"K'OLONİA VAR VİQVATEN"

Venezuelaşi p’rezident’i Hugo Çavezik ognapu, Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepes 3’ilvas na ixvenasen p’rezident’obaşi 3xunas, namzet’epeşen çkar mitis mxuci na var meçapan. Mara na i3xunasen mi iqvasen na, kianaşa otahakkumi şeni gza var goras-ya tku. Çavezik t’elevizias na gamiçkvinu ğarğala muşis Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi p’rezident’obaşi 3xunas jur namzet’i şeni simadape muşi otkute, resp’ublik’uri p’art’iaşi namzet’i John McCainisti, demok’rat’uri p’art’iaşi namzet’i Barak Obamasti xonari var mepçare-yado ognapu. Hugo Çavezik ğarğala muşis, amuşen çkva, omjore Amerik’aşi dobadonape var iqvasen k’olonia mitişa tku do nenape muşi oağanu. Çavezik ognapa muşis, Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepes coxons “imp’erat’oroba” didopete. Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi dudmaxvence George Buşi k’abaxat’oni ren-ya, kianaş ok’ont’rolu şeni gzalepe na gorups do dork’ineri dobadonapeşi oktaloba na ihlalups şeni-yado ognapu.

BOMBAK OĞURİNU NANA DO BERE MUŞİ

Vanişi noğa Çatakişi oput’e Ovecekişi mezre Çakirkoyişi xolos ar zenis na z’ires xeşbomba, na nuxit’onu ovro 3’aneri Atilla Tamutçuk nusebebu ti muşi do nana muşi jurneçdosum 3’aneri Heybet Tumutçuşi oğurinus, da muşi vitoşkvit 3’aneri Besna Tamutçuşi oyaralinus. Oğoda yeçkindu Çatakişa jurneçidovit k’ilomet’re mendranobas na geladgin oput’e Ovecekişi mezre Çakirkoyis. Heybet Tamutçu do k’ulani muşi Besna Tamutçu mezreşi xolos umuteli ar zenis tipi ok’obğapt’esşi, biç’i muşi Atilla Tamutçuk tipepeş oşkas na z’iru xeşbomba oxit’inus kogeoç’k’u. Berek uxit’onupt’uşi, pimi muşi na ezdu xeşbombak t’k’va3u. Ot’k’va3inuşi çodinas Atilla Tamutçuk astaxolot şuri meçu Ğormotis. Nana muşi Heybet Tamutçu k’ala da muşi Besna Tamutçu iyaralinu. Ot’k’va3inuşi xonari na şignes oput’arepek unk’apes do yaralineri nana do k’ulani Çatakişi oxen3aluri ozabunaleşa mendaqonu unt’es. Murenki nana Heybet Tamutçuk meçu şuri Ğormotis gzas. Monk’a yaralineri Besna Tamutçuti, oxen3aluri ozabunales xveneri iptineri şvelaşk’ule Vanişi oxen3aluri ozabunaleşa mendiçkvinu.

ORGANEPE MUŞİTE ŞURİ MEÇU

Aydinis masumani k’atişen melu do na ğuru jurdogverdi 3’aneri Samed Cevdet Sağişi organepek şuri meçasen xuti k’oçis. Bulent ve Berrin Sağişi biç’i Samedi, 5 x3alas, masumani k’atis na geladgin oxori mutepeşişi gamak’iderişen melu do monk’a iyaralinu. Aydiniş oxen3aluri ozabunales p’eci ok’aobaşi k’ortaşa mendaqoneri Samedis ixor3elinu kunişi ğura otxo dğaşk’ule. Aydinişi organuri ozdobaşi k’oordinat’ori dr. Mehmet Nuri Oğanik, xe çkinişen moxtimeri mtel çarepe p3adit-ya, mara xoloti zabunişi oskeduşi funk3iape var guiktu-yado ognapu. 3’oxle, bere mutepeşişi organepe çkar mitis meçamuşa gza na var meçu ocağik ok’ule razi iqu. Aydinişi organuri ozdobaşi k’oordinat’ori dr. Mehmet Nuri Oğanik aşo tku: “Uçapurpu, ar dirk’u, jur k’ornea do gurişi metragalina dolidvinasunon zabunepes, Egeşi universit’eşi medi3inuri fak’ult’es. Ar dirk’uti dolidvinasunon ar mitxanis Turkiaşen, organi na çumers do namus na uğun oşvalaşi meqoneroba. Nana do babas aqveren sevabi, organiş meçamuşi k’arari na meçes seni. Edo entepeşi k’ararik iqvas misali mtel xalk’is.” Bulent Sağikti “Bere domiğuru. Bere çkimişi organepek majura berepes şifa meças” ya tku. Berrin Dağikti bere çkini skidasen-ya, emuk skidala na meçu majura berepes-ya tku.

T'İLİFONİŞİ SİGNALİK OÇ'OPİNAPU

Didote İzmiris vitoar noğas, Sikorsky helik’op’t’eriti oxmarute ixor3elineri “op’era3ia girdabi”s, okroşi motrageri p’ist’olite ot’elis na iç’opinu çeteşi go3’oncğoneri A. T. B., qoropeli muşi M. K.-şi cebiş t’ilifonişi signali ek’aqonute ç’opineri na rt’u oxoi3’onu. “Op’era3ia girdabi”s ç’opineri, doloxe muşi çeteşi go3’oncğoneri A. T. B.ti na rt’u 57 k’oçi mendiqoninu, mçire dudoçvaluşi tedbirepete adliyes. Qoropeli muşiş cebiş t’ilifonişi signalite so na rt’u igurinu A. T. B., “Ç’erk’ezi İ.” z’egnoni İ. Ç. bombate iqvilinuşk’ule, uk’anononi speros go3’oncğoneri oqopimu do mtel dobadonasti eşo omencelu şeni, gza na gorupt’u oxoi3’onu. B.-k, çete muşi k’ala artot, sumeneçdoçxoro uk’anone dulya na qu ignapinu. B.-k na oktalapt’u k’abaxat’obaşi k’erk’elas uk’ore3xu mağazias xe gedvinu, otextidu, zoriten xe gedvu, ixales fesat’i ont’alu, çek’i-senet’is zorite coxoşç’ara oç’arapu, ok’oroba, k’oçi omt’inu, elaşinaxu, k’umari osterapu, dosia muşi didi maxkemes na rt’u namtini davape oktalu steri k’abaxat’epe na qves, gamignapinu. Amuş met’a, (TBMM) Turkiaşi na3ionaluri didi meclisişi Susurluk’uri goşogoraşi k’omisiaşk’elen xazireli, A. T. B.şi rap’oris, silaxoni çete na k’ideret’u, k’oçepe muşişi xete vitoovro k’oçi na oqvilapu, çkvadoçkva k’abaxat’epe na aquti ipasinu. Uoşkurinobaşi şkaguris ok’itxobas, A. T. B. mutu utku hak’ite, na stibu, igurinu. Uoşkurinobaşi şkaguris dulya mutepeşi na içodu jurneçdovitoşkvit k’oçi mendiqoninu mçire dudoçvaluşi tedbirepete İzmirişi adliyeşa.

