"KARTVELİST'EPES, 'Ç'İT'A EMP'ERİALİST'İ OXEN3ALE'Şİ GAGNA UĞUNAN!" K’avk’asiuri xalk’epeşi cumaloba şeni gamaçkvala na ikips k’olxoba.orgişi magedginepeşen Xopuri Lazik, magamantane, Adigeuri manenaçkine, malekse, Zafer Surer (Şejoque) k’ala ok’oiğarğalu. K’oçumçane Şejoque Zaferi, dudi tkvani domoçinapit? 1962 3’anas Adana/Tufanbeyli ç’it’anoğaşi K’ayapinar (Şejoquey) oput’es dovibadi. Tufanbeyliş mcveşi coxo Mağara t’u. Resmiuri mağaras dobaderi vore (!). Turkuli geç’k’apuroni dogurales doviguri. Adigeuri na bğarğalapt’it şeni arjur fara ç’k’oniş bigate na gemçes çkar va gomoç’k’ondun. Nananena çkimis bekim amuşeni ek’o dido p’qorop. Olande K’avk’asiaşen meçvineri arti k’eraşi bere vore. Oput’e çkimişen ok’itxu şeni kogamapti, am gamaxtimuti arti meçvinus memangapinen. Çunki, oqopumoni na vort’i sotxanişen, eşo dido var t’as tina çkimi xalk’ur-k’ult’uruli minobate na pskidamint’u tabiuri oşkalaşen memi3’k’es. Oşkadoguraleşen doni “meçvinelas” vore. Namtini p’erioduri gamaçkvalepes vixandi. Mamgurape vore. Ç’erk’ezul xalk’uri şuuri, nena, k’ult’ura do ist’oria şeni muepe qvit? Eşo dido mutu va mixvenun. K’ult’uruli oxanduşa universit’es gevoç’k’i yado domatkven. 1984 3’anaş k’ule Ank’ara Olande K’avk’asiaş K’ult’uraşi Ok’oxtimales tiat’roşi k’omisionis (tiat’roşi k’omisioniş gedgimu memnu t’u) do K’afdaği coxoni svarulişi gamaçkvaleş k’omisionis vort’i. 1992 3’anas “Turkuli-Ç’erk’ezuli” gamaçkvala şeni Ank’araşi Valobaşen izni yeç’opineri Marje svarulişi majurani nomeraş k’uleni gamaçkvalaş maktale vort’i. Svaruli Marjes, Ç’erk’ezepeşi Turkiaş diasp’oraşi tarixis skidala mk’ule aqu mara svaruli Marjek Ç’erk’ezepes dido tesiri oğodu do amuşeni tarixis emsali ren. Marje grup’ik, bilasa Kartvelepek Abxazia işgali qveret’esşi, gamaçkvalape muşiş met’a, Turkias am işgalişa medgitinuş doloxe didi menceloni xonari gamoçkvu. Svarulişi mance Sonmez Baykani t’u. Dido genci doğuru. Am vesilete Sonmez Baykani minnetite pşinup. Antepeşen met’a, K’avk’asiuri Ok’oxtimalepeşi Federasionik organize na qu Nananenaşi Gamantanerepeş Gamantanuşi k’ursis, Ank’araş K’avk’asiuri Ok’oxtimaleşi namzeti mamgurape vore mado elavak’ati. Ank’araş K’avk’asiuri Ok’oxtimaleşi k’ursis sum 3’anas Adigeuri nenaşi K’abardeyiş dialek’tişi mamgurape vort’i. Arçkvaxolo am sum 3’anas Kaffedişi (K’avk’asiuri Federasioni) gamaçkvala Nart svarulişi gamaçkvalaş k’omisionis vort’i. A3’i k’idaluri mutu xvenapobas va vore. Eşo dido vart’as tina int’ernet’is Turkuli do Adigeuri noç’arelepe p’ç’arup. Turkiaşi ammeşreyis na iğarğalen demok’rat’iuri revizia şeni muepe isimadupt? A3’i na ren dulya, revizia reni, oğerdinu reni elandaha k’arari va memaçu. Mot yado mk’itxatna, geç’k’alas artixvala Kurdepe ostibinuşi, Kurdepeşi guri oxvenuşi zori uğut’es. Doma3’onenki sist’emak, majura etnik’uri xalk’epe dovoktiri do entepe k’ontroli vikip yado nisimadups. Xoş