MARGALONAŞ ĞAL3'QARİ: RİONİ Rioni, Rion3’qari (Kortulot: Rioni) bjadalu Sakortuoş irişen udidaşi ğal3’qari. Ginz’anoba 327 k’m, auziş partanoba 13.400 k’m². Dud-geç’qapu uz’u K’avk’asioniş oçxane k’artes, Paşiş-taş golas, Raç’a-Leçxum-Tudon Şoneş regioniş Oniş muni3ip’alit’et’is. Zoğaş eşe 2.960 m. Uça Zoğas ak’atu Margalona-Jin Şoneş regioniş kalaki Puti3’k’uma. Kuteşşax Rion3’qari meurs t’omba do parto robus. 3’qarp’icis breli re oput’eepi, binexepi, qvanepi do getasuleepi. Mele-mole p’icis mik’uz’u ç’ale. Alp’anaş oput’e3’k’uma Rioni urtans oçxanequre do dinoquns ç’ipe do in3’iro robus, xvalot eki-ekot ipartanebu. Kuteşiş uk’uli, K’olxetiş zenşa gişurs gopaçilot, mele-mole k’ine elaquns parto ç’aleepi, irtu breli qat do gişak’iduns anda ç’iç’e k’ok’is. Oput’e Var3ixe3’k’uma urtans bjadaluqure do taşi ge3’urapilot Uça Zoğaşax, sodet mişak’atapu3’k’uma gişak’iduns musxitgareni mordili k’ok’isin. Gişak’erz’apilot parto re Rioni Var3ixeşen Başiş oput’eşax, sodet breli qat irtuni. Başiş uk’uli isxi qa va uğu. Sacavaxoş oput’eş tudo k’alap’ot’i iğirok’u. Te nok’vatus uçku ç’iç’e nağalu t’obepi. 3’aleni k’alap’ot’is Rioni eşaquns xetkimineli cebireps do xurgepşkas bjadaluş karepişgurşeni. Rioni irdu qinurepiş, tiriş, ç’vimaş do dixaştudoni 3’qarepit. 3’qardidala uçku gişulir-zarxuls tiriş do qinurepiş ndğulapaşeni do xolo ç’vimepşeni. 3’qardidala jinqure iç’qapu Ap’riliş tutaş daç’qapus, şka3’als – Mart’iş p’irveli gverdis, odo tudo – K’unt’uraş bolos. 3’qari irişen merk’et gedgu zotoncis (Kirsetuta-K’unt’ura), mara tudoni olus tes tirans ç’vima-dğalepiş 3’qarmolapa. Rioniş oşkaşe3’anuri xarci glola3’k’uma re 27,3 m³/3’m, Kuteş3’k’uma 134 m³/3’m, Sakoçak’iz’eo3’k’uma 406 m³/3’m. Maksimaluri xarci glola3’k’uma 345 m³/3’m, Kuteş3’k’uma 1.440 m³/3’m, Sakoçak’iz’eo3’k’uma 3.000 m³/3’m. Minimaluri xarci glola3’k’uma 16 m³/3’m, Kuteş3’k’uma 22 m³/3’m, Sakoçak’iz’eo3’k’uma 34 m³/3’m. Rions Uça Zoğaşa 3’armo3’anas mişuğu 12,9 k’m³ 3’qari. Rioniş p’icis uçku goqinua, qinit goz’gibua. Jini do şkaş olu zotoncis minminşa iporu qinit. Rioniş 3’qari cimuanobat re oşkaşet 3’qite 150- 300 mg/l do ionuri mek’atilobat hidrok’arbonat’uli k’lasişa mişurs. Rioniş pşepi Rioniş tari pşepi re: Sak’aura, Luxuni, Ri3eula, Lacanuri, Gubis3’qali, 3xen3’qari, T’exiri, 3i (Marz’gvanşet) do Ç’anç’axi, Ğarula, Cecora, Lexidari, Qvirila, Xanis3’qali, Sulori, Qumuri, Xevis3’qali (K’varçxanşet). Rioni do muşi pşepi gimirinuapu o3’qaralot (Maşveliş do Acametiş 3’qaroluepi). Rioniş hidroelekt’rosadgurepi Rion3’qars gegapili re hidroelekt’rosadgurepi: Rionhesi, Gumathesi I, Gumathesi II, Var3ixehesi. Hesepi Rion3’qariş pşeps xolo re gegapili: Lacanurhesi, Şaorhesi, T’qibulhesi. Rionp’iciş kalakepi Rionp’icis gek’idili re kalakepi: Oni, Ambrolauri, Kuteşi, Samt’redia, Puti. İst’oria do et’imologia Rions cveşot coxodu Pasisi/Pazisi (Berz’: Φάσις), namut p’irvelot moşineli ren cveşi Berz’eni maç’aru Hesiodeş (cv. 3’. e. VIII-VII o.o.) “Teogonia”-s. Muş uk’uli Pasisis işinana Ap’oloni Rodosuli, Vergiliusi do şxvepi. Ğal3’qari moşineli re P’lat’oniş “Pedons” xolo Sok’rat’eş dialogeps, muç’ot şurobumuş onz’ğo. “Pasisi/Pazisi”-ş et’imologia K’olxuri ren do ek’ir3xuapu ti3ali zit’qvep3’k’uma, namut ren “Paşi” (kalaki Putiş Lazuri coxo), Pasis mta” (Paşiş ta, gola, soleşet Rioni gimoursin), “Başi” (oput’eepiş coxo Zugidiş do Samt’rediaş muni3ip’alit’et’eps), “Abaşa” (kalakiş coxo Sakortuos), “Basiani” (cveş Kortuli muxuri amdğaneri Turkonaş t’erit’orias), Pasieni/Basieni” (cveş K’olxuri t’omepiş coxo), “Abazgepi” (cveş K’olxuri t’omepi), “Abşilepi” (cveş K’olxuri t’omepi), “Poti/Puti” (kalakiş coxo Sakortuos), “Batumi” (kalakiş coxo Sakortuos) do şxva. Argonavt’epiş mitepşen muç’ot rçkineli ren, K’olxetiş omapures, Rions ek’adirtu Argoş xvamaldik İasoniş mancğverobat.