamamen edo xolo omjore Kurdistanis dobargeri PKK-şi gerillape kort’anşi İrak’işi mteloba do istik’rariti va ixor3elen. Emuşeni Turkiak dido 3’anapeşen doni meqoneri mpuleri ar lima oçodinu şeni hamlepe ikips. Mara ar mtini dulya k’abuli oxvenuşi voret. Am mesele Turkiaşi doloxeni dinamik’epeşen zade emp’erializmis ek’onomik’uri k’rizite na manz’inu do yeçkinduş xalişi çerçeves oçodinu isimadinen. Am simadaşi k’ap’ulas st’rat’egiuri becitoba na uğun k’ortaşi ağanuri otanzimu, enerjiş onak’luşi umek’vature noqonu, İsrailişi p’olit’ik’uri meşruieti do Filistinişi meseleş oçodinu, am meseleşa mek’ireli Suriaşi ağanuri otanzimu do Lubnanişi meseleş oçodinu ren. Edo xolo ağani mihveriş p’aralelis AOO-s Pakistanis ok’ont’roleri xe3alaş oqopumapu do amuk’ala alak’adari Afganistanişi meseleti oçodinu unon. AOO-s mtinişi zori antepe uğun. Milleturi meseles oçkinoni temeli tema, k’arta milletişi hak’epeşi musavoba do mutepeşi k’aderiş otayinuşi hak’iş oçinu ren. K’arta milletepes do nenapes hak’epeşi musavoba na uğunan, çkar resmiuri nena zorite na va içinen, çkar milliyetiş imtiyazi na va uğun, m3ikanobaşi hak’epes dudk’anonite teminati na uğun, k’arta milletis mutepeşi k’aderiş otayinuşi hak’i na uğun şart’epes do xalis milleti do m3ikanobaşi mesele içodinen. Andğanerdğas uok’orte mteloba, unit’ari oxen3ale, art oxen3ale-art milleti steri argumanepete sabiti noktineri şovenist’i, mamovare gagnak demok’rat’ik’uri tavri o3’irasunoni vana va o3’irasunoni gamaçkineri va ren. Kurdepeşi nena do k’ult’uraşi omordinus k’olekt’iuri vardo şaxsuri hak’epe yado na o3’k’en oxen3alek, xe3alaşi oşkari muşi siviluri-askeruli burok’rasişi Turkoba xolo 1924 3’anaşi dudk’anoniş gagnate jindoni minoba yado na otarifups mç’ita ğarape kort’aşi mk’ule oraş doloxe ok’onosu iqvasunon yado medişi meşvenu mantik’oni va iqvasunon. Am dixapeşi otant’ik’uri xalk’epes çkar mesele va na uğunan steri k’abuli oxvenu, 3’oxleneri namtini udobağine icaraatepeti meşkvinu, mesele arxvala Kurdepeşi p’roblemi yado na oxo3’onaps do çkvadoçkva siviluri k’idalapete oğarğalu, p’olit’ik’uri xe3alaş yani AKP-şi samimiyeti şeni k’rit’eri ren! Meseleşi oçodinu şeni çkar p’roje na va uğun AKP-şi xe3alak am k’ronik’uri meseles galeni omxvacupeşa do majura mixrak’epeşa inisiat’ivi yezdasunon do mk’ule oras revizioni qvasunon yado meşvenu savaxoba tkvala ren. Mevcudi asimilasionuri p’olit’ik’ate Turkias demok’rat’ik’uri gamantanu axor3elineni? Cumxuriyetiş k’ule ok’ovirtaten yado şkurnaşi psikolojite İtihadi do Terak’işi meqona na rt’es Turkistepek ti mutepeşi am dobadonaşi mtinişi mance şines do Kurdepe, Lazepe, Kortupe, Abxazepe, Arabepe art oxen3ale-art milleti formulasionişi doloxe moivares do asimilasioni oxvenu şeni ixandes. Balk’aniaşen meçvinerepes do namtini milletepes nanaşnena mutepeşi goç’k’ondinapes do k’ismuri gecgineri iqves. Ginz’e 3’anape golaxtu do dido ç’vinepe in3’iru tina xolo musavi oqopumu k’abuli va ikipan do timo3’ondineri qopumeri “ma skanişen didi vore do ma na mekçap hak’i dibağini” yado isimadepan. Kurdepeşi