uhak’oni va ren muşebura. Turkias Kurdepeş met’a mtelixolo xalk’epek, mutepeşi mtinobape vardo xe3alak mutepes na dobağinups hududepeşi doloxe oqopumu tercixi doqves (!). Sist’emak, muşi Arabepe, çkvaneri Arabuli gamaçkvalapeşen, muşi Kurdepe çkvaneri Kurduli gamaçkvalapeşen oçvalu şeni t’elevioniş k’analepe gon3’k’u. Mevcudi hukumetik, Kurdepeş, Arabepeş do Alevepeş met’a k’arta etnik’uri xalk’i am reviziate oğerdinaps yado doma3’onen. Egere, mtinişi demok’rat’iuri reviziaş zori uğut’uk’oni, mtelixolo ağani xvenape, ufark’oni, mtelixolo xalk’epe şeniti, mtelixolo etnik’epe şeniti dikipt’u yado visimadup. Mara xoloti menfieburi oqopumu va minon. Moxtanoras daha k’ai dğalepe maqvasunonan yado vicer. Ç’erk’ezobaşi etnisit’e do/vana majura ok’oxtimuri xususepe mologaşinenani? Ç’erk’ezoba mu tkvala ren? Miepe Ç’erk’ezi renan? Ç’erk’ezi t’erimi dobadonas do diasp’oras muç’o oxoi3’onen? Diasp’oras Ç’erk’ezi t’erimi mtini tespiti reni tkvaneburo? Ç’erk’ezepeşi oşkari xalk’uri şuurişen molamaşinenani? “Miepe Ç’erk’ezi renan” yado k’itxa tkvani şeni “k’oçi na ren irik” yado coğabi mepçat eşo şak’a ok’ont’aleri. Çunki, arti Ç’erk’ezuli notkvames “Ç’erk’ezoba, k’oçinoba ren” yado molişinen. “Ç’erk’ezi” metkvales, dobadonas do diasp’oras çkvaneri oxo3’onapape uğun. Edo emuşeni dido oraşen doni na va içodu do eşo perpu na va içodasunon oğarğalupesti sebebi iqu. K’avk’asias, Ç’erk’ezi artixvala Adigepes u3’umernan mara arçkvaxoloti Sovieturi Sosialist’uri Ok’ont’aleri Artonobaş oras Adigepe sum k’ortaşa ok’orterenan, artixvala arti k’ortas Ç’erk’ezi coxo geodverenan do am coxo daha dido koxokterenan. Artneri sum k’ortaşi nenas, sum çkvaneri nena ren steri coxo geodverenan do suni ok’o3’k’inupes nuğinz’iberenan. Ç’erk’ezi, Adige tkvala ren. Diasp’oras am coxinapas çkvaneri oxo3’onapa uğun. Çunki, olande K’avk’asiaşen na niçvinu xalk’epeşi irişen didope Adigepe t’es. Tarixis, Adigepes majura xalk’epek Ç’erk’ezi u3’umert’es şeni olande Kavk’asiaşen moxtimeri mtelixolo xalk’epes, Osmanaliş dixapes Ç’erk’ezi yado coxo kogeodves. Ç’erk’ezepe Turkias dido renan, k’asten artikartişen mendra dobargeri dixaskidalapeşi 55 noğas skidunan mara am noğapeşi çkaris irişen dido va renan. Umumi k’abuli na ixvenen ar osimadu ren; esasi na ren, dobadonas irişen dido oqopumu ren, p’olit’ik’uri menceli do na3iaş şuuri. Dobadonaşa goiktinu Ç’erk’ezi xalk’işi istikbali şeni muk’onari beciti ren? Osmanalişi Oxen3ales, Ç’erk’ezuli genosit’i do meçvinus k’abaeti uğun. Çkvaneri kart’alepes vardo artixvala Ç’erk’ezepeşi dobarginuşi fent’is mendap’3’k’edatşi aya oxoma3’onenan. Arşivepe tamo tamo guin3’k’aşi am tema xolosoni oras daha mç’ipaşaşi guintanasunon yado visimadup. Osmanalişi Oxen3alek, dudi muşi oçvalu şeni tumbepe golombinapt’uşi, olande K’avk’asialurepe asimiliasioni oxvenu guris kodolingoneret’u. Mara Osmanalişi Oxen3ales ek’onari va