ANASAYFA

LAZLARIN BAŞ TACI HAMSİ

Hamsi (Engraulis encrasicolus), Engraulidae familyasından eti sevilerek yenilen bir balık türüdür. Hamsi, Lazların baş tacıdır ve Laz balıkçılarının temel geçim kaynağıdır. Füze biçimindeki gövdesi büyük ve parlak pullarla kaplıdır. Bu pullar deriye iyice intibak etmediği için kolaylıkla dökülür. Üst çenesi alt çenesine oranla daha büyük olup ağzı geniştir. Çenelerinde çok yumuşak kadife dişler mevcuttur. Sırtı mavi, yeşilimsi ve lacivert renkte olup yan tarafları gümüşi, karnı beyazdır. Kuyruk yüzgecini ve gövdesini oynatmak suretiyle süratle hareket edebilir. Hamsi sürü halinde dolaşan korkak bir balıktır, ağzını açarak suda öne doğru yüzer. Hamsi, plankton yiyerek beslenir.

Tropik ve subtropik denizlerin kıyı kesimlerinde sürüler oluşturan hamsi, zaman zaman nehir deltalarında da görülebilir. Hamsinin Karadeniz’deki türleri, Engraulis encrasicolus ve Engraulis maeticus’tur. Anadolu, Kafkasya ve Kırım sahillerinin ılık alanlarında kışlarlar ve sık sürüler oluştururlar. Gece gündüz arasında dikey göç yaparak, gündüzleri derin suya (70-90 m) inerken, geceleri sahillere doğru ve yüzeye (10-40 m) çıkar. Sürüler, Mart’ta Türkiye kıyılarındaki kışlama alanından kuzeydeki beslenme ve üreme alanına göçe başlarlar. Nisan ortasından Ekim’e kadar tüm denize yayılmış olan hamsi özellikle Karadeniz’in kuzey kesiminde bulunur. Sıcaklık ve iklimsel değişimlere bağlı olarak genellikle Kasım’da güneye göçe başlar.

Hamsi yaklaşık 3 yıl yaşar. Eşeysel olgunluğa ulaşma birinci yılın sonunda olur. Yani yumurtadan çıkan hamsi larvaları 11-12 ay sonra cinsi olgunluğa erişir ve yaşam boyunca iki defa döl verir. Her yumurtlama periyodunda 13.000-40.000 civarında yumurta bırakır. Taze tüketilemeyen hamsiler konserve, salamura, balık unu ve yağı fabrikalarında işlenerek değerlendirilir. Laz mutfak kültürünün değişmez bir parçası olarak en çok yemeği bu coğrafyada yapılmaktadır. Hamsi buğulama, hamsi tava, hamsi salatası, hamsili pivaz, pazılı hamsi, hamsili pide, hamsili poğaça, hamsili mısır ekmeği, kiremitte hamsi, hamsi salamurası, hamsi kuşu, hamsi köftesi bazı hamsi yemeklerindendir.