MABİRE CAŞ ARİK'İ Qoperena sum cimalepi. Sum 3’anas nok’etebuena, sum 3’anaş uk’ul cimalenk miragadues, namda: -ate do ate kianas orenia arti mabire ca, namut irner ninaşa ibirsia. Tiş rçkilas vaucgunia mutuni. Ginoç’qvides cimalenk, namda ate mabire caş pur3eli kişuani do midartes. Kimiodirtes sum borz’ali şaras. Artis mik’oç’arudu: mit te şaraşa midartasia, mşvidobiano dirtasia”. Majira şaras mik’oç’arudu: "mit te mxareşa midartasia, gvianişax vedirtasia". Masumas mik’oç’arudu: "mit te şaraşa midartasia, 3o3xali vedirtasia". Uk’ulaş cimak ginoç’qvidu: "ma midurkia te şaraşa.” Unçaşik u3’uu: -si e şaraşa vagmat’inekia. Skan mangioro ma dovğureledava. Mara uk’laşik vaurçkilu do midartu. Meurs, meurs do kimiodirtu art ocaxis. Mik’acinun, qudeş 3’oxole dgu mabire ca. Pers ibirs, pers ğurç’ulans, namda atakian gocinas do rçkilas mutun vaucgu. Tutaşela serie do ca irpelaşo aqvavilebulo çku. Te boşik ginoç’qvidu noqvelaş xirua. Mara munero işelas, ca mağalie. Gilu-milu do koz’iru, namda qudes k’ibe mik’op’onu. Moxtu te k’ibes xe do mik’muğun teş, k’ibeş dutk kigiantxu ortvals. Kegegu mincek burgoni, gegmolu gale do ğoruu: -mini rek sia? Mu rculi k’oçi rekia, amser çkim quça komoirtumunia? -p’at’onia, eti mabire caş noqvela mok’odua vixirik’ova, -got’irxu e uk’laş cimak. -aba, ma artis dagavalenkia: ate do ate k’os jir raşepi qunsia. Kemerti, mioxiri ti raşepi, komomiqoni do ma ate mabire caş noqvelas kemerçankia. Midartu e boşik. İdu, idu do kemertu, raşepi k’irun tek. Gancu k’ari, gen3’qu te raşepi do moquns. E raşens turme zarepi mik’nobunue do zarenk rek’ua kidiç’qes. Kegegu mincek, gegmolu do diz’axu: -ai, mini rek sia? -mava raşepiş oxiruşa movrtia, -u3’uu boşik. -aba, mava zetunaxe z’ğabi komomiqonia do raşens kemerçankia, -k’oçk u3’uu. Meurs, meursi do şemexvadu t’riali mindork. Atak odiareş met’i mutun vegip’aluu. Vart ca, vart kua, vart mutuni. Sodgae şors mudgae komoçku, mara mu re, vauçku te sa3’qali boşis. Xes mutuni vauk’ebu do oşk’viru. Dexoluu do koz’iru, geri mursi. "namdvilo omç’k’unsia, -boşik ipikru, -çkim si3o3xle k’oro3xilienia", mara gerk komortu do: -gomorz’gua sk’ania, -u3’uu boşis. -gomorz’guasia. -çkimda nugoşk’viru, morti, ai, oç’işis kegemdoxodi do ma girsxenk gaç’irebaşeva, -gerk u3’uu. Kegedoxodu e boşik gers do meula. Art dixas gaçendes. -ase si atak gamiçendi do ma ti zetunaxe z’ğabis xelat kimip’onankia, -gerk u3’uu boşis. Dasuro, vegşuqotumu gverd saats do gerk lurenco kimiqonu zetunaxe 3ira. -ase ma tes govok’ur3xinuank do teş movon3’quk, namda tek si koiqoropuasia. Dasuro taş kokiminu. -ase tena si koiqundas osurova, -gerk u3’uu. -vari, p’at’onia, ena raşepiş minces mevuqoneok’onia, -boşik tkuu. -e sakvars ma mik’uluankia, -gerk tkuu, -si osuri dopulia do. Gerk ginirtu mzetunaxavo. Boşik kemeuqonu raşiş minces. İ k’oçk gexaru do xelat kemeçu e raşepi uk’ulaş cimas, art kisa okroş para xolo kemeçu. Gioxunu e boşik osuri raşis do mabire caş kianaşa midartes. Şaras gerk xolo kigioç’işuu: -tek kemeurtia -da, raşepi do osuri dovpulatia, ma raşepo ginivrtuukia do ti k’os kemeuqoni çkim dudia. Uk’ul tkva meutia do ate