|
AĞRILI ŞİŞ ÇIBAN
Çıban, deride oluşan ağrılı şişe verilen isimdir. Genellikle, bir kıl keseciğine yada yağ bezi kanalına giren Staphylococcus aureus bakterisinden kaynaklanır. Dokunulduğu zaman ele çok sert gelse de, irinle doludur. İrinin birikmesi komşu sinirler üzerine baskı yapar ve iltihaba yol açar. Çıbanlar genel olarak, bir yere sürtünen bölgelerde, sözgelimi boyun, yüz, kulak, kol ve bacaklarda oluşur ama bedenin her yerinde de görülebilir. Kötü beslenenlerde, bünyesi zayıf olanlarda, alkoliklerde, kansızlarda, beden direnci düşük kişilerde sık sık çıban çıkabilir. Çok yağlı yemek yiyenlerde de deri yağlanacağı için, kıl köklerinde iltihaplanma sık görülebilir. Şeker hastalarında kan şekeri fazla olduğundan şekerce zengin dokularda bakteriler hızla çoğalabilir; bu da sık sık çıban çıkmasına neden olur. Uyuz ve egzama gibi deri hastalıklarında da kıl köklerinin iltihaplanması kolay olduğu için çıbanlar oluşur. Önce deri kızarır, duyarlı hale gelir. Bir süre sonra ortasında, içinde irin bulunan bir çıban başı görülür. İrin ölü mikroplar, ölü akyuvarlar ve doku artıklarından oluşan akışkan bir maddedir. Çıban gözkapağı, burun ve kulak gibi derinin gergin olduğu yerlerde oluşursa, çok ağrı yapar.
Çıban başı patlayıp irin boşaldığı zaman iyileşme başlar ve bir hafta içinde çıban bütünüyle yok olur. Bedenin savunma sistemleri güçlüyse, çıban patlamadan da iyileşebilir. Küçük bir çıban hiç iz bırakmaz; büyük çıbanlarınsa, ancak aylar sonra silinebilen, hatta ömür boyu kalan izleri olabilir. Büyük bir çıbanın iz bırakmasını önlemek için tek çare, erken tedavidir. Özellikle, göz çevresi ve burun gibi yerlerde çıkan çıbanlarda tedaviye önem vermek gerekir. Söz konusu yerlerde iltihabın, ilerleyerek beyni etkilemek gibi bir tehlikesi vardır. Çıbanlara dokunmak ya da sıkmak, iltihabın yayılmasına neden olacağı için çok sakıncalıdır. Çıbanlar genellikle birkaç gün içinde kendiliklerinden baş oluştururlar. Ama çıbanın daha çabuk baş yapması istenirse, çıban ya sıcak suyla yıkanır yada üstüne sıcak suya bastırılmış bez konur. Sıcak su, baş oluşturmasını hızlandırmasının yanı sıra, ağrıyı da azaltır. Ayrıca çıban tedavisinde kullanılan merhemlerden sürüp, üstünü gazlı bezle kapatmak da yararlı olabilir.
Küçük çıbanlar sıkılarak çabucak iyileştirilebilirse de hiç dokunmamak daha iyidir. Büyük ve ağrılı çıbanlar ise asla sıkılmamalıdır. Kendi kendilerine patladıktan sonra, yeniden iltihaplanmalarını ve iltihabın başka yerlere bulaşmasını önlemek için, küçük bir yara bandıyla üstleri örtülüp, iz bütünüyle geçinceye kadar bant her gün değiştirilmelidir. Ender rastlanmakla birlikte, bazen çıban büyür ama patlamaz. Bu durumda, bir doktor tarafından delinerek boşaltılması gerekir. Çıbanın yayılmasından kuşkulanıldığında antibiyotik de kullanılır. Bir insanda art arda çıban çıkması şeker hastalığının yada başka bir hastalığın belirtisi olabilir; zaman geçirmeden doktora görünmekte yarar vardır. Çıbanla birlikte ateşin de yükselmesi, doktora gitmeyi gerektiren bir nedendir. Çok küçük çocuklar ile çok yaşlılardaki çıbanların da doktora gösterilmesi yerinde olur.
|
LAZURİ