VAR UNON MARA OXORCA NİKTEN

Xut bereşi babas pimpilepe kodvabğu 3’oxle. Ok’uleti kogeoç’k’u oxorcaş noktinuşa. İnglisi Terry Vrightik noqvirapu medi3inuri kiana. Hekimepek a3’işakis aşo ar oğoda var bz’irit-ya tkves. Xut bereşi baba, sumeneçi 3’aneri Terry Vrightis vit 3’anaş 3’oxle pimpili muşi odobğus kogeoç’k’u. Ok’uleti muşi buz’epe ordus kogeoç’k’u. Xura muşişi forma do m3’elepek kogeoç’k’u goktinuşa omçirute. A3’iti menap’ozuri gamaxtepe aqven emus. Mu qvasunon gvak’vireli ar xalis, medi3inuri kianaşen şvela na gorups Terry Vrightik, ma vore kimoli do eşoti oskidu minon-ya. Oxorcaşa mevikter-ya. Pimpilepe var yemixteps-ya. Buz’epe marden-ya. Skidala kok’omaxvu-ya. Berepek gemaz’i3apan-ya. Hekimepek mi3’umernan “dido onç’eloni oğoda”-ya. Mara ma oskidu minon k’ap’et’i ar kimoli steri-ya.

Hekimepek Terry Vrightişi mtel analizepe qves do z’ires mağala nak’onobate oxorcalobaşi hormoni ostojeni. Amuşa gza na meçasen ar tumorişi albatobati, yeşiğeri MR-ten ipağineren. Am xalisti, Terry Vrightik na şu varna na ç’k’omu oç’k’omalepes am dulyaşi fakt’ori oguruşa k’arari niçinu. Mara eti dido ginz’e ar p’ro3esi ren. 3’anapeş 3’oxle İngiltereşi alargapes çxomepes seksualuri minoba na iktiru, iz’irineret’u. Amuşi sebebot, oxorcalepek na ixmarnan dobadaluri k’ont’rolişi xap’epes dolok’ateri namtini maddepek mselişi gzate pinti 3’k’arepeşa ak’ates do am pinti 3’k’arepekti zoğaşa ont’aluşi çodina rt’u yado iddia ixveneret’u. A3’i am pinti 3’k’arepek paği 3’k’arepes ak’ateni va ak’ateni goşoigorasen.

2000 TURKİ İQU AMERİK'URİ

2007 3’ana 2000 Turkiaşi dobadonari ik’abulinu Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi dobadonarobaşa. Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşa dobadonari irişen met’a na iqven xark’epe renan Meksik’urepe. Muxaciruli st’at’ist’ik’apeşi k’idalak na gamoçkvu rap’orişi tolite, 2007-s 122 vitoşi Meksik’uri muxaciri iqu Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi dobadonari. Rap’orişi tolite, Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi dobadonari na iqu Meksik’urepeşi nak’onoba 2006-şa medgineri oşis 46 na manz’inu iç’aren. List’es El Salvador do Guatemalaşi dobadonarepe majurani do masumani renan. Entepeşi nak’onobakti manz’inu 3’oxleni 3’anapeşa medgineri. Am monz’inobaşi sebebi, Latin Amerik’a cinconi k’idala do medialuri k’erk’elapek na qves k’amp’aniape ren yado ignapinen. Xoloti, Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi dobadonarobaşa na amaxtu mtel xark’epeşi nak’onobak im3ikanu oşis 6, 2006 do 2007 3’anapeşi şkas.

DİDO XAMPA REN MARA VAR UÇKİN

K’oro3xaluri lot’oşi o3xunobas arxvala emus açkinu anşi k’oro3xa. 12 milioni Turkuli lira komogu mara ambari var aqu. Germanuri bedinerik k’oro3xaluri lot’o isteruşk’ule idu moşvacinonişa. O3xunoba ixvenuşi, emus açkinu anşi k’ore3xati muşeburot. Aşopete bedineri k’oçik mogu 12 milioni Turkuli lira. Bedineri k’oçis var uçkin milioneri na iqu 21 mbuloraşen doni. Germanuri avt’orit’epek moşvacinonis na ren k’oçik gazetapes do t’elevizuri gamaçkvalapes na var o3’k’en şeni, var uçkin bedineri na ren-ya. Germaniak çumers bedineri k’oçişi goktinu moşvacinonişen.

U3'K'AROBA MP'OLİS

Mp’olişi didinoğa belediyeşi reisi Kadir Topbaşik nena geuktiru k’itxapeşa Mp’olişi 3’k’aruli p’roblemaşi temas. Ğali Meleni im3ikanu-ya na tku Topbaşik u3’k’aroba ren didi derdi k’arta oras-ya. Globaluri t’aronişi oktiroba şeni 3’opxineri int’erna3inaluri ar k’onferen3ias vak’ati andğaneri ç’umanis-ya. Ekonaşisti iğarğalinu am tema, xoloti iğarğalasunon-ya. Kianas içoden Ğormotinuri 3’k’aruli odudepe-ya. Ho, Melenis uğun m3kinoba-ya.