do ate ardgils gemi3aditia, -gerk u3’uu boşis. Dasuro taş mik3ues. Ginirtu gerk raşepo do kemeuqonu e boşik mabire caş p’at’ons. İk gexaru do kemeçu gvalo didi noqvela do para xolo. Momeqonu boşik raşepi, osuri, moleğu para do u3adu gers. Gerk kigioç’işuu do u3’uu: -ase si midurkia, do art t’rial mindori keşexvadunia, tek art ca geçandas iqinia, tiş cincişa kemeurki, lur megendomebu, mara mutunero vedilurua, vara diğup’uukia, mteli skani naxandila 3’qarişa kinoi3ensia. Gignocvides artianiş gerk midartu muş şaraşa. Enepiti meula dasuro keşexvadu te mindork. -ox, didağurelia, muç’o maluruapunia, boşik tkuu, -morti, kidivluruatia. Raşepi cas kimk’ak’ires, mabire pur3eli şk’as kinşedves do kidilurues. Tak mik’ilu unçaş cimak. Kigiocinu; a, muş cimas valurso amar?! "ma muda 3’anae ginulir voreki do mutunk vamaşuu do te irpeeli kuşiibunia", dexarbu. Doqvilu lurenci cima, dotxoru. İrpeli moleğu do molartu. Quça komortu, kor3’ilişot kidiç’qu mzadeba. Te gerk komortu k’in te ardgilişa, ga3o3xlu te uk’ulaşi cima. Gizilok’uu te boşik: "musxanienia novluruekia”. -at’, si ğurelia, soenia sk’an osuria, sk’an raşepi do sk’ani mabire pur3elia. Çkimi sit’qva muşen got’axia. a, si te z’onz’epi, kink’ikunia, saxes ç’arik’i gik’etia; amser sk’ani cima ikor3’inebunia, tek kemertia do xalxis kotxiia: şk’a şepas kodoidgania sk’ani do kemerçania ğvini, qvali do kobalia. Jiri sit’qvaş neba xolo kitxiia. Uk’ul dio qvals kok’itxia, uk’ul kobals do uk’ul ğvinsia: "mu garç’irebunania". Ma tek vip’iik puliri do tinepiş mangioro ma gip’asuxenkia. Kot teş mik3u te boşik, muç’ot gerk daarigu. Şk’a k’amp’ania kore do qvals ok’itxu te boşi: -qvalia, si mu garç’irebu, komi3’iia. -mua da, momç’valesia, gom3’uresia, domk’vetesia, gişamiğesia, domç’k’ires do ase amar mç’k’unania. -kobalia, si muk gaiç’irdua? -mua da, dio komomiqonesia, uk’ul domkuesia, domzuesia, domç’vesia do ase amar mç’k’unania. -ğvini, si muk gaiç’irdua? -ma vamk’itxatia, çkim dudişa irpels gignulebunia. Dio binexi vordia, uk’uli qurz’enia, uk’ul domç’axesia do ase mşunania. Breli mo3kvans do brelit mogoransia. Mara si mu garç’irebunia, si 3odava gvala k’onk’epi mik’orkunsia? -vai, tkva 3odepia, ase cgiro komirçkilitia: sumi cimalepi vorditia, sum 3’anas qudes vak’etenditia. Uk’ul mivragadetia, mabire caş noqvela komişiibudesik’ova. Midavrtitia do sum borz’al şaras kemvodirtitia. Artis mik’oç’arudua; "mikit taure idasi, gamarcvebulo dirtas”; majiras mik’oç’arudua; "mikit, taure idasi, gviano dirtas". Masumas mik’oç’arudua; "mikit taure idasi, vedirtas". Cimalenk şeme3odua, tinepiş ğuras çkim ğura vosxune do ti şaraşa ma midavrtia. İrpel kivşii do quça mivşia. Şaras kodmalurua; unçaşi cimak lurenco dop’ilua, tek domtxorua. Midgakie komortu do gama3o3xlua. Quça molavrtia do amar mus vor3’qekia: çkim unçaş cima, çkimi osurişa gvirgvins gitmidgunsia. Gegni3’qu ç’arik’i. Osurk miork’iou, gegnosxap’u do muş komos kaxut’olu. Xalxik oç’opu unçaş cima do raşiş k’udels kink’usk’ues. Osarguluu raşik do gişalu şurk. Geçağu kor3’ilk. Gemarcvu simartlek.   