askedinu. Turkiaşi Cumxuriyeti kogeidginuş k’ule eşo k’ati çare koz’iru, k’artaik “xalali uğut’as Turki voreya na zop’onspes” doviqvit. Olande K’avk’asialurepek oput’epes dibargeret’es, emuşeni entepes k’onservat’ive k’ult’uruli skidala uğut’es do mutepeşi k’ult’ura va ardes tina minoba mutepeşi dvaçveret’es. Am xalk’epeşi goiktinu elzemi ren. Goiktinu, ağanuri yeçkinduşi geç’k’ala ren. Kianak muç’o goçkvinas na e3’alasunon eşo mitis perpu va açkinen mara, goçkvinas, çkini steri ç’it’a do irişen becititi zulmis na e3’alu mazlumi do masumi xalk’epesti namtini fursat’epe aqvasunonan. Beciti dulya, em fursat’epe aqvanşi entepe oxmaru şeni çkinaperi oqopumu ren. Ati dobadonas nufusite iqven. Xalk’uri-k’ult’uruli ok’omalape oçvaleri omordinu şeni argumanepeş mancobate iqven. Elbetki nananena çkini oçvaluşi voret, nena am tema şeni dido beciti ren majura beciti mutxanepe steri. Adigeuri arti metkvales, unenoni xalk’i meğureli xalk’i renya itkven. Goiktinu, diasp’oras asimile na iqven kutlepeş met’a, dobadonas nufusi ç’it’a na uğun Ç’erk’ezepe şeniti dido elzemi ren. Çunki, ekti na itatbik’en p’olit’ik’ape do tabiuri asimilasioniş goçkvalak, am ç’it’a nufusi oşkurinaps. Adigeuri nena şeni gamamoçkinit? K’avk’asiuri majura nenape k’ala muk’onari mzaxali ren? K’avk’asiuri nenape, K’avk’asiaşi otokt’oni nenape renan, irişen beciti aya otkvuşi voret. K’avk’asiuri xalk’epeti K’avk’asiaşi otokt’oni xalk’epe renan. K’avk’asiuri nenape dudi mutepeşişi mustak’ili nenape renan do k’abuli na ixvenen nenaş grup’epeşi çkarişa va amulunan do K’avk’asiuri nenaşi grup’i oteşkilupan. Olande do omjore yado jur no3’ileşa ok’oirtenan. Adigeuri, K’avk’asiuri nenapeşi olande xanç’alis do olandegeulva grup’is ak’atun. Abxazuri do k’oçinobaş tarixi şeni didi gondinapa na ren Vubixuri nena, mzaxali nenapeş doloxe Adigeuri nenaşa irişen xolosoni nenape renan. Bolaki, majura K’avk’asiuri nenape do kianaşi nenapeşi çkaris aşo çodina va aqvas. K’atien, Adigeuri nena kianaşi irişen mcveşi nenapeşen arteri ren. Adigeuri nenas tabietişi mtelixolo xonarepe na şinaxups arti sist’ema uğun. Adigeuri dido mcveşi nena ren yado gagnaşi ispat’i am sist’ema ren. Arçkvaxolo, nena na oteşkilups mtelixolo xonarepe do harfepek artixvala dudi mutepeşişi oxo3’onapa uğunan, ati dido çkvaneri do dik’ati oğodamuşi arti xususi ren. Adigeuri, xolosoni tarixis ç’areli arti nena va rt’uşen 3’oxle metkvaloni lit’erat’ura muşi dido mordineri nena t’u. Adigeuri nenas metkvaloni lit’erat’ura, şilya 3’anapeşi ok’oğmala andğanerdğa şakis konunç’uşu. Adigeuri nenaşi 3’oxlenoraşen molamişinit? Adigepek 160 3’anaşi 3’oxle nena mutepeşi oç’arus kogeoç’k’es. Tarixuri nushapes, maartani Adigeuri ketabi, 14 Mirk’ani 1853 3’anas na gamiçkvinu Adigeuri Lugati ren yado meç’areli ren. Am lugatişi mamç’are Adige ilmişk’oçi Bersey Vumari ren. Esasen, Adigeurişi oç’aru k’ala maartani fara Hangeri Sultani, Negume Şora, Hatotşokue Kazi do Tambi Pagok iboderen. Mara uk’ule antepeşi xandapes Bersey Vumarik naqoneren. Emuk na ç’aru maartani Adigeuri noxvene Adigeuri Lugatis, em ora şeni dido k’imeti uğut’u. Çunki nenaşi minoba do k’imeti oxoi3’onu, nenaşi am dido xampa xonarepe harfepete oç’arus konargu. 