 

Kadir Topbaşik eşo naqonu: “Ho, k’aixeşa t’et’eli toliteti iz’iren, ğali im3ikanen. Çkin a3’i k’aixeşa vixandept oz’irobapete. Edo dvaç’irs 3- 4 3’anoni ar ora çkva. A3’i barajepe oxvenuşi ora ren. Melenis ar baraji oxvenu, emk’onari 3’anaş morgvalis rezervineri 3’k’arişi oxtimus dvaç’irs, bekimda ar 3’anaşen met’a ar ora. İrişen 3’oxle, k’arta xalk’i ren umosi ok’un3xoni, mundesti na entepek ixmarnan Ğormotinuri odudepe. Tema çkini ren mtel speropes, elekt’rik’aşi energiaşen benzini-mazotişa, gazişa do xususurotti 3’k’arişi oxmaruşakis. 3’k’ari va ren na, skidalati var iqven. Edo skidala çkinişi odude ren 3’k’ari. Skidala çkinişi odudeşi oxmaru şeni, Mp’olurepek otasarrufoni renan. Ho, maqvan namtini meç’irelobape. Oşkurinoni ar ğaras voret a3’i do oktaluşi gzalepe bgorupt. T’aronişi t’u3anobak monz’inaps 3’k’arişi opiyalobas. Eti negat’iuri ren temaşa. Oxarcus naqonuşi voret otasarrufuşa. Go3’os maxvenes eya artot. Xoloti maxvenasenan aya, ma eşo vicer.”

AĞANİ İMAMEPEK DULYAS KOGEOÇ'K'ES

Ocerobaş dulyapeşi dudmaxvencobak galenobaşi mosas na geladgin came do mescidepes na dvaç’irs imamepe mendoçkvu şeni şilyaşkvitoşdo-sumeneçdovitoçxoro ok’otkvaloni imami dotayinu. Ocerobaş dulyapeş manuşvale dudmaxvence Ozafşarik k’ura ezdimuş 3’oxle, vitoxutşilyaoşido-sumneçdovitoçxoro k’oçik dulya şeni coxo noç’arapu-ya. Entepe vuk’atit fak’ult’e, p’rilisansi do liseşen gamaxtimerepot-ya. O3xunobas, iptinerot fak’ult’eşen gamaxtimerepe, mendoçkvasunonan na ognapu Ozafşarik imami na var uqoun camepeşa p’rilisansi do xafizobaşi dok’ument’i na uğun imam-xatibepe, çodinurotti imam-xatiburi lisepeşen gamaxtimerepe mendovoçkvaminonan-ya tku. Noğira mutepeşi, gamantanaşi k’alit’eş omağalinu, fak’ult’eşen gamaxtimeri madulyepeşi k’oro3xaş odidanu na rt’u ognapu. Dulya na gorupt’u mitxanepek 3’oxle int’ernet’işi mosate entepe k’ala k’ont’akt’i na qves do namzet’epes xuti noğate o3xunuşi hak’i meçes, na oxo3’onapu Ozafşarik o3xunobape go3’os ç’opineri mara umendoçkvineri şilyaşkvitoşidosumeneçdovitoçxoro ok’otkvaloni p’ersonelişi k’adroşa i3’opxasen-ya tku. Ok’ule k’urape eizdu ocerobaş dulyapeşi dudmaxvencobas. Ozafşarik na geoç’k’apu k’omp’ut’eruli k’ura ocerobaşi fak’ult’eşen gamaxtimerepe i3’opxinu, na nuç’ares iptineri tercixi mutepeşişa. Ocerobaşi fak’ult’eşi 3’oxle lisansi do xafizobaşi dok’ument’i na uğun imam- xatiburi liseşen gamaxtimerepeşi oşişen 97-te, imam-xatipişen gamaxtimerepeşi oşişen 3-te i3’opxines.

400 HEKT'ARONİ NCALEPUNA MT'VERİ İQU

Gulnaris na yeçkindu oç’vas 5 monk’a, 40 k’oçi iyaralinu, 7 oput’eti gamiçodinu. Oç’va meskurinuşi odulyaobas nuşvelu t’urist’epekti. Mersinişi noğa Gulnarişi oput’e Kavakoluğus yeçkindu do saat’is 70 k’ilomet’re k’ap’inerobate na elabaru p’oyrazişi sebebite na var ik’ont’rolinu oç’vas 400 hekt’aroni ncalepuna mt’veri iqu. Mersinişi valişi manuşvale Ahmet Buyukçelikik p’oyrazik udodginu k’ele muşi na goktiru şeni oç’va ok’ont’rolu meç’ireli na ren ognapu. Buyukçelikik 5 monk’a, 40 k’oçi oç’vute iyaralinu-ya. Uk’ore3xu k’oçiti k’omate iziyanu-ya tku. Oç’va meskurinuşi odulyaobas nuşvelu gomorgvaşen moxtimeri uk’ore3xe dobadonarepek do t’urist’epekti. Gondineri ar dozeriş op’erat’orişen a3’işakis ambari var gamaxtu. 230 oput’uri oxori na iç’vu ncalepunaşi oç’vas; Delikkaya, Kavakoluğu, Korucuk, Tepekoy do Çavuşlarişk’ule oput’e Koçaşli do Lapa k’ala Buyukeceli beldepeti tedbirot gamiçodinu. Majura k’ele, Turkuli Mç’itatutaş Adanaşi filialek nuncğonu olkişa ncalepunaşi oç’vaşen mağduri dobadonarepe şeni çadiri, oncire, ogearobaşi t’akimepe, bat’aniye do oç’k’omaluri malzemepe. Am faras xvala ncalepe var, uk’ore3xu dobadonarepeşi oxorepeti iç’vu. Uoxoreli na doskidu do xolosoni oput’epeşa na idu oxorcalepek, ocağepek nuseyres oç’va çilamuroni tolepete. Namtini oput’arepekti dincires t’rakt’orepeşi romork’epeş varna p’lak’epeşi jin.

