İskenderi 3'itaşi (1904 - 1937) Turketuri Lazepek İskenderi 3'itaşişi coxo dido yano, 1990-oni 3'anapeşi geç'k'apaşk'ule ognes. Am coxo Lazepe şeni dido beciti ren. Sovyeturi Lazepes k'ult'uruli hak'k'epe na uğut'es p'eriodis Latinuri boncapeten do Lazurot na gamiçkvinu gazeti do svarapeş jin muşi coxo iz'iret'u. Soxumis 1929 3'anas na gamiçkvinu "Mç'ita Muru3xi" coxoni gazetişi coğabinameçaps direkt'ori rt'u. Xolo Soxumis 1935 3'anas na gamiçkvinu "Alboni" do 1937 3'anas na gamiçkvinu "Ok'itxuşeni Supara"s muşi coxo uğut'u. Lazuri Nananena Doguronepeşi Direkt'ori na rt'u vigurapt. İskenderi 3'itaşi itkvenşi, Lazepes k'ult'uruli hak'k'epe na uğut'es p'eriodi oxoi3'onen. Am coxos, 1929 3'anaşen 1937 3'anaşakis, dido beciti misia na uğut’uti, miçkinan. 1937 3'anaşk'ule muşi coxoten gamaçkveri na ren ar dulya var bz'iropt. 1929 3'anaşen 1937 3'anaşakis İskenderi 3'itaşi coxoni dulyapeşen ambari miğunan, murenki mi na rt'u, var miçkinan. Nam noğas dibadeet'u? Ocaxi muşik namu nena varna nenape ğarğalapt'u? İskender 3'itaşi ar k'oçişi coxo rt'u-i? Eşo ren na, jileni surati muşi ren-i? Varna am coxo k'olek't'iuri ar coxo rt'u-i? Eyati var maçkinan. İskenderi 3'itaşi ar mtini k'oçişi coxo rt'ukonna, em k'oçi Lazi rt'u-i do Lazuri uçkit'u-i? İskenderi 3'itaşi coxo, Sovyeturi Lazepes k'ult'uruli hak'k'epe na uğut'es p'eriodis na igneet'u do k'ult'uruli hak'k'epe gasp'i na ixvenu p'eriodisti coxo muşi na var ignapt'u, miçkinan. Eti Sovyetepeşi na3iapeşi p'olit'ik'a do P'art'iaşi lik'vadi3iauri p'olit'ik'apeşa mek'ireli ar tema ren. Çkin a3'i akonaşis ar çkva farasti, na maçkinan k'onari, İskenderi 3'itaşişi coxoten gamaçkvineri dulyape vognapat: "Mç'ita Muru3xi" (1929), "Alboni" (1935), "Ok'itxuşeni Supara " (1937). İskenderi Tsitaşi (1904 - 1937) Türkiyeli Lazlar İskenderi Tsitaşi adını çok geç, 1990'lı yılların başından sonra duydular. Bu ad Lazlar için çok önemlidir. Sovyetler Birliği Lazlarının kültürel haklarının olduğu dönemde Latin harfleriyle Lazca olarak yayınlanan gazete ve kitaplarda onun adı görülüyordu. Sohum'da 1929 yılında Lazca olarak yayınlanan "Kızıl Yıldız" adlı gazetenin sorumlu müdürüydü. Yine Sohum'da 1935 yılında yayımlanan "Alfabe"nin ve 1937'de yayımlanan "Okuma Kitabı" onun adıyla yayınlandı. Laz anadil okulları müdürü olduğunu öğreniyoruz. İskenderi Tsitaşi denilince, Lazların kültürel haklarının olduğu dönem anlaşılıyor. Bu adın 1929 yılından 1937 yılına kadar önemli bir önemli bir misyonu olduğunu biliyoruz. 1937 yılından sonra adıyla yayınlanmış bir çalışma görmüyoruz. 1929 yılından 1937 yılına kadar İskenderi Tsitaşi adlı işler hakkında bilgimiz var. Ancak onun kim olduğunu bilmiyoruz. Hangi kente doğmuştu? Ailesi hangi anadil veya anadilleri konuşuyordu? İskenderi Tsitaşi bir kişinin adı mıydı? Öyleyse bu fotoğraf onun mu? Bu ad kolektif bir ad mıydı? Onu da bilemiyoruz. İskenderi Tsitaşi, gerçek bir kişinin adıysa o kişi Laz mıydı ve Lazca biliyor muydu? İskenderi Tsitaşi adının, Sovyetler Birliği Lazlarının kültürel haklarının olduğu dönemde duyulduğunu, kültürel haklarının gasp edildiği dönemde artık adının duyulmadığını biliyoruz. Bu da Sovyetler Birliğinin milliyetler politikasıyla ve partinin tasfiye politikalarına bağlantılı bir konudur. Biz şimdi burada bir kez daha, bizim bilebildiğimiz kadarıyla, İskenderi Tsitaşi adıyla yayınlanan çalışmaları duyuralım: "Kızıl Yıldız" (1929), "Alfabe" (1935), "Okuma Kitabı" (1937).