1917 3’anaşi Sovietiş gektalaş k’ule Adigeuri K’iriluri albonite oç’arus geiç’k’inu mara arjur 3’anaş k’ule 3’oxle na rt’u steri xolo doguralepes Arabuli albonite oç’arus kogeiç’k’inu. Ek’ule 1923 3’anas Psihuabes na ixvenu ok’oxtalas Latinuri alboniş oxmarus k’arari niçinu. Na iteşkilu Latinuri alboni 1936 3’ana şakis ixmarinu do em 3’anaş k’ule xolo K’iriluri albonişa guiktinu. Kianaşi Ç’erk’ezuli Artonobak 2003 3’anaşi ok’oxtala muşis 14 Mirk’ani Adigeurişi dğa yado gamognapu do em tarixiş k’ule am dğa ixvamen. Turkiaşi Cumxuriyetişen Adigeuri nena do k’ult’ura şeni muepe ginonan? Dudi çkimi oqopumu minon, minoba çkimi oskedinu minon, Turkiaş Cumxurietişen antepe bgorup. İris, xalk’uri-k’ult’uruli ok’omalapeş oskedinuşi şansi na aqven arti oxen3ale am kianaşi irişen xampa oxen3ale iqven yado visimadup. Kianas irişen dido Adige na skidun Turkiaşi Cumxuriyeti, Adigeuri nena şeni irişen mordineri na iğarğalen, ik’itxen arti oxen3ale iqvasunt’uşi, irişen zavali diqu. Aya didi vaxşeti xali ren. Arti nena oğarğalu şeni nenas k’oçepe uk’ors. Em nenaşi mancepeşen aya go3’iğatşi, nena mutepeşi omordinus imkani va meçatşi, em nenaşi gemaqvile iqvet. Malesefi, artixvala Adigeuri var, Turkiaşi Cumxuriyetis dido nenas aşo ak’ibeti uğun. Turkiaşi Cumxuriyeti nenapeş ont’ule kort’as tina am ont’uleş nenapeşi nunk’upe bantite don3axes. Am bantepe guin3’k’asya minon. Kianas irişen dido Adige na skidun Turkiaşi Cumxuriyeti, diasp’oras Adigeurişi irişen dido mordineri arti oxen3ale iqvasya minon. Adigeuri nena Turkias moxtanoraş nesilepes nunç’uşinu şeni medi giğunani? Turkias Adigeuri nena şeni na ixvenen xandepe dobağine doga3’onenani? Turkias Adigeuri nenaşi moxtanora şeni medi iqveni? Turkias Adigeuri nena şeni ciddi mutu va ixvenen. Hatta am tema şeni Ç’erk’ezepes Adigeuri nena şeni ciddi mutu talebi va uğunan do mutu va gorupan. Oğarğalus sira moxtaşi 5 milyoni voret na zop’ons am xalk’ik do em xalk’i na temsili na ikips ok’oxtimalepek (sivili cemieturi k’idalepe), mexole oşi ok’oxtimale muşis artixvala xoronapan. Nana do babak bere muşis oxoronu şeni izni meçaps mara bere muşi nena do nena şeni na ixvenen aktivit’epes va uk’ateps. Sumeneçidovit 3’anaşen doni na i3’opxinu şkurnaş k’ult’uras am tema şeni dido tesiri uğun. Ç’erk’ezepes, mutepeşi ok’omalapes omanceluşi, mutepe şeni mutxani ok’vanduşi şuuri va uğunan. Arti xalk’işi, k’ult’uraşi oqopumus nananena muk’onari beciti na renşi tema dido va oxva3’onenan. Çunki, amuşi cesareti va uğunan. Juri noğaşi universit’ek Adigeuri nena p’lani muşişa kezdu. Eşo axbabeburi