Noe Jordania (1868 - 1953) Noe Jordania (İnglisuro - Noi Nikolaevich Zhordania) (2 İanar, 1868 – İanar 11, 1953) rdu jurnalist’ do “Menşevik’” p’olit’ik’os. Noes uğud gişarçkinel rol so3ialur demok’rat’iul revolu3iur moz’raobas Rusetiş İmp’erias do mogvianebit Sakortuoş Demok’rat’iul Resp’ublik’aş mtavrobaş dudgimaxvenci rdu 1928 3’anaş 24 İvlisişe 1921 3’anaş 18 Mart’işax, mujams Sabç’ota Rusetiş ç’ita carepk gemşartes Sakortuoşa do Saprangetşa nt’eba aiz’ules Noes do tiş mtavrobas sodga Noe rdu nt’ebul mtavrobaş dudişgimaxvenc 1953 3’anaşa. Noe Jordaniak debadu 1869 3’anas 9 Mart’is, ğarib qazaxiş ocaxis, Guriaş sopel Lançxutis, ti droşo Rusetiş İmp’eriaş na3’ils Kuteşiş gubernias. Kartiş teologiur seminariş tebaş uk’ul gemşart Varşavaş vet’erinariul inst’it’ut’işa. Sakortuoşa dortinaş uk’ul Noe p’rop’agandas u3’iend Marksist’ul ideeps Kartul moxandeeps şk’as do 1890 3’anas ginirtu Sakortuoş p’irvel k’anonier Marksist’ul organiza3’iaş “Masma dasiş” lidero. 1894 3’anas, Noe gasamartlu Rusetiş xelisuplebak “Sakortuoş tavisuplebaş ligas” mona3’ileobaş gurşen. 1903 3’anas eirçies Rusetiş so3ialur demok’rat’iul maxandeta p’art’iaş majra qrilobaş delegat’o. 1905 3’anas Noek gegşaşk’u Sakortuoş Menşevik’epiş gazet so3ial demok’rat’ia namdga gişegorud Bolşevik’epiş sast’ik’ k’rit’ik’at. Rusetiş 1905 3’anaş revolu3iaş dros, Noe 3’inaağmdego midartu şeiarağebul acanqebaş do agit’a3ias u3’iend maxandeta p’art’iaş k’anonier daarsebas. Rusetiş so3ialur demok’rat’iul maxandeta p’art’iaş mantxa k’ongresis, 1906 3’anas, Noe mxars uç’irendu dixaş muni3ip’alizirebaş ideas. K’in te 3’anas Noe arçeulk iu Rusetiş p’irvel saxelm3’ipo Dumaşa Kartiş guberniaşe do ginirt so3ialur demok’rat’iul p’art’iaş maragadet. Rusetiş so3ialur demok’rat’iul p’art’iaş maxuta k’ongresik Noe gegşegoru 3ent’ralur k’omit’et’işa sodga Noe muş adgils rdu 1912 3’anaşax. Noek 1907 3’. Dek’embers xe kumaç’ar “Viborgiş” dek’lara3ias, sodga p’rot’est’i rdu gumaxant’il Rusetiş p’irvel Dumaş ak’orğvapaş gurşen, do teş gurşen 3ixeşa gut’es sum tutat. 1912 3’anaş şk’a borcis Noek Bakos gegşaşk’u Menşevik’epiş gazet “Çkin sit’qva” (Nashe Slovo). 1914-is, Noe alaxandandu Leon T’ro3k’is jurnal “Meletis” (Borba) sodga tik gamoakveqnu st’at’iepiş mtel seria na3ionalep3’k’uma dak’avşirebit. P’irvel msoplio meletiş dros Jordanias uk’ebud duduşda3vaş p’oz’i3ia do xandendu p’lexanovis organiza3ias. 1917-ş Tebervaliş revolu3iaş uk’ul, Noek ginirtu Kartiş sabç’oepiş dudmaxvenco do 1917-iş 6 Mart’is gegşegores muç’ot Kartiş sabç’oepiş ağmask’omiş k’omisaro. 1917-ş K’virk’ves Noe gegşegores Rusetiş so3ialur demok’rat’iul p’art’iaş 3ent’ralur k’omit’et’işa. 1917-iş 3 Sekt’emberiş Kartiş sabç’oepiş sesias Noek sit’qvat gegşartu do moxandeeps mou3’odu Bolşevik’epiş azrep vadaunesk’on do umeletudesk’o sap’arlament’o resp’ublik’aş daarsebaşo. 