SEMAHAT OZDENSESİ DOĞURU

Ugoç’k’ondineri “Domilumcu gevimzuli ma xolo” coxoni birapaşi mabeste Turkuli xeşnoxvenuri musik’aşi maxeşnoxvene Semahat Ozdensesik meçu şuri Ğormotis otxoneçidovitoxut 3’aneri rt’uşi. Ozdensesik buz’işi k’anserişi sebebite mk’ule oraşen doni ok’aobas rt’u Kartalişi oxen3aluri ozabunales. Ozdensesik nanç’inerot sumi 3’anaşen doni Unali coxoni muşiuri 3’anerobaşoxoris skidut’u. “Domilumcu gevimzuli ma xolo” coxoni birapate coxo muşi na ignapu çinaperi mabeste Semahat Ozdensesi dibadu 1913-s, Uskudaris. Baba muşi rt’u Çanakkaleşi şehidepeşen oşişdudi İshak Efendi do nana muşiti Pakize xanumi.

Ozdensesik Lemi Atli, Refik Fersan, Fahire Fersan steri ust’a maxeşnoxvenepeşen dersi z’iru. Uskudarişi k’ulanuri xeşnoxveneşi dogurales na ik’itxupt’u Semahat Ozdensesik naşkvu muşi dogurale gverdis musik’aşi qoropaşi sebebite. 1939-s oşişdudi Faruk Ergokmeni k’ala ikimocu. Dido 3’anapeş morgvalis Ank’araşi radios xonarişi maxeşnoxvenot na ixandu Ozdensesişi iptineri p’laği “Kçumer k’artadğas” gamiçkvinu 1941-s. Ozdensesi 1938-s na icoxinu Ank’araşi radios, naqonu musik’aşi gamantana do şurgedgineri gamoçkvapeşa t’ekaudi iqu dğaşakis. 1940-s mabestobaşa na geoç’k’u Ozdensesik “uşşak”işi mak’amis “Domilumcu gevimzuli ma xolo” do “Karta dros guri çkimişen mek’ulur”, “huzzami”şi mak’amis “Ğoman limcis dovit’oni tutasteşa” coxoni birapape muşite coxo, okroşi boncapete Turkuli musik’aşi mabestepeşi list’eşa noç’arapu. Ozdensesik igrik’aşi tutas k’ult’ura do t’urizmişi naziri Ertuğrul Gunayişk’elen “k’ult’ura do xeşnoxveneşa amagişi p’rizi” niçineret’u 3’anerobaşoxoris.

FİLMİ: K'UNG FU PANDA

Po coxoni Panda mtutik ixandeps epi ar rest’oranis ant’ik’uri Çinişi mo3’qvaşi vadis. K’ung fuşi fanatik’i rt’u mara xura muşişi forma epto xant’ali do uformaloni rt’u şeni, k’aixeşa var axvenen k’ung fuşi ok’vak’idu. Po ren bunduri, majura skindinape renan steri. Aya ren am p’eriodişi meşiuroba Çinis. Am orapes, mo3’qvaşi vadişi tik’şarişakis moxtes k’ap’et’i mt’erepek. Mcveşi ar legendaşi tolite, ardğas ar gurami dibadasen do meçasen mtelot timoşletineroba do mo3’qva xalk’i muşişa. Mara vadişi xalk’ik imendite na çumert’u 3xuneri mitxanis oqopimoni na ren nişani, vadişi irişen çinoberi dudoçvaluşi ust’apesti var uğunan xura mutepeşis.

Vadişi irişen bunduri, irişen ç’irderi skindina oqopimute coxo muşi gamaxtimeri Pok ardğas ar ok’oç’işobas ak’atuşi, tkveri guramis na aqvasen nişani ğura muşi na uğut’u iz’iren. K’artayis gaak’viren. Na içven nişani am bunduri p’anda mtutis na uğut’u na z’iru ok’vak’iduşi ust’apesti aqven şok’i. Mara dido ora ugondinute, mu dvaç’irs na, am nazik’i do bunduri panda mtuti, ar k’ung fuşi ust’a oxvenuşen ekole çkva çareti var uğunan.

Maktale: Mark Osborne, John Stevenson; Oz’iramuşi maktale: Yong Duk Jhun; Maxvene: Melissa Cobb; Senario: Jack Black, Jonathan Aibel, Glenn Berger; Madublajepe: Muşfik Kenter, Koksal Engur, Deniz Uğur, Murat Aydin, Kerem Atabeyoğlu, Mazlum Kiper; Xvena: 2008, Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepe do Çini; Sort’i: Anima3ia, ocağuri, ak3ia, k’omedia, sp’ort’i; Ginz’enoba: 90 deik’e; Nena muşi: İnglisuri; K’omp'ania: UIP Filmcilik.

59 SOSİSONİ SANDOVİÇİ Ç'K'OMU

İrişen k’ap’ineri sosisoni sandoviçi oç’k’omuşi ok’oç’işobas, 10 deik’es 59 sosisoni ç’k’omes mara var dubağu rek’oris. Sosisişi oç’k’ominus Amerik’uri Joey Chestnutik geocginu. Jap’onuri rak’ibi muşi k’ala na ok’oç’işu ağanmordalek gedvu coxoşç’ara muşi ar rek’oris. Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi noğa Ağanyorkis kianaşi irişen k’ap’ineri sosisi oç’k’omuşi ok’oç’işoba gei3’opxinu. Amerik’uri universit’uri mamgure Joey Chestnut k’ala Jap’onuri Takeru Kobayashik ak’atu ok’oç’işobas. Universit’uri mamgure 24 3’aneri Chestnutik 10 deik’eş doloxe 59 sosisoni sandoviçi oç’k’omute 3’oxleni rek’ori muşi xolo xes okaçu. 10 deik’es jur mak’atalekti 59 sosisoni na ç’k’omes şeni, ok’oç’işobaşi vade imanz’inu. Amerik’uri Chestnutik 5 çkva sosisoni sandoviçi oç’k’omute nut’axu muşi rek’ori. Ok’omaç’işalepes sosisoni sandoviçepe umosi raxat’obate aç’k’oman yado 3’k’ari oşuşati gza niçinu.