namtini irtibatepeş k’ule iqutina aya çkini şeni oxeloni arti mutxani ren. Ati artixvala, Turkias Adigeuri nenaş oarşivus konargen. Am tema şeni mevcudi xvenapeşen çkvaneri, artixvala nananenate oxanduşi xvenape oteşkiloni ren. Elbetki, demok’rat’iuri xvenaş goçkvalati Turkias Adigeuri nenaşi skidala dotayinasunon. Turkias Adigeuri nenaşi moxtanora şeni medi miğun yado mutu va matkven. Adigeuri nenas dobadonas mu st’at’u uğun? Muşeni ok’orteri xali uğun? Mevcudi st’at’u muşi dobağine reni tkvanebura? Dobağine va renna muepeş otku ginonan? K’avk’asias, Adigeuri nena oqopumoni na ren merbetes va ren elbetki. Oqopumoni na ren mertebes oqopumu şeni, Adigepes do Adigepeşi ok’omalapes tabiuri omorduşi şansi dvaç’irt’es. Soviet Sosialist’uri Cumxuriyepeş Artonobas, Adigeuri nenas eşo ağanuri arti alboni aqu do am nenate dido beciti lit’erat’ura diteşkilu. Antepe ihmali va maxvenenan. Adigeuri nena malesefi k’artan dğas daha dido ip’at’en. Arti nenas skidalas muk’o k’imeti uğunna skidala muşiti ek’o ginz’e aqven. Vana tina, iro oçvalu şeni xususuri tedbirepeş yezdimoni, obodoni doviqvet. K’avk’asias Adigeuri nena şeni ibodenan, komiçkin aya. Adigeuri, lit’erat’uras elandaha omraluşi nena ren. Aya dido oxeloni arti mutxani ren. Adigeuri tiat’rope iteşkilen, k’onserepe niçinen, dido muzisieni do muzik’aş grup’epe elandaha Adigeuris uxezmet’upan do arçkvaxolo, universit’epes Adigeuri Nena do Lit’erat’uraşi Fak’ult’epe ren, am na iqvenpe k’ai ondepe ren. Dersişi saat’epe dobağine vart’as tina Adigeuri nena şeni dersepe niçinen, am dersepek m3ika teselli moğodapan. K'arta nenas muşi grameri do çkvanerobape uğun. K'avk'asiuri nenape ekseri; dido bonconi, ç'it'a xonaroni, dido uxonaroni, ergat’ivoni do dat’ivoni, mk'elenuri, hareketoni, dido 3'oxlenok'um3xvaloni do faileburi nenape renan. Maxreconi xalepe muşite dido nenaşen çkvaneri renan. Mk’uleşi doptkvatna zori nenape renan. Am nenape oxampaneri moxtanoraş nesilepeşa nunç'uşinu şeni nananenate oguru vana nananenate gamantanu, namu daha k’ai ren? Artixvala nananenaş oguru oğerdinuşen met’a mutu va ren. Arti k'oçis nananena muşi oguru, eşo cumleuriti qucis gemasvenan. Elbetki oqopumoni dulya, nananenate gamantanu ren. Mtelixolo K'avk'asiuri nenape steri Adigeuristi nananenate gamantanuşi xampanoba do dobağineroba uğun. Ko mtini ren, meç'ireli nenape renan. Hatta, meç'ireli nena ren yado na içkinen Arabuli do Rusuli eşo ç'iç'ita miçkin. Adigeuri am jur nenaşen daha meç'ireli nena ren yado visimadup. K'avk'asiuri nenapek, eşo k'lasiuri, xonaroni uxonaroni harfiş analizepeşen çkvaneburi goşogoroni renan. Turbeçkov Nik’olayik “Adigeuri nenaş gedgimala eşo mukemmeli renki, ixiş stvina, qaşen na melaps xomula but'k'aşi xşirala, manişa na geulun ğalişi xonari, dixaş şuriş şvalu, ğaliş dolexeni kvapeş artikartis ok'vaxri3kuş xonari, guriş opatkaluş temp’o, k'vinçepeşi birapa do daha