1917-ş Okt’ombers, Noek mona3’ileoba miğu tel Rusetiş p’arlament’iş 3’oxolen arçevnebs, mara malas uluziebk meudin do dirtu muş odabadeşa - Sakortuoşa. 1917-iş 26 Noembers, Noek ginirtu Sakortuoş na3ionalur sabç’oş p’rezidiumiş dudgimaxvenco do mtavar rols asrulendu Sakortuoş Menşevik’epiş k’onsolida3iaş sakmes. Noeş glaxa negat’iur damok’idebulebak Bolşevik’ep3’k’uma dak’avşirebit pormaluri getu 1918-s do Jordaniak ginirtu p’arlament’iş dudişgimaxvenco do gegma3xadu Sakortuoş Demok’rat’iul Resp’ublik’aş damouk’idebloba. 1918-ş 24 İvlisis ginirtu Sakortuoş mtavrobaş dudişgimaxvenco. Sum 3’anaş martvelobaş dinaxale, Noeş mtavrobak organizeba gauk’et gomorz’gvapil dixaş repormas, miğu irpelişmom3vel so3ialur do p’olit’ik’ur k’anonep do damqaru brelner saertaşoriso k’avşirep do tisxis kimioç’irinu, namda Sakortuok kinirt k’ak’alia kianak samxret K’avk’asiaş kianepşe, namudgak miğu de iure ağiareba sabç’ota Rusetişe do dasavletiş kianepşe. Moxandeepiş do qazaxepiş masiur elarinaş gale, Noek, so3ializmiş, demok’rat’iaş do zomier na3ionalizmiş repormat, migu int’elekt’ualur elit’aş do tavadobaş ertguleba do dudişgimaxvenc rol ilaapu Sakortuoş tanamedrove p’olit’ik’ur na3iat ginortinapas. Mara, Sabç’ota K’avşiriş carepiş invaziak 1921-iş Teberval-Mart’is gegnaatu Sakortuoş mtavroba, do Noe do tiş k’olegebku iz’ulebulk iis nt’ebudesk’o Saprangetişa sodga Noe 1953 3’anaşa, muş ğuraşa P’arizis, dudgimaxvencendu nt’ebul mtavrobas do agrz’elendu muş m3delobas auğiarebudesk’o Sakortuoş sabç’ota ok’up’a3ia do miuğebuduk’o galen elarna Sakortuoş damouk’ideblobaşo. 1923-s Jordaniak mimartu Vaşingt’ons sodga ç’arundu: “Maeça sauk’unes, 3ivilizebul kianaş toleps, ma mivmartenk 3ivilizebul na3iepiş sindisis do arz’a p’at’osan xarxis namudga dognas ç’iç’e na3iaş txozin do k’riminalep, namudga insp’irirebas urtuna do at’arena ateşner barbarosul akt’ebs - Bolşevik’ur mtavroba.” Te mimartvas Noe brel mudgas şinans do şxva ambeps şk’as tis xle içeibu namdga Çek’ist’epk doviles brel xarx, şxvep3’k’uma arto bağanep do osurep; tenepşe brel rdu Sakortuoş int’elekt’ualur k’lasepşe. Jordania dontxores Saprangetis luk’eliş sasaplas (Leuville-sur-Orge). Noe Nik’oş sk’ua Jordania - Çkim 3xovreba, Huveriş İnst’it’ut’ meletişe, revolu3iaşe do mşvidobaşe (The Hoover Institution on War, Revolution and Peace), St’enport, K’alipornia, 1968, ISBN 0817940316. Suni, Ronald Grigor (Suny, Ronald Grigor), Sakortuoş xarxiş çamoqalibeba: Macra gamo3ema, İndianaş Universit’et’iş p’resa ISBN 0-253-20915-3. Targamosiş sk’ualep, jurnal Taim, 19 Mes, 1923, (Sons of Thargamos, TIME Magazine). Kooz’ir xolo: Mikaberiz’e Aleksandre, Noe Jordania, Sakortuoş na3ionalur biograpiaş leksik’on, 24 Mes, 2007.