DUDBUT'K'A

ÇANAKKALEŞİ ŞURİ VAR ĞURAS!

“Çanakkale” itkvaşi “Çanakkaleşi limape” guişinen. “Çanakkaleşi limape” molişinaşiti nosişa guramobaşi dest’anepe mulun. Mt’erepe na moxteret’u do na icgineret’u do itxozineret’u içkinen. K’arta 18 Mirk’anis seramoniape i3’opxinen. Didi noğapeşen avt’obusepeten mamgurepe Çanakkaleşi şehidepunaşa iqonen. Oxokteri hisepeten şehidepunape guilen, ok’uleti uk’uniktinen do ar çkva 18 Mirk’anişakis iri mutxani guiç’k’ondinen. “Çanakkale” aya tkvala ren-i? Var!

19. oş3’anuraşen Çanakkaleşi limape na gyoç’k’u oraşakis Osmanuri oxen3aleşi p’eriodis, tereşi agronomia, k’omer3ia, indust’ria, k’ult’uruli, nenauri, religiuri, demografiuri, askeruli, p’olit’ik’uri st’ruk’t’ura, sinorepe do int’erna3ionaluri ittifak’epeşi çkinape var miğut’anşi “Çanakkale”şi becitoba var oxoma3’onenan. Mteli antepe var miçkit’anşi “Çanakkale” andğaneri ndğas steri oxovo3’onapt. Çanakkaleşi limapes Osmanuri armias muk’onari Muslimani askeri şehidi na iqu, muk’onari Krist’iani do Yahudi askeri na ğuru k’aixeşa var miçkinan. Am temas na niçinen k’oro3xala do çkinapes artikarti k’ala tenak’uzi uğunan.

Çanakkaleşi limape, Maartani Kianuri Limas, Osmanuri oxen3aleşi Çanakkaleşi rubas xe gedvinu do Mp’oli işgali oxvenu şeni Englanduri-Fransialuri oşkendari op’era3iaşa nodgitinuşi limape ren. Çanakkaleşi limape, jur çkvaneri svas ixor3elinu: Çanakkaleş rubas na iqu zoğaluri limape do Geliboluş gverdk’un3’ulas na iqu dixaluri limape. Germanialuri imp’erialist’epeşi maoloske Maittihatepek, 2 Mariaşina 1914 tariğis Germania k’ala mpuleri ar ittifak’iş k’ont’rat’i imza qves do dobadonaşi k’aderi Germanialuri imp’erialist’epeşi xes meçes. Am mt’k’obineri ak’t’i k’ala Osmanuri 3’alona, hukumet’i, armia do mteli menceli muşi k’ala Germanialurepeşi k’ont’rolişa amaxtu. Osmanuri hukumeti Maittihatepeşi xeten k’ont’roli na qves Germanuli imp’erialist’epeşi agent’epek, 10 Mariaşina 1914 tariğis Maittihate xainepeşi omxvacuten Goeben do Breslauş oğoda op’lanuten, Osmanuri tere ofi3ialuri oqopinot daçxirişi doloxe amat’k’oçes. 26 St’aroşina 1914 tariğis Germanialuri askerepeşi maktales na rt’u ar Osmanuri t’orpidok Çanakkaleşi rubaşen golaxtimu ak’vandu. Rubaşi amaxtimala dokaçeri na uğut’es Englandurepek izni var meçes. Amuşi sebebiten Germanialuri Veberi Paşak ruba mtelot menk’ilu, zoğas maini dobğu do zoğaşi fenerepe noskirinapu. Am xali, Osmanuri oxen3alek k’abuli na ikipt’u k’anonepeşa çkar var nomskut’u do limaşi sebebi rt’u.

13 Xrist’ana 1914 tariğis Englanduri zoğaştudenik Çanakkaleşi rubaşa amaxtu do Mesudiye coxoni zirxoni gemi gyont’onu. Rusepes, Osmanurepeş K’avk’asiaşi minoba mutepeşi k’ai var a3’onet’es. Osmanurepeşi am minoba osap’arinu şeni Rusiak, 2 3’anağani 1915 tariğis, muttefik’i muşi Englandişen gemepe Çanakkaleşi rubas şkurna meçamu şeni oxmarinu ak’vandu. Mara Churchilli do Kitchenerik, K’undura 1915 tariğis Englanduri gemepe Çanakkaleşi rubaşa t’ani o3’iramu şeni var, ruba golaxtimuten Mp’olis xe gedvu şeni oxmarinus k’arari meçes. Fransia do Rusiaşi omxvacuten 19 K’undura 1915 tariğis maartani manevra kogyoç’k’u. Amirali Cardeniş maktalobas na rt’u 12 gemik rubaşa t’opi istolu. 25 K’unduras Osmanuri askerepek jilentunaşk’ele go3’onaxtes. Englandurepek, Kumkale do Hellesişi dixaşçxvindişa gamaxtes do t’opepe mek’arbes. Osmanuri askerepek mk’ule oraş doloxe in3’uranes do Englandurepes jur svaşk’elen atxozes. Çanakkaleş limapeşi çodinas; Englanduri do Fransialuri imp’erialist’epe do entepeşi maoloskepe gicgines do Çanakkaleş rubaşen var goliçkvines do aşopeten Mp’oliş xe gedvinus nidgitinu. Rusepeşi muttefik’epe k’ala k’ont’akt’i nik’vatinu do 1917 Gimuaş gektalaşi p’eriodik surat’i eç’opu, Englandi do Fransiaşi k’olonepes p’rest’iji mutepeşi ok’uixu, esiri milletepes ar imendi do timoşletinerobaşi çona iqopinu.

P’ap’ulepe çkinişi, oxoşkveriloba çkinişi do timoşletineroba çkinişi simboli, şehidepe do gazepe çkinişi emaneti na ren am mskva dobadona çkini, artneri şuri do gagnape k’ala oçvu irişen beciti vazife ren. Cera, dobadonaş qoropa, omxvacinu, artoba do artikartobaşi hisepe, em oraşi irişen menceloni do k’ap’asit’oni armiapeşa nodgitinus irişen beciti fak’t’orepe iqveren. Andğaneri ndğasti artneri şuri do ceraşa, artneri artoba, artikartoba do omxvacinu domaç’irnan. Çanakkales na yedgitu şuri, Anatoliurobaşi cinci na 3’opxups şuri ren. Am şuri, religiaşi, dobadonaşi, namusişi, bandaraşi, edo na m3’opxupan mteli renoba çkinepeşi irişen meç’ireli xalepesti na var nişkvinenşi gon3’k’imeri ar delili ren. Am şuri miğut’anşi, na var memanç’işinenan noğira, na var maçodenan dulya, na var macginenan p’roblema, na var ma3’k’enan narği var doskidasunon.

Mara Çanakkale, sek’ulari do unit’eri sloganepe na itkven, m3udişi artoba do artikartobaşi coxinape na ixvenen upşu ar meidani var ren. Çanakkales oşkendari noğira şeni lima na qves, nenape do religiape çkvaneri na rt’u k’oçepeşi artikartobaşen dersi do ibreti eç’opinu ç’irs. Ağani ar oxen3ale o3’opxinuşa mxuci na meçes Anatoliaş xalk’epeşi nenapeşa, k’ult’urapeşa, minobapeşa mance oqopinu uk’ors. Xalk’epeşi nat’uraluri do samimiluri k’vandape k’abuli oxvenu unon. Varna ar çkva “Çanakkaleşi şuri” var i3’opxinasunon.