ANASAYFA

KADİM DİL SÜRYANİCE

Süryanice (Suryaya) Hami-Sami dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dildir. Antik Aramca, Aramice diline dayanmakta olup eski dillerden Akadca, Asurca (Eski Süryanice) ve Babilceyle, çağdaş dillerden de Arapçayla akrabadır. Urfa merkezinde bulunan Süryanilerin 2. yüzyılda Hıristiyanlığı kabul etmeleriyle, Süryani kültürü Yunan kültürüyle de harmanlanıp güçlü ve zengin bir edebiyat meydana geldi. En önemli eser, Kutsal Kitabın Peşitta adı verilen Süryanice çevirisidir. 431 Efes ve 451 Kadıköy konsilleri ile farklı mezheplere bölünen Süryanilerin dil ve alfabeleri de doğu ve batı olmak üzere iki ayrı kola ayrılmışlardır. Süryani alfabesi sağdan sola doğru yazılır ve 22 harften oluşur. Harfler bitiştirildiğinden, bu harflerin başta, sonda ve ortada yazılışları farklıdır.

Batı Süryanicesini, Bizans'ın etkisinde kalan Monofizit (Hz. İsa'nın tek ve ayrılmaz bir tabiatı olduğuna inananlar) Yakubiler, 680 yılında bunlardan ayrılan ve Monothelitizmi benimseyen (Hz. İsa'nın tek tanrısal karakteri olmakla beraber insani iradesinin de olduğu görüş) daha sonra 1182 yılında Katolikliği benimseyen Lübnanlı Maruniler ve şimdi Katolik olup, Bizans ayin biçimine göre ibadet eden Melkitler oluşturur. Doğu Süryanicesini ise Diofizit (Hz. İsa’nın birbirinden bağımsız çift tabiatı olduğunu savunan görüş) Nesturiler ve daha sonra bunlardan ayrılıp Katolikliği benimseyen Keldaniler oluşturur. Nesturiler, doğu Aramicesini Çin'e kadar taşımışlar ve yaymışlardır. Her iki grupta sesli harflerin okunuşları farklılıklar gösterir.

Çağdaş Süryanicenin birçok yerel şivesi olup zamanla dile çok sayıda Arapça, Türkçe, Kürtçe kelime eklenmiştir. Fransızca, Almanca ve İngilizce kelimeler de dile eklenmektedir. Turoyo; Yakubi Süryanilerce konuşulan çağdaş batı Süryani şivesidir. Tur-Abdin bölgesi ve İstanbul'da Suriye, Lübnan ve göçlerle bazı Avrupa ülkelerinde, Amerika’da ve Avustralya'da konuşulmaktadır. Mlahsö; Diyarbakır'da bu şiveyi konuşabilen son kişi 1998 yılında öldüğünden, kullanıcısı kalmamıştır. Kelime yapısı bakımından klasik Süryaniceye Turoyo'dan daha yakındır. Surit (Aturaya); Asuri Hıristiyanlarınca konuşulan çağdaş doğu Süryani şivesidir. İran, Irak, Suriye, Türkiye, Kıbrıs, Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan, Lübnan, Avrupa ülkeleri, Amerika ve Kanada’da konuşulur. Yeni doğu Keldanicesi; Keldaniler tarafından kullanılan çağdaş doğu Süryani şivesidir. Iran, Irak, Türkiye, Suriye, Lübnan Avrupa ülkeleri, Amerika ve Kanada'da konuşulur. Bu şiveyi konuşanlar ile Surit şivesini konuşanlar rahatlıkla anlaşabilirler. Hertvin; Siirt civarında konuşulur. Surit’e yakın bir şivedir. Süryani şivelerini konuşanlar hızlı şekilde azaldığından ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.



                                                                                                                                                              LAZURİ