MABİRE CAŞ P'AŞURA Qoperenan sum cumalepe. Sum 3’anas k’idupt’erenan oxori, sum 3’anaş k’ule cumalepek ok’uitkves: -am do am kianas orenya ar mabire ca, namut iri nenaşa ibirsya. Eya oqucus mutu var ucginya. Dolingones cumalepek, am mabire caş but’k’a dogoresk’oni do mendaxtes. Konodgites sum borz’ali gzas. Aris mek’aç’arut’u: mik am gzaşa mendaxtasya, mo3’qvineri uk’uniktasya”. Majurani gzas mek’aç’arut’u: “mik amk’ele mendaxtasya, yanobaşakis var guiktasya”. Masumas mek’aç’arut’u: “mik am gzaşa mendaxtasya, saği var guiktasya”. Uk’laşe cumak dolingonu: “ma mendaptaminonya am gzaşa” Umçanek u3’u: -si am gzaşa var memaşkvinenya. Skani mencelo ma dobğurelet’aya. Mara uk’lak var nusiminu do mendaxtu. Nulun, nulun do konodgitu ar ocağis. Menda3’k’eduşi, oxoriş 3’oxle dgin mabire ca. Eperi ibirs, eperi ç’urç’ulaps, emus o3’k’omilu do osiminus mutu var ucgin. Tutaşela seri ren do ca mteli pukireli moçkins. Am biç’ik dolingonu morçi ixiruk’oni. Mara muç’o eşaxtas, ca mağali ren. Goxtu-moxtu do koz’iru, oxoris k’ibe nodgin. Motxu am k’ibes xe do nimersşi, k’ibeş dudi kogeantxu otvales. Kognu mancek ragadi, gamat’k’va3u gale do dimğoru: -mi re siya? Mu cinsiş k’oçi reya, amseri çkimi oxorişa na mogixtimunya?! -dudp’axiya, am mabire caş morçi mint’u vixirik’onya -got’roxu e ç’it’a cuma. -hele, ma ar çinadva miğun skanişeni: am do am k’oçis jur raşi uqonunya. Komexti, nuxiri em raşepe, komomiqoni do ma am mabire caş morçi komekçapya. Mendaxtu e biç’i. İdu, idu do komextu raşepe na nok’irt’u svaşa. Gon3’k’u nek’na, kae3’k’u e raşepe do niqonops. E raşepes megerem o3’k’iralonepe mek’abunt’eren do o3’k’iralus kogeç’k’es. Kognu mancek, gamolu do dicoxu: -ay, mi re siya? -maya raşepe oxiruşa moptiya, -u3’u biç’ik. -hele maya zetunaxe k’ulani komomiqoniya do raşepe komekçapya, -u3’u k’oçik. Nulun, nulun do komoxvadu ar mçire mt’k’uri ocvace. Ak t’k’aş met’a mutu var iz’iren. Varti ca, varti kva, varti mutu. Sotxani mendra mutxani komoçkins, mara mu ren, var uçkin am bedixaman3a biç’is. Xes mutu var okaçun do aşkurinen. Naxolu do koz’iru, mgeri mulun. "mtiniti omç’k’omasunonya. -izmonu biç’ik, -skidala çkimi k’oro3xeli renya”, mara mgeri komoxtu do: -gecginapa skaniya, -u3’u biç’is. -gegacginasya. -çkimda mot gaşkurinen. Moxti, aya k’ap’ulas kogemxedi do ma mogoşletinapya, -mgerik u3’u. Kegexedu e biç’ik mgeris do nulunan. Ar svas dodgites. -a3’i si ak domiqondi do ma aya zetunaxe k’ulani arşvacis komoviqonopya, -mgerik u3’u biç’is. Mtiniti, gverdi saat’işakis mgerik ncireli komoiqonu zetunaxe k’ulani. -a3’i ma aya govok’ur3xinapya do eşo p’aminonki, amuk si kogiqoropsya. Mtiniti eşo qu. -a3’i aya si kogiqonut’as, oxorca dogaqvasya, -u3’u mgerik. -var, dudp’axiya, aya raşepeş mances mevuqonaminon ya, -tku biç’ik. -am dulya ma p’3’opxaminonya, -tku mgerik, -si oxorca dompuli yado. Mgeri zetunaxe diqu. Biç’ik konuqonu raşiş mances. Em k’oçik ixelu do arşvacis komeçu e raşepe ç’it’a cumas, art kisa okroş para xolo komeçu. Gioxunu e biç’ik oxorca raşis do mabire caş kianaşa mendaxtu. Gzas mgeriti kogeç’işu: -komek’ulurtna, raşepe do oxorca dompulatya, ma raşepe doviqvaminonya do em k’oçis konuqoni ti çkimiya. Ok’ule tkvan iditya