ANASAYFA

LİBYA ARAP CUMHURİYETİ

Libya Arap Cumhuriyeti (El-Cumhuriyyetul Arabiyyetul Libiyye), Akdeniz kıyısında, doğusunda Mısır, batısında Cezayir ve Tunus, güneyinde Nijer ve Çad, güneydoğusunda Sudan ile komşu olan bir kuzey Afrika ülkesidir. Başkenti Trablus, yüzölçümü 1.759.541 km², nüfusu 6.420.000 olan ülkenin büyük şehirleri; Bengazi, Misurata, Tobruk, Sirte’dir. Libya, eski Mısırlıların Nil'in batısında yaşayan Berberiler için kullandıkları Lebu sözcüğünden gelmektedir. Sözcük eski Yunancaya Libya olarak geçmiştir.

Libya’ya antik çağlardan beri Fenikeliler, Kartacalılar, Büyük İskender'in orduları, Romalılar, Arap-İslam İmparatorluğu ile Osmanlılar hâkim olmuşlardır. Osmanlı Devleti'nin zayıflamasına parelel olarak Libya'daki yönetim de dayı denilen ve görece bağımsız olan beylerin eline geçti. 1911'de İtalyanlar Libya’yı işgal ettiler. Trablusgarp savaşı akabinde yapılan Oşi anlaşması ile Libya'daki fiili Osmanlı hâkimiyeti sona ermekle birlikte hukuken Osmanlıya bağlılığı benimsendi. İtalya ülkenin tamamını kontrol etmeyi başardı. Halkı baskı ve zulüm ile sindirdi. Adeta bütün Libya'yı köleleştirdi. İtalyan sömürgeciliğine karşı Ömer Muhtar tarafından başlatılan direniş hareketi ise yakalanarak idam edilmesi sonucunda başarısızlığa uğradı. İkinci Dünya Savaşından sonra Libya, Fransa ve İngiltere'ye bırakıldı. Birleşmiş Milletler 1949'da Libya'nın bağımsız bir ülke olması gerektiği kararını aldı. Libya'yı görüşmelerde, 1920'lerden beri İtalyanlarla mücadele etmiş olan, sonrasında Mısır'a sürgüne giden Şeyh İdris temsil etti. 1951'de Libya bağımsızlığını kazandı ve Birleşmiş Milletler aracılığıyla bağımsızlığa kavuşan ilk ülke oldu. Şeyh İdris ülkenin kralı oldu. 1969'da, Muammer Ebu Minyar Al-Kaddafi bir grup subayla birlikte Kral İdris'e karşı darbe yaptı ve monarşiyi sona erdirdi.

Libya nüfusunun %92'sini Araplar, %3’ünü Berberiler oluşturur. Arapların %99'dan fazlası, Berberilerin tamamı Müslüman’dır. Kalan nüfusu Kulaflılar, Tebular, Beriler, Avrupa asıllı Hıristiyanlar ve Yahudiler oluşturmaktadır. Libyalı Yahudilerin %90'ından fazlası İsrail'e nakledilmiştir. Kulaflıların, Tebuların ve Berilerin tamamı Müslüman’dır. Resmi dil Arapçadır. Halkın çoğunluğu Arapça konuşmaktadır. Bunun yanında Berberice başta olmak üzere bazı etnik diller de konuşulmaktadır. Resmi din İslâm'dır. Halkın %99'u Müslüman’dır. Müslümanların büyük çoğunluğu Sünni-Malikidir.

Libya topraklarının %1'i tarım alanı, %8'i otlak, geri kalan kısmı çöldür. Kıyı boyunca Akdeniz iklimi, iç kısımlarda kuru ve sert çöl iklimi görülür. Libya ekonomisi petrole dayanır. Doğal gazın da ülke ekonomisine önemli katkısı olmaktadır. Petrol gelirleri Libya'nın tarımının ve diğer sektörlerinin gelişmesine yardımcı olmuştur. Petrolün bulunmasından önce Libya ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanıyordu. Tarıma elverişli araziler genellikle kıyı bölgelerdedir. En çok üretilen tarım ürünleri zeytin, turunçgiller, hurma, üzüm, çeşitli sebzeler, yer fıstığı ve tahıldır. Özellikle iç kesimlerin kırsal bölgelerinde oturan aileler hayvancılıkla geçinmektedirler. 1886 km'lik kıyı şeridine sahip olan Libya'da balıkçılık iyi durumda değildir.