MU AĞODU TUTAŞİ 3'K'ARİS?

4,5 miliari 3’anaş 3’oxle tutaşi yeçkinduş oras 3’k’ari na uğut’u igurinu. Çkinerk’oçepek Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepes go3’k’edes tutaşa na nuncğonu Ap’ollo 11, 15 do 17 3aluri k’aravepek na k’orobu 3aşkva varna k’udeloni muru3xepeşi punçxapes do doloxe muşi 3’k’ariti na rt’u namtini putxaluri element’epe na uğun vulk’anuri p’lak’epeşi numunepes. Vaşingt’onis na geladgin Carnegieşi inst’it’uşen Erik Hauri do muşi ek’ibik oxo3’ones ç’iç’it’a rt’utina, manto do muşi xeç’epas dido 3’k’ari na uğut’u tutaşi yeçkinduşi oras. İnglisuri jurnali Natures gamiçkvineri ar goşogora şeni k’oment’arepe na qves Fransuli dixaşçkinerk’oçi Marc Chaussidonikti am çodinapek nosişa namtini k’itxape muğaps ya tku do “Tutaşi yeçkinduşi oras, mu iqu am 3’k’ari-ya. Egere tuta mtelot xomula va ren na, solen gamulun am 3’k’ari-yado ç’aru. NASAk nuncğonasen Lunar Reconnaissance Orbiter coxoni ar 3aluri k’aravi, 2009-s. Lunar Reconnaissance Orbiterik mendralaşen oktaloni ar darbeşi fuze oncğonasunon do tutas k’rateruli xut’ulaşa moxva ar zeni qvasunon.

"MK'OLEPE MULUN"

2008 3’anak Çinurepe derdepe k’ala obodapaps. Dixaşk’ank’alate dido zarari na z’iru dobadonas Ğormotonuri k’azape naqonops. Ofi3ialuri k’oro3xapeşi tolite, sumeneçdoçxorovitoşi k’oçi na ğuru Çinişi dixaşk’ank’alaş k’ule, ğvarepeteti k’oçepe doğures. A3’iti pintobate jvari ar vadi na niktu zoğas ğvelişi xe gedvute ok’vakiduşi gza gorups. Olimp’iatişi çerçeves t’ak’apeşi ok’oç’işoba na ixvenasen Çinişi zoğa niktu ğvelişi zoğa, pintoba do uoksijenobaşi sebebite. A3’işakis 290 vitoşi t’oni ğveli gamiğinu zoğaşen. A3’iti “mk’olaşi alarmi” ignapinu. Moğolistanişen mpulapete Çinişa na nunç’uşu mk’olepek nuperişanes 1,5 milioni hekt’arişi xaçkeri dixa. İrişen p’at’iti ren mk’olepek na geoç’k’es oxtimus nananoğaşa. Am sebebite, mk’olepe k’ala ocedelu şeni 30 vitoşi k’oçoni ar grubi i3’opxinu. Çkinerk’oçepek mk’olepeşi gompinoba iz’iru 3’oxleti-ya, mara am faras mk’olepeşi nak’onoba ren dido uz’ireli do uşigneri ar xalis-ya. Emuşi sebebiti ren na ikten t’aronepe-ya.

"Ç'İÇ'İT'A Ç'URÇ'A"K OŞENAPU

Turkuli p’op’iş musik’aşi “ç’iç’it’a ç’urç’a” Sezen Aksuk oşenapu musik’amaqoropepe Zonguldağis na meçu k’on3ert’is. Noğa Ereğlis ge3’opxineri int’erna3ionaluri qoropa, mo3’qva, k’ult’ura do xeşnoxveneşi fest’ivalişi doloxe saxneşa na gamaxtu Sezen Aksuk qu onç’eloni ar şovi vok’alist’i muşi k’ala artot k’onserişi çodinas. Namtini orapes saxnes na inciru do ingrimonu Sezen Aksus dido xe ok’ot’k’va3es musik’amaqoropepek.

"MP'OLURİ XANUMEFENDİ"

Maxant’e Osman Hamdi Begik “Mp’oluri xanumefendi” coxote na xant’u, k’vazali jile ğocis coxoşç’ara do tariği “1881” na uğun t’ablo gamiçinu, İngiltereşi irişen çinoberi muzayedeşi organiza3ia Sothbeyişk’elen 3’opxineri gon3’k’imeri monz’inobaşi gamaçamas 8,1 milion Turkuli liras. Oriant’alist’uri xvenapeşi muzayedeşi irişen uz’ireli parça na 3’opxups t’ablo, muzayedeşi salonişk’elen 2 milion 200 vitoşi st’erlingi moç’k’aluri pasite gamaçamus niçinu. Monz’inobaşi çodinas, t’abloşi coxo do xalk’oba muşi mpuleri ar mitxanişk’elen 3 milion st’erlingişi ar pasite gamiçinu. T’abloşi nak’onoba çkva mesirafepete na eç’opu k’oçis 3 milion 380 vitoş 500 st’erlingis mali na iqu, ignapinu. Am muzayedeşakis Sothebysis muşeuri ar ğocis eladgin 1,85x1,09 sant’imet’re zomapes, k’anvasişi jile yağoni ğapişi t’eknik’ate xant’eri t’ablo Sothebysik oriant’alist’uri xvenape şeni na xaziru k’at’alogişi k’ap’iti 3’opxupt’u. Avrop’aşi ak’ademik’uri st’ili na anebu iptineri Turki maxant’e yado na içkinen Osman Hamdi Begişi t’ablos isureten Turkuli adetepe do P’arisişi irişen çodina moda na z’irops dolokunepe muşite mskva ç’uburişperoni ağanmordale ar oxorca.