do am do am svas domiqonditya, -u3’u mgerik biç’is. Mtiniti eşo qves. Mgeri raşepe diqu do konuqonu am biç’ik mabire caş mances. Muk ixeli do komeçu irişen didi morçi do para xolo. Moiqonu biç’ik raşepe, oxorca, moiğu para do uqondu mgeris. Mgeri kogeç’işu do u3’u: -a3’i si idaginonya, do art mçire mt’k’uri megixvadasunonya, ek art ca geçansya, cinci muşişa mextaşi, nciri mogixtepsya, mara var inciraya, varna gondunaginonya, mteli skani naxandila 3’k’arişa dolibğenya. Golacundes artikartişa do mgeri mendaxtu gza muşişa. Entepeti nulunan do mtiniti moxvades eya mt’k’uri. -ox, nanağureliya, muç’o mancirenya, tku biç’ik, -moxti, kodovonciraya. Raşepe cas komek’ires, mabire but’k’a oşkenas meşadves do kodincires. Ak mek’ilu umçane cumak. Geo3’k’eduşi; a, cuma muşi var incirasi ak?! "ma muk’o 3’ana ren golaxtimeri vore do mutu var movogi do amuk irxolo mogerenya”, dvaxarbu. Doqvilu mancirale cuma, kodoxvu. İrxolo yezdu do igzalu. Oxorişa moxtuşi ç’anda şeni oxaziru kogeç’k’u. Aya mgeri komoxtu em svaşa, dosağu aya ç’it’a cuma. Oxiç’imbu biç’i: “muk’o ora minciramunya”. -at’, si ğureliya, so renya skani osuriya, skani raşepe do skani mabire but’k’aya. Çkimi tkvala muşeni got’axiya. a, si paç’avra, dolikuniya, p’icis ç’arik’i muidviya; amseri cuma skani içilenya, ek komextiya do xalk’is ak’vandiya: oşkena şepas kodogidganya orz’o do komekçanya ğvini, qvali do kovaliya. Jur tkvalaş izniti ak’vandiya. Ok’ule 3’oxle qvalis kok’itxiya, ok’ule kovalis do ok’ule ğvinisya: “mu megaç’iresya”. Ma ek viqver mpuleri do entepeş mencelo ma gugiktiraminonya. Qu irxolo em biç’ik, muç’o mgerik na çinadu. Oşkena ç’anda koren do qvalis k’itxups em biç’ik: -qvaliya, si mu megaç’iru, domi3’viya. -mudo, 3’oxle komomiqonesya, ok’ule dompkvesya, domzesya, domç’vesya do a3’i ak mç’k’omupanya. -kovaliya, si mu megaç’iruya? -mudo, 3’oxle komomiqonesya, ok’ule dompkvesya, domzesya, domç’vesya do a3’i ak mç’k’omupanya. -ğviniya, si mu megaç’iruya? -ma va mk’itxesya, ti çkimişa irxolo goluxtimunya. 3’oxle binexi vort’iya, ok’ule qurz’eniya, ok’ule domç’inaxesya do a3’i mşupanya. Didok mom3kvaps do didok gemok’itxapsya. Mara si mu megaç’iruya, si zavali, mteli doxareli paç’avrape na dologokunsya? -vay, tkvan zavalepeya, a3’i k’ai misiminitya: sum cumalepe vort’itya, sum 3’anas oxori p’k’idupt’itya. Ok’ule ok’ovitkvitya, mabire caş morçi dobgoritk’onya. Mendaptitya do sum borz’al gzas mevodgititya. Aris mek’aç’art’uya: “mik amk’ele idas, cginapaten guiktasya”; majuranis mek’aç’art’uya: "mik amk’ele idas, yano uk’uniktasya”. Masumanis mek’aç’art’uya: "mik amk’ele idas, var uk’uniktasya”. Cumalepe guris memaç’u, entepeş ğuraşen k’ai ğura çkimi ma3’onu do em gzaşa ma mendaptiya. İrxolo movogi do oxorişa mevit’işi gzas domanciruya; umçane cumak vincirt’işi domp’iluya, ek domxvuya. Mitxanik komoxtu do domosağuya. Oxorişa mopti do ak mus vo3’k’ediya: çkimi umçane cumak oxorca çkimi k’ala içilenya. Ek’i3’k’u ç’arik’i. Oxorcak nok’iru, unk’ap’u do kimoci muşis dolvakit’u. Xalk’ik oç’opu umçane cuma do raşiş k’udelis mek’umbines. Cgiralu raşik do goşalu şuri. Diqu ç’anda. Gecginu mtinobak.