meseleş oçodinusti am gagnaş oz’iru meç’ireli va iqven. Çodinaşi aşo doptkvatna uhak’oni va viqvet. Am mamovare gagna va iktiraşakis na zop’ont steri demok’rat’ik’uri gamantanu p’ot’e va ixor3elasunon. Zulmi arxvala mendralepes var do çkini xolosti oz’iru do otenk’idu, mitxanion t’as mazlumis eladgineri do mitxanion t’as zalimişa medgineri p’rensibite K’avk’asiaşi diasp’orak do Turkiaşi K’avk’asiuri xalk’epeş Kurdepeşi meseleşa menda3’k’omilu şeni muç’o isimadept? Ok’otkvalaşi 3’oxleni no3’ilepes meseleşi ok’angrenuş dudmesuli ren yado asimilasionist’i do mamovare gagna molapşineret’i. Aya madalionişi ar nunk’u ren. Majura nunk’us çkin voret. Çkvadoçkva milliyetepe şeni p’olit’ik’a na ikipanpeşa (istisnape xarici) am k’itxa ok’ixtuşi voret. Andğaşakis mu qvit? Oxen3alek Kurdepeşi mesele oçodinu şeni p’rojepe isimadupt’uşi st’olişi gale dopskidaten yado xesap’it do oxvenuşi na rt’it dulyape qviti? Vitdovit 3’anapeşen doni k’ult’uraşi mek’arbuşen na molaşinapanpek amdğalepe isimades do ixaziresi? Xalk’epeşi cumaloba goiç’k’ondinit do muç’o Kurdepe duşmani ren steri Kurdepeşi duşmanobaş met’a mu qvit? Dostik mk’olo doğarğalaps, k’itxa tkvanişa na mepçaminon coğabi aşo ren malesefi. Tişmojok’ireşi zulmis manz’inen do xoloti naqonops. Emsalişi uadaletobas çkar mutu va iktiren. Am misalepe momanz’inenan. Muxalifi ar Lazi ret do am tema şeni muepe isimadept? 7 X3ala 1989 tarixis gazeta Yeni Nesilis meçameri rop’ort’ajis am tema mk’itxeret’es do aşo ptkveret’i. Serbestobape unoksane ren do va nindarinen. Oceruşi serbestobati am t’erminişi uok’orte no3’ile ren. Tişmojok’ireşi omemnu hak’oni k’abuli va ixvenen, varti k’oçinuri do varti huk’uk’uri. K’ulanepes ti mojik’iru arxvala mutepeşi tasarufis uğunan. Am memnu zulmi tkvala ren. Andğaşakis am simada çkimi va goviktiri. Am mesele andğanerdğasti va içodinu, aya AKP-şi didi oncğore ren. Andğanerdğas xolo am tema şeni oğarğalu mixat’irit mara upşu dulya şeni obodinu ren yado visimadep . Kartvelist’uri asimilasioniş p’olit’ik’ape do Margalepeşi mesele şeni mu isimadept? Meseleşi oçodinu şeni muepe isimadept? Mtelixolo ok’ok’idinupe enerji şeni na ixvenasunon 21. oş3’anas, Avrasia do gamaxtimaleş nek’na muşi K’avk’asiak 20. oş3’anaşi Oşkayulva iqvasunon. Aşo dido st’rat’ejiuri ar gomorgva na ren K’avk’asias Okorturak gompineburi emp’erialist’epe şeni (Rusia, AOO do oşka p’erioduri na imağalanen Çini do İndia) jeop’olit’ik’uri t’ablo şeni dido beciti akt’orepeşen arti ren. Menceloni muessesuri oxan3aleş adeti na va uğun, etnik’uri çkvaneroba do St’alinik didi Okorturaşi izmocete na 3’opxu unat’ureluri K’avk’asiaş xarit’ak andğa do moxtanoras Okortura şeni dudiş3’k’uni t’asunon. Cavaxetis na skidun Sumexepek, Marneulis na skidun Azerepek ot’onomia gorupan. 