dido mutxanişi xonari ognap Adigeuri isimint'aşi…” ya zop'ons. Xampanoba muşite ilmiş gomorgvapek na ejodgin am nena, Turkias mitis mutu va onç'els do aşopete k'arta ndğas tamo tamo ğurun. Am ğuras şahidi oqopumu dido p'at'i gemaqven. Eşo dido xonaroni arti k'aide oxo3'onuşi arti gza ren: Adigepeşi nena, kianaşi oteşkilus na iqu do na diçodu iri mutxani oxo3'onapuşi k'onari mcveşi ren. Aya ren eya umengaperi na gaxadups…” Turbeçkov Nik’olayi Meçameri k'anonuri st'at'u do hak'epe uğut'as tina, ammeuri sahas dido na va iğarğalen arti nena moxtanoraş nesilepeşa nunç'uşinu zori iqven yado osimadus ak'ateti? Arti nena iğarğalenna aya em nenaş oskiduşi irişen beciti ispat’i reni? Am tema şeni nenaluri xalk'uri şuuris muk'o no3'ile uğun? Arti xalk'i na oteşkilaps irişen beciti fakt’ori nena ren yado osimadus ak'ateti? Am temape şeni muepe isimadupt? Arti nenaşi minobaş oqopumu do arti nena ammeşyeriş gomorgvas oxmaru dido beciti mutxanepe ren. Teşke kianaş mtelixolo xalk'epeş nenape emp’erialist’uri noğirapeşi k'urbani va iqvat'uk'on. Muk'o k'anonuri st'at'u aqvas tina, nena arti ixtiyaci şeni iğarğalen, aya mutus va aktiren. Emuşeni, moxtanoraş nesilepes nunç'uşunu elbetki meç'ireli iqvasunon. Sebebi muşi, m3ika oğarğalu ren. Eşo tabiuri ren steri yado na moğerdinapan p'laneburi asimilasioniş fent’i ren aya. Hukumranepek, tkvani oskedinu, p'olit'ik'apete megik'vatanşi arçkvati guiktenan do tabiuri asimilasioni do ent’egrasioniş lit'erat'ura maana dogoğodapan. Arti nena iğarğalenna aya em nenaş oskiduşi irişen beciti ispat’i t'asnati, em nenate mraleri arti ok'omaluşi minoba ren yado visimadup. Oç'aroni vana metkvaloni namu t'asnati dido beciti va ren yado visimadup. Şilya 3'anapeşi ok'omalu andğa şakis na nunç'uşinu K'avk'asiuri nenapek dik'ati moğodapapan. Xalk'uri şuuri unenoni mumkini va iqven. Nena gogoç'k'ondanşi iri mutxani gogindununan. Diasp’oras na skidun k'oçepeşi nenape mek'arbinaşi, am k'oçepes xalk'uri şuuri mutepeşi menceloni va aqvenan. Mutepeşi k'imetepe va imancelenan, dudi mutepeşi va iqvenan. Çkvalepeşi xezmet’kari niktenan vana nixadenan. Fuk'ara nena va iqven, umordineri nena iqven, omordinus musaede umeçameri, k'anonuri st'at'u muşi uçinoperi nena iqven yado tezişa ak'ateti? Mesela, Lazuri nenas na va ren çkar zit’as Turkuli muşiti va uğun. Elbetki am kelimepeti a3’i Turkuliti çkar va renya va matkvenan. Am temape şeni muepe isimadupt? Etnisit’uri xandape nananenate imxvacaşi daha k'imetoni iqven do esasi hedefi nananenaşi oğarğalu maqvasunonan yado tezişa ak'ateti? İrişen 3'oxle, arti nenaşi omordinu şeni izni va meçapanna, k'oçinobaşi k'abaeti yado k'abuli oxvenuşi voret. Am k'abaeti na uğun do amus goqups k'oçepes ceza na meçasunon arti kianaşi teşkilati oqopumoni t'u. Mara kiana, magoçvalepek oktalapan edo emuşeni am k'vandina çkimisti ut’op’iaş met’a mutu hukmi va duskidun. K'oçinobak; muşi