ANASAYFA

EDEBİYAT DİLİ FARSÇA

Farsça, Hint-Avrupa dil ailesinin bir kolu olan Hint-İran dillerinin İran öbeğine bağlıdır. Farsça, İ.Ö. 550-330 yılları arasında İran'da hüküm süren Parsa halkının konuştuğu dilden gelmektedir. Osmanlı'da da Fârisî, Farsî, Parsça, Parsî olarak adlandırılmıştır. Pers İmparatorluğu’nun resmî dili olduğu dönemde, imparatorluk sınırları içerisinde çok geniş bir bölgede konuşulmaktaydı. 18. yüzyılda İngilizler yasaklayana kadar Hindistan'da mahkemelerde resmî dildi. Farsça günümüzde İran, Afganistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan ve Basra körfezi ülkelerinde konuşulur. Farsça ve lehçeleri İran, Afganistan ve Tacikistan'da resmî dil statüsündedir.

Farsça, dünyanın en eski ve edebi açıdan en önemli dillerinden biridir. Farsça, İslâm dünyasının ikinci kültür dilidir. İslâm klasiklerinin özellikle tasavvufla ilgili olanları Farsça yazılmıştır. Şiirsel ve melodik ağırlığı olan bir dildir. Güney Asya'da kültür ve edebiyat dili olarak kabul edilmişti. Anadolu Selçuklu devletinin ve Babür imparatorluğunun resmî dili idi. Farsça, komşu ülkelerin dillerini, özellikle orta Asya, Kafkasya ve Anadolu'daki Türk dillerini etkilemiştir. Farsça ve Fars edebiyatı, Osmanlı edebiyatına yüzyıllar boyunca derin tesirlerde bulunmuştur. Farsçanın edebiyat dili sayılması yüzünden, birçok Osmanlı şairi Farsça eserler vermiş, divanlar meydana getirmiştir. Türkçe mesnevilerde ve bazı tarih kitaplarında bölüm başlıklarının Farsça ibarelerle gösterilmesi, âdet haline gelmiştir. Fars dili gramerinin bir hayli sade ve teferruatsız oluşu, fazla geniş ve etraflı olmayışı, çok sayıda kurallar taşımaması, öğrenme imkânlarını daha da arttırmıştır.

Farsça İslâm'ın doğuşundan sonra Arapçadan az da olsa etkilenmiştir. Farsça türetilmiş sözcükler açısından çok zengin bir dildir. Sıfatlardan, isimlerden, fiillerden yeni sözcükler türetmek için ekler kullanılır. Eski Farsça, orta Farsça, klasik Farsça ve çağdaş Farsça dönemleri yaşamıştır. Standard Farsçanın üç çağdaş varyasyonu vardır: İran'da konuşulan çağdaş Farsça, Tacikistan, Özbekistan ve Rusya'da konuşulan Farsça (Tacikçe), Afganistan, Özbekistan ve Pakistan'da konuşulan Farsça (Darice). Ayrıca Lari (İran), Hazaragi (Afganistan) ve Darwazi (Afganistan ve Tacikistan) gibi yerel lehçeleri de vardır. Farsçada 32 harf vardır. İran'da ve Afganistan'da Arap kökenli Fars alfabesi kullanılırken, Tacikistan'da Kiril alfabesi kökenli Tacik alfabesi kullanılmaktadır.



                                                                                                                                                              LAZURİ