ANASAYFA

KEMANİ TATYOS EFENDİ

Gerçek adı Tateos Enkserciyan olan Tatyos Efendi, 1858’de İstanbul, Ortaköy'de doğdu. Esnaf bir ailenin çocuğudur. Ortaköy Ermeni kilisesi ilahi okuyucusu Monakyan'ın oğludur. Ortaköy Ermeni okulunu bitirdi. Önce bir çilingirin, sonra bir savatçının yanında çıraklık yaptı. Gözü kulağı müzikteydi. Dayısı Movses Papazyan'dan kanun dersleri aldı. Bir süre amatör topluluklarda kanun çaldı. Daha sonra kanun çalmayı bıraktı. Kemanî Kör Sebuh'dan keman dersleri aldı. Öte yandan da Andon ve Civan kardeşler ve hanende Asdik Ağa'dan aldığı derslerle de müzik bilgisi gelişti. Hanende Karakaş, Tanburi Ovakim, Kanuni Şemsi gibi müzisyenlerle uzun yıllar kaliteli fasıllar yönetti. Başta Galata'daki Pirinççi Gazinosu olmak üzere birçok gazinoda sahne aldı. Ahmet Rasim Bey, Civan ve Andon kardeşler, Şevki Bey, Kemençeci Vasilaki, Tanburi Cemil Bey ile arkadaşlık yaptı ve beraber çaldı.

Şair de olan Tatyos Efendi, birçok eserin sözlerini de yazmıştır. İyi bir bestekârdı. Üstün bir müzik anlayışı vardı. Yaşadığı döneme ve sanat anlayışına göre saz ve söz eserleri bestelemiştir. Arşak Çömlekçiyan, M. M. Kamsoy, N. M. Yürü, M. Sunar'a müzik ve Abdülkadir Töre'ye keman dersi vermiştir. Tatyos Efendi çok iyi nota biliyordu. Ancak zamanında kayıt altına alınmadığından birçok eseri kayboldu.

Tatyos Efendi, çatık kaşlı, pos bıyıklı, kısa boylu, tıknaz yapılı, kalender yaradılışlı, hafif şehlâ gözlü bir adammış. Osmanlı ülkesinde ilk konservatuarı, Şekerci Udi Cemil Efendi ile birlikte Fevziye Kıraathanesinde kurduğu kabul edilir. Bilinen 46 şarkı, 7 peşrev, 1 beste, 6 saz semaisi ve 1 taksimi vardır. Şah eseri, Kürdili Hicazkâr Saz Semaisidir. Yaşlılık yıllarında sağlığı bozuldu. Birkaç dostu dışında arayan ve soranı olmamıştır. Son yıllarını büyük bir yoksulluk ve kimsesizlik içinde yaşadı. Besteci; kemani ve kanun virtiözü Tatyos Efendi, sarılık hastalığından 16 Mart 1913’te vefat etti. Cebinden üç kuruş para çıktı. Çok ünlü bir sanatçı olmasına rağmen, kilise ölüm kayıtlarında mesleği “çalgıcı” diye yazıldı. Cenazesine, Ahmed Rasim Bey'in topladığı on-on beş kişi katıldı. Kadıköy Uzunçayır Ermeni mezarlığında toprağa verildi.