xampanobape eşo ç'it'a menfaati muşi şeni k'irğanis geçaps malesefi. Skidalaşi gomorgvalepes nenapes minoba uğunanna am nenapek irdenan. Arti nenas mu renna majura mtelixolo nenapesti illaki iqven eya mara na va ixmaren şeni eşo va ren yado oxoma3'onenan. Osimadu vardo na miçkinan majura nenate eya doptkvatşi nena çkinis ihaneti na voğodapt varti maçkinenan. Arti Ç'erk'ezi badik -Ç'erk'ezuli nenaş uoçkinu mumkini va uğun- aşo ğarğalapt'uşi mignaput'u “İyi, kötü, hurru, ozguru dopsour (k'ai p'at’i, oxoşkveri, dudimoşletineri pskidut.” Tkvanti z'iropt, am cumles “dopspur-iş (yaşam sürüyoruz-pskidut)” met’a mutu Adigeuri kelime va ren. Aya, em oras namu nenate isimadeptna em nenak tkvani nena k'ontroli gixvenupan. Aya dido k'ai misali ren. İro, tkvani nananenate ğarğalatna, k'itxatna do ç'aratna aşo ar mutxani p'ot'e va megaç'arasunonan. İzmocepeti iro tkvani nananenate gaz'irenan. Etnisit’eşi xandape illaki nananenate oxvenuşi voret yado visimadup. Nananena na va ixmaren arti xanda em dobadonaşi hakimi nenaşi ordu do omçvanapuş met’a mutus va nargen malesefi. Turkias mevcudi Turkist’i, nasionalist’i, Turkist’i-nasionalist’i asimilasioniş p’olit'ik'apete nenaluri, k'ult'uruli, cemieturi ok’onosu do gamantanu iqveni? Mk’uleşi doptkvatna munde şakis asimilasioni? Am temape şeni muepe isimadupt? Ak'onari nena uoğarğalapu, golvadgineri goç'k'ondinapu do andğanerdğas “şuri na ç'k'vidups” nenape goxaduşi k'abaeti Turkist’i-nasionalist’i p’olit'ik'apes na goqups gagnas uğun, aya iris uçkin. Mesela, kianaş irişen xampa xonarepe na uğut'u nenapeşen Vubuxuri nena am gagnak mek'arbu. Çunki, Vubixepeşi mtelixolok Osmanaliş dixapeşa niçvineret'u. Rusepeşi k'abaeti ebedi va voç'it'anap mara K'avk'asias eşo ç'it'a Vubixi doskideret'uk'oni a3'i Vubixuri nena na ğarğalaps k'oçepe iqvet'u. Turkuliş met’a çkva nenas na va naxondinen gagnaşi xe3alas voret. Mara am zorilaşi menda3'k'omilak k'oçepe meç'irdinu. Am mtini dido mç'ipaşaşi maz'irenan. Kartvelist’uri asimilasioniş p’olit’ik’ape, Margalepeşi do Margaluri nenaşi mesele şeni muepe isimadupt? Kartvelizma, Okortuleş çkinapa na mek’arbups, Okortule “ç’ita emp’erialist’i oxen3ale” yado molaşinus vesile na aqven arti osimadu ren. Gazeta Adige Psales, majurani kianaşi limaş k’ule Balk’arepe do K’araçayepeş meçvinus am osimadus k’abaeti na gedumers arti ok’otkvala vik’itxeret’i. Em oras 700 k’onari Adige çinaperi çkinerk’oçiti niçvineret’u. St’alinişi şemsiyeş tude k’arta mutxani oxvenuşi gagna uğut’es. Çodina oraşi şemsiyeş coxo Amerik’a koniktu. Majurani arti İsrailişa K’avk’asias muxtiaci na ren Amerik’ak Kartvelizma k’ala xe elak’limeri dgin. Lima doloxu, felaketi, ğura tkvala ren. İpti limaşa varya otkuşi voret do malesefi limaşi çodinas uk’abaxatoni k’oçepeti ğurunan. 