1944 3’anas Sovieturi Artobaşi Nodgitaşi Mağala Şuraşi k’arariş k’ule na içvinu Axisk’aluri Turkepe dobadona mutepeşis guiktanna ek dobargeri Sumexepe k’ala k’abğaşi ixtimali koren. Edo ak’onari etnik’uri çkvaneroba na uğun Okorturaş ofisilauri ideologia didi Okorturaşi gedginuşi izmoce şeni iris na kuçkin steri iro asimilasioniş tema k’ala ejadgineri ren. Resmiuri oxen3aleş p’olit’ik’ak majura xalk’epe do irişen dido Margalepeşi asimilasioni şeni 3’opxineri ren. Margalepe Okorturaşi irişen fuk’ara do irişen goç’k’ondineri xalk’i ren. Margalepes 1857 3’anaşakis Margalonaşi Mapanobaş qopumeri 3’oxle Osmanalis, ek’ule Rusiaş Çarobaş xe3elas minoba uğut’es. Am tarixis Rusiaşi çarobak Margalona Rusiaşa amoçkivinu. Margalona 1918-1921 3’anapeşi oras Demok’rat’ik’uri Okorturaş ar no3’ile na t’u Margalona, 1921 3’anas Okorturaş Sovietiş oktalas konuk’ates. Am mk’uleşi çkinaşenti, Margalepe muk’o moivarinas tina, asimilasyonişa muk’o maruzi na doskides tina tarixuri ar mtini na renan dido mç’ipaşaşi oxomo3’onenan. Kortupek 3’oxle Senak’is careburi noğajini gedgeret’es. 2008 3’anas Rusia-Okorturaşi limas Kortupek k’ap’ula mutepeşis umenda3’k’omileri Margalepe konaşkves do dido p’at’i imt’es. Arçkvaxoloti Margalepe Rusepe k’ala dido p’at’işi ok’odgines. Margalepes antepe dido p’ati tesiri aqves yado doma3’onen. Am negat’iuri tesiri do ağanmordale Margalepe Amerik’aşi go3’oncğonerebaş emp’erializmaşi askerepe yado İrak’işa oncğonuti ugoç’k’ondinoni dido oncğoroni ar xali ren. Aşo do mengaperi xalepek Margalepes dep’resioni oğodaps do asimilasionişi p’olit’ik’ape munak’aşa oxvenapaps. Okorturas, timoşletineri minoba do let’ape muşişi mteloba (mara Abxazia do omjore Osetia var) arxvala demok’rasiş oxor3elu do etnik’uri minobapeşi oçinute aşinaxen. Margalonas na itatbik’en sosioek’onomik’uri do sosiok’ult’uruli Kartvelist’uri izolasiuri p’olit’ik’ape şeni muepe isimadept? Margalonas na itatbik’en Kartvelist’uri p’olit’ik’apes St’alinişi oras, Sovietur Sosialist’uri Cumxuriyetepeş Artobas geiç’k’inu. Majura K’avk’asiuri xalk’epe steri oput’ari arti xalk’i na rt’es Margalepesti k’oçinobas na va nomskun meçvinuşi ceza komeçes, aya mtelis miçkinan. Meçvinuşi cezas vitşilyaburi Margal-Lazi şarapes doğuru. Am oğodoba şovenist’uri p’olit’ik’apeş k’ule itatbik’u. 3’oxle na ptkvi steri am k’oçinobas na va nomskun oğodape çkva xalk’epes xolo oğodes. Çkar mutu k’abaxati na va uğut’u dido xalk’i dobadona mutepeşişen get’k’oçes. Edo malesefi, aşo mtelixolo mutxanepe ‘’dobadonaşi oçvu’’ steri saxteburi zmoneri ar maanate sosializmi şeni doqves. Margalepe em tarixişen doni Okorturaşi irişen fuk’ara xalk’i renan. Margalepes am p’olit’ik’ape k’asteburi oğodapan do a3’i xolo naqonapan. Çodina 3’anapes Margalepeşi xete Turkialuri Lazepes na oğodapan Kartvelist’uri p’olit’ik’ape şeni muepe isimadept? Mtinişi noğira mu uğunan? Dido mç’ipaşa bz’irop, Ognişi oraşen doni am p’olit’ak’apes goqupan. Dido k’ai gomaşinen, ipti namtini k’oçepe ticareturi oqopumeri yeç’opinu şeni at’raksiape doqves. Ek’ule Okorturaş ofisilauri matemsilepek namtini Lazepe Okorturas musafiri doqves, dobadona çkinisti komuk’itxes. Aşo coxinape çkar oras umenfaeteburi va ixvenen yado visimadep. Doma3’onen cgiro, aşo ak’tivit’epete mutu moqapa va aqverenan edo emuşeni takt’ik’i mutepeşi ktireri Turkialuri Lazepes amuxedunan, ma va