TEAT'Rİ: DELİ DUMRUL

Am p’iesa ren Dede Korkutişi p’aşurapeşen art teri. Duha Kocaşi sk’iri Deli Dumrulişi leganda ren p’iesaşi tema. Vitoşi 3’ana 3’oxleşen andğanerdğa oxomo3’onapapan. Deli Dumrulik gek’idups ar xinci u3’k’are ar ğalişi jin. Am xincişen na mek’ilaps k’oçişen 30, na var mek’ilaps k’oçişenti 40 akçe eç’opups. Muşeni aşo ikips Deli Dumrulik? Aşo gi3’vat, deli steri oqopimu ren dido p’rest’ijoni ar dulya am dobadonas. Ar ndğas, Azrailik şuri muşi na nuzdu ğureli ar mitxani do emus na nomgars oxorcalepe konagu.

Deli Dumruk var içinops Azraili do na qu steri delobape emusti uxvenu. Edo emuşenti geç’areli gorups. Aya na z’iru Ğormotik dişumu Deli Dumrulis. Şuri muşi na nuzdasunt’u oras, emus nuxarsuvu Deli Dumrulik. Egere Deli Dumrulik muşi şurişa ar çkvaşi şuri Ğormotis z’irops na, Ğormotik eya nuxarsuvasen. Eşo zop’ons Ğormotik emus. Deli Dumrulik 3’oxle jurneçi gurami muşişa, ok’ule baba muşişa, irişen çodinasti nana muşişa ulun. Şuri gorups entepeşen. Çkar mitik var meçaps. Çodinas çili muşi Elifik u3’umers, oz’i3inute, na meçasen muşi şuri kimoli muşis. Edo Ğormotik am ok’oqoropaşi vavate nuxarsuvups eya.

Maktale: Hakan Çimenser; Maktaleşi manuşvale: M. Volkan Benli; Avt’ori: Gungor Dilmen; Dek’ori: Sertel Çetiner; K’ost’umi: Funda Karasaraç; Te: Şukru Kirimoğlu; Rejisorişi manuşvale: E. Çağri Turan, Dilek Polat; Dansişi 3’opxoba: Handa Ergiydiren Ozer; Musik’a: Can Atilla; Masağalepe: Deli Dumrul: M. Şekip Taşpinar, Dede Korkut: Tunç Yildirim, Duha Koca: M. Volkan Benli, Elif: Zeynep Hurol, Jurneçi gurami: Gokhan Doğan, Dumrulişi nana: Burçin Boru, Ap’ost’ol: E. Çağri Turan, Azraili: Sema Oner Kelav; Çengepe, Magelaçamalepe, Oxorcalepe, Oput’arepe, Mabazarepe, Guramepe: Dilek Polat, Murat Aslan, Yeliz Ateş, Omer Bertan, Rale Erdoğan, Onder Ozcan, H. İbrahim Kurum, İlter Şen.

1 X3ala 1683: K’ara Mustafa Paşak na oktalapt’u Osmanuri armiape Vianaş 3’oxleşa mendaxtes.
2 X3ala 1932: Keriman Halisi i3xunu Turkiaşi mskvanobaşi nanamapa.
3 X3ala 1905: Rusias malimepek qviles anşi vitoşişen met’a madulye, namupek na ikipt’es generaluri grevi.
4 X3ala 1932: Doloxeni dulyapeşi naziri Şukru Kaya iqu iptineri k’oçi, namuk na idu Ank’araşa Mp’olişen avt’omobili muşite.
5 X3ala 1939: Enver Paşaşi bere do motalepes dobadonarobaşa ak’atinus do dobadonaşa goiktinus gza na meçaps k’anoni meclisişk’elen gamiçkvinu.
6 X3ala 1517: Emaneti Mubareke coxote na içkinen Hazreti Muxamedişi xvameri dolokunepe niçinu Egvipt’iaşi fatihi Yavuz Sult’an Selimis.
7 X3ala 1828: Rusepek K’arsis xe gedvu Emin Paşaşi xe meçamute.
8 X3ala 1829: Rusepek Erzurumis xe gedvu, Salih Paşak Çarişi armiapeş şart’epe ik’abulişi.
9 X3ala 1949: Çorum coxoni k’aravi iç’vu Galataşi buxtis: 56 k’oçi k’omate dişkvidu.
10 X3ala 1923: Limaşi Ak’ademia ik’idu Mp’olis.
11 X3ala 1929: Ofi do Surmeneşi gomorgvas ğvari do t’ro3a: 700 k’oçi dişkvidu, 3 vitoş 500 k’oçiti uoxoreli kodoskidu.
12 X3ala 1878: Osmanuri xe3alak komeçu K’ip’risi İngilteres.
13 X3ala 1943: Sovetyari armiapek ocgines Germanepe t’ank’işi ok’vakidus Kursk-s.
14 X3ala 1942: Atilay coxoni 3’k’artude k’aravi geant’onu: 39 malime doğuru.
15 X3ala 1969: Turkuli ohavacobaşi mak’idelepeşen Vecihi Hurkuşi doğuru 80 3’aneri rt’uşi Mp’olis.
16 X3ala 622: Hazreti Muhamedi do muşi k’ala na rt’u Muslimanepek doçodines xicreti mutepeşi do Medineşa konunç’uşes.
17 X3ala 1879: Tersaneşi madulyepek qu grevi.
18 X3ala 1930: Ank’araşi etnografiuli muzeumi guin3’k’u xalk’işi odulyobas.
19 X3ala 1670: Mp’olis ğviniş oşumu na imemninu mtel meyxanape dilixvinu.
20 X3ala 1965: Adaletişi p’art’iaşi ağani simbolo iqu xçe 3xeni.
21 X3ala 1904: Sibiria ar k’un3’ulişen majuranişa na mek’ilaps erk’inagza diçodinu.
22 X3ala 1949: Turkiaşi iptineri amp’ulişi fabrik’a guin3’ku Mp’olis.
23 X3ala 1888: İnt’erna3ionali ibirinu madulyepeşk’elen iptinerot Frangiaşi noğa Lilles.
24 X3ala 1950: Magazetepeşi cemiet’ik ognapu 24 x3ala (1908) mediaşi bairami, namus na kaezdinu sansuri.
25 X3ala 1975: Turkiak xe gedvu mtel Amerik’uri malimuri basape İncirlikişen met’a.
26 X3ala 1956: Egvipt’iaşi p’rezident’i Cemal Abdul Nasirik nuxalk’oninu Suveyşi k’anali.
27 X3ala 1926: Mcveşi maittixate do İzmirişi oqvilobaş ini3iat’ivişi zanonepeşen Kara Kemalik ti muşi iqvilu, oç’opinuşi oras.
28 X3ala 1741: İt’alianuri mabeste Ant’onio Vivaldi doğuru.
29 X3ala 1965: Turkias aqu maartanobaşi sva kianuri dak’t’iloşi şamp’ionobas.
30 X3ala 1975: Ataturkis İşbank’as na uğun paepeşi ok’ont’oruluş avt’orit’e xalk’işi resp’ublik’uri p’art’ia na ren maxkemeşk’elen ik’ararinu.
31 X3ala 1952: Turkiaşi iptineri sendik’aluri k’onfedera3ia na rt’u Turkiaşi madulyepeşi sendik’aşi k’onfedera3ia ik’idu (Turkiş).

