ANASAYFA

ÇEÇEN İÇKERYA CUMHURİYETİ

Çeçen İçkerya Cumhuriyeti (ÇİC), Büyük Kafkas Dağlarının kuzeyinde kurulu olup kuzeyinde Stavropol Kray ve Kalmukya, doğusunda ve güneydoğusunda Dağıstan, güneyinde Gürcistan, batısında İnguşya ve Kuzey Osetya yer alır. Başkenti Caharkale, yüzölçümü 15.500 km2, nüfusu 1.918.547, resmi dili Çeçence olan cumhuriyetin diğer önemli şehirleri Gudermes, Tela, Argun ve Urus-Martan’dır.

Çeçenya ve İnguşya 20 Ocak 1921’de kurulan Sovyet Dağlılar Cumhuriyeti’ne dahil edildi. 30 Kasım 1922’de Çeçen Özerk Cumhuriyeti; 7 Temmuz 1924’de de İnguş Özerk Cumhuriyeti ihdas edildi. Bu iki cumhuriyet 5 Aralık 1936’da Çeçen-İnguş Özerk Cumhuriyeti adı altında bir araya getirildi. II. Dünya Savaşında Almanlarla işbirliği yapmakla suçlanan Çeçen ve İnguşlar topyekün Asya içlerine sürülürken, Çeçen-İnguş Özerk Cumhuriyeti de 15 Ocak 1944 itibariyle dağıtıldı. İlga Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti toprakları da Kuzey Osetya, Dağıstan ve Gürcistan arasında pay edildi. 1956’da çıkan af sonrası, Çeçen-İnguş Özerk Cumhuriyeti 9 Ocak 1957’de tekrar kuruldu. Sovyetlerin yıkılma sürecinde toplanan Çeçen Kongresi 1990 Kasım'ında Çeçen-İnguş Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını; 1991 Mayıs'ında da egemenliğini ilan etti. Kongre Cumhuriyetin ismini de “Çeçen İçkerya Cumhuriyeti” olarak değiştirdi. Bu dönemde Çeçenler yeni kurulan Rusya Federasyonuna katılım belgesini imzalamayı da reddettiler.

27 Ekim 1991'de yapılan seçimlerde %85 oy alan General Cahar Dudayev Cumhuriyet’in ilk başkanı oldu. Boris Yeltsin yönetimi, Çeçen İnguş Cumhuriyeti’nin, Sovyetler Birliği içinde bağımsız bir devlet olmayıp, Rusya’nın bir parçası olduğunu; Sovyet Anayasasında bu statüden bağımsızlığa geçişe imkân verecek bir düzenleme olmadığını gerekçe göstererek bölgede sıkıyönetim ilan etti. Bu arada 4 Temmuz 1992'de İnguşlar, Çeçen İçkeriya Cumhuriyeti’nden ayrılarak İnguşya Cumhuriyeti’ni kurdu ve Rusya Federasyonu’na dahil oldular. Bu yıl Zviad Gamsakhurdia yönetimindeki Gürcistan, Çeçen İçkeriya Cumhuriyeti’ni tanıdı. 11 Aralık 1994’te Rus birliklerinin saldırmasıyla 1996’ya kadar sürecek olan 1. Rus-Çeçen savaşı patladı. Caharkale’ye gelen Rus ordu birlikleri ummadıkları bir mukavemetle karşılaştı. Ağır silahlar ve hava desteğine rağmen Rus kuvvetleri, mücahid Çeçenlere üstünlük kuramadı. Savaş devam ederken 21 Nisan 1996’da Başkan Cahar Dudayev düzenlenen bir suikast sonucu şehid edildiyse de, Ruslar dağdaki mücahidleri kontrol altına alamadılar. Büyük bir prestij kaybına uğrayan Ruslar, Mayıs 1996’da çatışmalara son veren bir anlaşmayı imzalamak zorunda kaldı.

1997'de yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Aslan Mashadov, ÇİC'nin 2. başkanı oldu. 1999’da Afganistan, ÇİC’ni bağımsız bir devlet olarak tanıdığını açıkladı. 1999 Ekim'inde ÇİC yönetimine karşı hava ve karadan taarruz başlatan Putin, 2. Rus-Çeçen savaşını başlattı. 2000’in Şubat ayında Caharkale Rusların eline geçti. Aslan Mashadov başkanlığındaki ÇİC yöneticileri ise dağlık alana çekilmek zorunda kaldılar. Rusya, Caharkale’de işbirlikçi Çeçenlerle yeni bir “Çeçen Cumhuriyeti” ve yönetimi ihdas etti. Aslan Mashadov 8 Mart 2005'te Ruslar tarafından şehid edildi. Şehadetinden sonra Abdulhalim Sadulayev Cumhurbaşkanı oldu. Rus yanlısı “Çeçenistan Cumhuriyeti” yönetiminin Devlet Başkanı Ahmet Kadirov da 9 Mayıs 2005’te öldürüldü. Yerine önce Alu Alkhanov sonra oğlu Ramzan Kadirov geçti. Bir yılı geçkin bir süre Cumhurbaşkanlığı görevini yürüten Abdulhalim Sadulayev’in 17 Haziran 2006'da şehid edilmesi üzerine, ÇİC Devlet Savunma Komitesi, Dokka Umarov’u Cumhurbaşkanı olarak görevlendirdi. Ülkede Ruslara ve yerli hainlere karşı cihad devam ediyor.