gemak’viren. Hemi Turkialuri Lazepek Margali cumalepe muşi ç’k’uaburi çkinaperi atesiranenan, hemiti na miçkin k’onari tarixuli didi Okorturaşi (!) hududişi doloxe Lazepek na skidun yulva zuğauçaş gomorgvati koren, edo amuşeni Lazepe k’ala ank’ene na uğunan şeni va gemak’viren. Am temaş jin na ixandeps k’oçepes, xark’ul mencelepeşa do asteri gagnapeşa k’un3xineri oqopumoni renan yado visimadep. Lima doloxu, felaketi, ğura tkvala ren. İpti limaşa var ya otkuşi voret, lima na yoçkindaps fakt’orepe k’aixeşa oçkinu do entepe mek’arbuşi voret. Malesefi limaşi çodinas uk’abaxatoni k’oçepeti ğurunan. Hak’oni du uhak’oni limapesti artimajuraşen çkvaneri o3’k’omiluşi voret. 1992 3’anas Okorturak Abxazia işgali doqveret’uşi Abxazepek dobadona mutepeşi doçves. Margalepe do Abxazepek oşkari tarixi uğut’es tina Margalepek Sabç’oetiş Artobaş oraşi Okorturaş emp’erialist’uri p’olit’ik’apeşi mağdurepe iqvesi vana so xilafi dulya qves? Limaşi meseles hak’oni do uhak’oni limape artikartişen ok’o3’k’uşi voret yado visimadep. Ho, limape doloxu tkvala ren mara hak’oni limapeti k’abaxatoni oşinu xilafi dulya ren. Hak’oni limape p’at’i va mi3’onun. Okortura-Abxaziaşi limas Margalepeşi meç’ireli xalişa resmiuri Kartvelist’uri idelogiak m3ika notesiru yado visimadep. Mara vitşilyapete Margalepeşi Abxaziaşen meçvinus am fakt’orik dominant’i iqu ya va matkven. Kortuli do Abxazuri mat’erialepeşi mtinoba şeni namtini şupepe miğun. Amuşeniti resmiuri ideologiaşi notesiru va iqvat’u tina Margalepe Abxaziaşen içvinet’ui yado k’itxa çkimi şeni k’ati mutu va matkven. Şovenizmaş ç’anç’axepunas na doloz’in Okorturak Amerik’aşi omxvacute K’afk’asiaşi İsraili diqu do İsraili k’ala dido k’ap’et’i k’ont’akt’i uğun. Okorturak Maraşina 2008-s Osetya işgali doquşk’ule Rusia-Okorturaşi lima, çodina do tesiri muşi şeni mu isimadept? Margalepek am limaşen muç’o dersi yezdes? Sovietiş Sosialist’uri Cumxuriyetepeş Artobaş xalk’epeş k’omisari na rt’u St’alinik didi Okorturaşi izmocete na oteşkilu saxte hudutepe 21. oş3’anas daçxireburi k’abğa do felaketiş sebebi iqu. 1992 3’anas dudmoşletineri Abxaziaşi Cumxuriyeti, 1924 3’anasti Osetia jur no3’ileşa dok’ortes do omjore no3’ile muşi Okorturaş Sovietiş Sosialist’uri Cumxuriyetis dok’atesş k’ule Sovieturi Artobaş dolixvuşakis na uğut’es st’at’u mutepeşi, jurxolo xalk’ik dudmoşletinerobaş k’arari komeçeş k’ule hukmi muşi diçodu. Aya k’abuli na va ikips, ho ya na va zop’ons Okorturaşi, Amerik’aş k’udeli Saak’aşvilik, muşebura eşo Okorturaş dixapeşi artonoba (!) ağani gedginu şeni 7 Maraşinas na oxo3’onapineret’u mo3’qvaşi beyani, 8 Maraşinas şurdololaperi ordoşen kok’oxu do Omjore Osetia işgali doquşi, Rusiakti am fursat’i ordoşen koguncubalu do divi careburi menceli muşi Osetiaşa amoçkvu, Amerik’a, İsraili do Turkiak na gamontaneret’u Kortupeş mencelepe kogecginu. Lima, mazlumi Kortu xalk’i şeni guroncğoreri koniçodu. Arçkva xolo dido k’aixeşa oxoi3’onu, emp’erializmas k’ap’ula gedvaleri şaras va geidginen. Limaş k’ule, Rusiaşi do İsveçişi Nodgitaşi Goşogoraş Enst’it’upek, Okorturas careberi mxuci na meçapt’u dobadonepeşen İsrailiti molaşinu, İsrailişi carepek bilfiili limas ak’ates ya dotkves. 