DİXAŞK'ANK'ALAK OŞKURİNU

Marmaraşi t’erit’oria ik’ank’alu Richterişi zomate 4,9-oni dixaşk’ank’alate. Anşi noğas şigneri dixaşk’ank’alak oşkurinu dobadonarepe. Bosforiş universit’eşi Kandillişi rasatxanaşi dixaşk’ank’aluri goşogoraşi inst’it’uk şkaguri muşi Balikesirişi noğa Gonenişi oput’e Tutuncu ren yado na ognapu dixaşk’ank’alak yeçkindu saat’i 10.49-s. Dixaşi 13 k’ilomet’re k’ut’alobas yeçkindineri oşka şiddet’oni dixaşk’ank’alak Balikesiri k’ala Çanakkale, Bursa, Yalova, Tekirdaği do Mp’olişi Avrop’aşi k’elenti ignapinu. Didopete Balikesirişi noğa Goneni oqupimerot gomorgvaşi dobargobaluri şkagurepes umosi şiddet’oni şigneri dixaşk’ank’alaş oras xalk’ik gama3xont’u oxori do dukani mutepeşişen. Abanopeşi mamoşvacinepes aqu p’anik’a. İptineri ambarepete, ğura do yaralerobape na var nusebebu dixaşk’ank’alaşi oras noğa Goneni do muşi gomorgvaşen namtini binapeşi k’idapes aqu ok’otk’va3inupe. K’ank’alaşi şkaguri na rt’u do muşi namtini binapes hasari na yeçkindu oput’e Tutunculerişa na incğonu çadiri do oç’k’omale Mç’itatutaşi Bursa do Balikesirişi filialepeşen.

 

Emuşen çkva 1953-s yeçkindu 266 k’oçi na ğuru do 366 k’oçi iyaralinu 7,4-oni didinobas dixaşk’ank’ala, na gvaşinu Gonenuerepek dido maşkurines-ya tkves. Dixaş xeç’ep’as na yeçkindu muşeuri ar gonk’idoba ozimuk dixaşk’ank’ala 3’oxleşen ognapus, na nuşvelasen ignapinu. Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi eyaleti K’alifornias na ren San Andreasişi fayişi morgvalis xeç’ep’a na goşogoru sismologepek ar k’ilomet’re tude, dixaşk’ank’alaşen 3’oxle sismik’uri solağanepeşi k’ap’ineroba na iktiru, oxoi3’onu. Goşogoras na ak’atu Teksasis na geladgin Riceşi universit’eşen Fenglin Niuşi dudmaxvencobas na ixandu ek’ibik, zonapeşi tolite, t’axeriş gon3’k’imeroba do genk’ilerobaşi sebebite, sismik’uri solağanepeş k’ap’inerobaşi gonzdimuşi nispet’işa mek’ireli na ren koxui3’onu. Carnegieşi inst’it’uşi eksp’ert’i Paul Silverik, sismik’uri solağanepeşi k’ap’inerobaş oktiruşi ozimuk, p’rin3ip’ilot na dvaçkindasen dixaluri ar k’ank’ala 3’oxleşen ok’oambarus gza na meçasunon ar genk’ileroba zoma oqopimot axmaren-ya tku.

KOÇİ-SKİNDİNA OXOKTERİ EMBRİONİ

Genet’ik’uri zabunobapeşi oteşhisu do ok’aus oxmaru şeni k’oçi-skindina oxokteri embrionepeşi omraluşa gza niçinu k’anonot. K’anonişi tolite, am embrionepe imralasen xvala goşogora şeni do am embrionepes gza var niçinasen 14 dğaşen met’a. Çkinerk’oçepek am embrionepeşen, xuraşi temeli na 3’opxups cinci hucrepe ezdumute; k’anseri, p’ark’insoni do alzheimer steri sebebi muşi na var içkinen do ok’aoba muşiti var iz’iren zabunobaşi jin goşogorape qvasen.

"DEVRİM"İ İQVEN FİLMİ

Turkiaşi iptineri svaloni avt’omobili ren “Devrim”i. Tema muşi “Gektalapeşi arabape” na ren ar filmişi yeşiğus geiç’k’inu. Senario muşi, Murat Dişli k’ala artot na ç’aru Tolga Ornekik na oktalu filmik oxo3’onapaps “gektala” omralu şeni misia na aqu 23 injinerişi cera do gonç’eloba. Filmis, am oraşi p’rezident’i na rt’u do svaloni omrala ar avt’omobiliş oxvenu na geçinadvu Cemal Gurseli isağasen Sait Genayişk’elen. “Benzini muşi diçodu yado gzas na doskidu araba” yado ist’orias çilata ç’areli “gektala”şi yeşağus mxuci meçaps Doğuş holdingi, Doğuş otomotivi, Garantişi bank’a do Koç Allianzik nana sp’onsorot. Artoba do gecginobaşi p’aşura na ognapaps filmik 24 gimua 2008-s vizionişa amaxtasunon yado imendinen. Doğuş power centerişi doloxe 15 gimua- 15 mariaşina 2008-şi tariğepeş şkas “gektalapeşi arabape” coxoni ar merçapa guin3’k’asunon.