1992 3’anas Okortulek Abxazias oxut’k’va3uşi Abxazi do Margali dido k’oçi doğuru. Margalepe do Abxazepes oşkari tarixi uğut’estina Margalepek Sovietepeş Artobaş oraşi Okortuleşi emp’erialist’uri p’olit’ik’apeşi mağdurepe iqvesi? Mtinişiti eşo iqu. Cuma xalk'epe artikartis oqvilapu, artixvala emp’erialist’i hulyape na uğun arti gagnas narget'u. Hemi magoint’ale gagna mutepeşis naqones do hemiti mutepeşi xalk'epe artikartis oqvilapes. Edo aşopete am hulya mutepeşi doxor3eles. Margalepes majura mtelixolo xalk'epe steri eşo artneri dudi mutepeşişi oqopumu unonan, Kartvelist’epek am hak'i Margalepes uşlapan. Kartvelizmaşa mtelixolo xalk'epe artot medginuşi do Kartvelist’uri emp’erializmaşa cumalobaşi gagna rexberi oğodamuşi renan yado visimadup. Tarixiuri cumaloba uğut'annati Sovietiş oraşen doni na itatbik'en am p'olit'ik'apete jur xalk'i p'at'işi na ok'odginups am osimaduk, malesefi gomorgvas di3xiri, çelamure do doloxvaş sebebi aqven. Şovenizmaş ç’anç’axepunas na doloz’in Okortulek Amerik’aşi omxvacute K’avk’asiaşi İsraili diqu do İsraili k’ala dido k’ap’et’i k’ont’akt’i uğun. Okortuleşi Maraşina 2008-s Osetias oxut’k’va3uş sebebite Rusia-Okortuleşi lima, tesirepe do çodinape muşi şeni mu izmont? Em vaxtişa Adigeyaşi Cumxuriyetis mopxvadi. Am goçkvala çkvaneri arti otoleşen komaz'iru. Amerik'ak Okortule dido dogalayanu do am limas irişen dido ziani Okortules na skidun k'oçepes aqu. “Ç'it'a emp’erialist’i oxen3ale”-şi gagna na uğun Kartvelist’epek, K'avk'asias artixvala p’roblemi uk'atupan. İri mutxani am gomorgvaş xalk'epes ağodenan. Esasen gomorgvas jur mencelik mogaps. Maartani Amerik'a ren, uistik’raroba omralups. Majurani Rusiakti, gomorgva daha dido k'ont'roli ikips. Jurikxolo antepe ikipt'anşi arçkvati “maşletine”-şi mask’e muitumernan. Antepeşi yegane musebbibiti magoint’ale Kartveluri faşizma ren. www.kolkhoba.org şeni muepe isimadupt? Nananenate oç’andinu do K’avk’asiuri xalk’epeşi cumalobaşa memxvacineri gamaçkvaluşi p’olit’ik’a muşi şeni muepe isimadupt? K’olxoba.orgi dido mom3'ons, iro vik'itxup. Dido ciddi arti ixtiyaci lagups yado visimadup. Nenapeşi mezarepunaşa na niktasunon arti memleketis, nananenaşi onç’elute ik’un3xen. Hemi K’avk’asias do hemiti diasp’oras na skidun K'avk'asialurepes irişen 3'oxle K'avk'asiuri xalk'epeşi cumaloba uk’ornan. Elbetki aşo arti xandas tebrik’i voğodap. Çodinuro muepe tkvaginonan? Oskidoni arti K'avk'asia, hemi gomorgvas do hemiti kianas uk’ors. K'aixeşa miçkinan, K'avk'asia şilya 3'anapeşen doni k'ult'uruli ok'omalape muşite k'oçinobaşi gza na otanasunon arti gomorgva ren. Nenape muşis, 3'oxlenoras na va içkinenpeşi gamatanus şifre oqopumuşi m3'uloba uğun. K'oçinobak aya k'ai oxo3'onuşi ren do gomorgvaş xalk'epes, dudi mutepeşişi oqopumeri oskiduşi şansi meçamoni ren. Emp’erializma na nik'arbasunon arti kianaşi medi miğun. Ank’ene tkvani şeni didi teşekkuri goğodapt. Mati teşekkuri goğodapt, ifadeşi am fursat'i na momçit şeni. Xandape tkvanis gegacginan yado gegixvamupt.