20. oş3’anas endust’riaşi didi mordinaş k’ule morderi dobadonapes umosi dido enerji dvaç’irnan. Xolosuri moxtanoraşi doloxe olande zuğaşi p’et’roli içodasunon. Eşo ağani oşkayulva va rt’asnati Xazarişi minobak K’avk’asiaşi st’rat’egiuri becitoba 21. oş3’anas umosi dido monz’inups. Edo xolo oşka Asiaşen na mulun Avrup’aşa na golulun enerjiş mek’axtimaleş k’ele na ren şeni gomorgvaşi st’rat’egiuri becitoba muşi odidanaps. Omjore k’ele muşi Amerik’ak na koguğobu Rusias, xolosuri gomorgva muşi na ren K’avk’asia st’rat’egiuri k’ont’roli muşis yezdimeri Çarobaş Rusiaşen doni na uğun jeop’olit’ik’uri p’olit’ik’a muşis naqonu unon. Amerik’ak K’avk’asias, jeop’olit’ik’uri menfaat’i muşi şeni Rusiaşi xe3alaşen moşletineri, emp’erializmaş menfaat’eburi ağaneburi dizayni oxvenu unon. Amerik’ak aya ikipt’aşi maartani p’eriodis K’avk’asia dest’abilize xveneri, balan3iaşi mencelişi sist’ema do Rusiaş st’rat’egiuri k’ont’roliş mek’axtimalepe ok’oxvu unon. Majurani p’eriodis, gomorgvas emp’erializmaş istik’rari na 3’opxasunon ağani arti xvena geidginasunon. Amerik’as ipti, Zuğauçaşi Turkuli k’ele do Xazariş ok’oxtimeri jeop’olit’ik’uri arti gomorgvaş o3’opxinu unon. Edo emuşeni Turkiaş yulva Zuğauçaş gomorgva, Amerik’aşi tesirişa e3’axtimeri, Azerbaycaniş etnik’uri cumalobaş gnaperi Turkiaşi tesiris ok’uxtinasunon. Amerik’ak, na goliçkvasunon oşka Asia do Xazariş enerjişi nak’iliş xat’epeşi şurgedginoba şeni Xazar-Zuğauçaş goloçkva Rusiaşi tesirişen moşletinu unon. Limaşk’abaxate Saak’aşviliş armia na doragadu Rusiak gompineburi mencelepeşi maartani raundi komogu. Rusiak am op’era3ias muç’o eşo ar kva stomileri jur qvinçis komat’aluşi; Tiflisis, gomorgvaş xalk’epes, Amerik’as dido gon3’k’imeri mesajepe komeçu. Antepe aşo domatkvenan: a- Abxazia do Osetia şeni Kortupeş xe3ala na va nik’abulups Rusiak gomorgvaş xe3ala komogu. b- Rusiak, K’avk’asias Amerik’aşi geografiuri oğobus, mu na dvaç’irsna irixolo fenti xmarineri go3’avudgitaminon yado mesaji komeçu. c- Omjore Osetiaş hareketi, Sovietiş Sosialist’uri Cumxuriyetepeş Artobaşi p’olit’ik’uri genomskide na ren Rusiak, a3’iş k’ule “menfaati muşi şeni p’at’i na a3’onen” mutxanepes na va go3’vadgitun fetreturi oraşi Rusia 3’oxleni tarixis kodoskidu, 20 3’anaş k’ule ağani sup’eruli menceli oqopumuşi şaras gedgineri vore yado iris mesaji komeçu. d- Xazari do oşka Asiaş enerji şeni urusieli şurgedgineburi p’rojes dido k’ap’et’işi koxut’k’va3u. Edo na ip’lanen Nabuk’oşi p’roje kamejoxu. e- Okortura, Amerik’aş go3’oncğoneri emp’erializmaşa na va ak’atasunon do xolo K’avk’asia, Rusiaşi muç’o eşo çiçku korba na ren dido mç’ipaşaşi oxoi3’onu. www.kolkhoba.org şeni mu isimadept? K’avk’asia, Zuğauça do Lazepe şeni na ixvenen irixolo oxandu k’ai ma3’onen. Site tkvani vik’itxup, iro mendap’3’k’edur. Dido 3’anapeşen doni goç’k’ondineri do goç’k’ondinaperi temape şeni gamamintanupt. Ank’ene tkvani şeni didi teşekkuri goğodapt. Mati teşekkuri goğodapt.