MARİFET'ONİ K'ARP'UZİ

Amerik’uri çkinerk’oçepek oxo3’onapes k’arp’uzişi a3’işakis uşigneri marifet’i. Amerik’uri magoşogorepek na gves goşagoraşi tolite, monç’inoraşi dğalepes unaşkveri xila k’arp’uzis uğun viagraşi menceli. K’arp’uzişi doloxe na iz’iren “sitrulinemi” coxoni maddeşi vavas, xura araxat’en do viagraşi menceli axvenen. A3’işakis k’arp’uzişi dido ondepe içkinet’u. Mara am menceli muşi, am goşogora k’ala artot iptinerot gamitkvinu. Magoşogorepek 3adelerepe jur grubi ok’atute na qves goşogoraşi çodinas, k’arp’uzi na ç’k’omu 3adelerepe, na var ç’k’omespeşen seksualurot umosi menceleoni na rt’es oxo3’ones. Am mencelik k’arp’uzis na iz’iren “sitrulinemi” coxoni maddeşi sebebite na rt’u ignapinu. K’arp’uzis na iz’iren “laykopeni” coxoni maddekti k’anserişa medgineri dudoçvaluri ar menceli na uğun, içkinet’u 3’oxleşen doni. Xuras ok’obğeri “sodiumi” get’k’oçuşa na nuşvels k’arp’uzik di3xirişi gebaz’gati on3’uranaps do tok’sik’uri maddepeti get’k’oçuşati nuşvels.

JURŞURONİ K'OÇİK KODORİNU

Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepes vit 3’ana 3’oxle seksialuri minoba oktirute mtelot kimoluri ar xali na aqu Thomas Beatiek dorinu k’ap’et’i ar k’ulani. Amerik’uri medias gamiçkvineri ambarepeşi tolite, k’oçis oxorcaluri omzik’uşi organepe uğun mara, artneri oras kimoluri 3’k’omilati uğun. Buz’epe muşi op’era3iate ezdimeri do “steroidi”şi ok’aoba na aqu eçdovitootxo 3’aneri Beatiek dorinu bere muşi eyaleti Oregonişi noğa Bendişi ozabunales. Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3aleşi p’op’uleri maçkinapale Oprah Winfreyişi t’elevizuri p’rogramas ak’atuşk’ule “jurşuroni kimolot” çinoberi na iqu pimpiloni Beatiek “Bere, k’oçi varna oxorcaşi dulya va ren, adamuri ar gonç’ela ren-ya. Mati na rt’u steri ar kimoli vore-ya. Aya var iktirasen-ya. Bereşa gonç’eloba miğut’u iroras-ya.” tkveret’u. Beatieşi çili, Hawaiişi mcveşi mskvala Nancy Beatiek kimoli muşi, coxo muşi mpuleri ar k’oçişi tasite tasineri na rt’u oxo3’onaperet’u.

OXORCAS KORBA NOÇ'K'İRU, BERE MUŞİ NUXİRU

Maqvilace oxorcak qvilu, jur bereşi nana do jurşuroni ovro tuteri oxorca do na gorupt’u ezdu. Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi noğa Kennevickiş xalk’i goiç’imoşu dido p’at’i ar oqviluşi ambarite. Ovro tuteri jurşuroni do jur bereşi nana na qvilu maqvilacek nuxiru k’urbani muşişi bere. Amerik’aşi Ok’ont’aleri Oxen3alepeşi olandeyulvas na geladgin noğa Kennevickis, golaxtimeri sabat’onis, ar p’arkis iz’irinu qvileri ar oxorcaşi di3xironi xura. P’olisiak oxo3’onapu k’urbanişi minoba jur bereşi nana Araceli Camacho Gomezi yado. Ovro tuteri jurşuroni oxorcaşi bereti mexireli rt’u. P’olisik nuk’ut’alu muşi goşogora am dulyas. Edo Phiengchai Sisouvanh coxoni ar oxorcak t’ilifonite na meçu çkinapak gamotanu oqvilu. Eçidosum 3’aneri maqvilace oxorca Sisouvanhis dulya muşi p’olisis oxo3’onapuşen met’a çkar gza var duskidu. Edo Gomezi na qvilu do bere na nuxiru mara oxorcas korba nuk’vatupt’uşi, bere na nuyaralu itirafi qu. Bedigoç’veri mota ozabunales ok’aobas ren. Sap’ara oxorcaşi oxoris uk’ore3xu bereluri dolokunu iz’irinu. Sisouvanhi skidala muşi molaxunerobate imaxkeminasunon.

UÇXVİNDONİ K'OÇİ

Amerik’uri skindinamaqorope dr. James Davisik oxoris na oskedinapt’u maimuni muşi, na naşkvu omaimunaleşa mok’itxu şeni iduşi, k’afesişen mt’ineri jur maimunik nank’ap’u. Edo am dulyaşi pasi dido paxali iqu emuşa. 2005-s na yeçkindu am oşkurnoni nank’apas, dr. James Davisis gundunu çxvindi, qvacepe do ar k’uçxe. M3’elepe muşişen ok’ibinute elaç’k’videri k’ortapekti meç’irelobate ik’au. Yarapeşi nok’uçxonepe xoloti dido ren. Uk’ore3xu op’era3iape na aqu dr. James Davisişi nunk’u xoloti p’at’i xalis ren. Na skidun noğas, k’artayik ucoxops “uçxvindoni k’oçi”. Eşoti içkinen. P’last’ik’uri ceraxepek ixazirenan emus ağani çxvindi oxvenuşa. Mara dr. Davisis ar çkva derdi uğun. Skindinapunas na naşkvu, dido na qoropt’u maimuni muşi Moe, imt’u ya na iguru dr. Daviesik geoç’k’apu ar k’amp’ania Moe oz’iru şeni.