|
MALEKSEPEŞİ SULT'ANİ: NECİP FAZİL KİSAKUREK
1905-s Mp’olis dibadu. Maraşişi cinconi ren. Geç’k’apuroni do Oşkenduri gurapape Amerik’anuri do Fransuli k’olejepes do Heybeliadaşi Mazuğarobaşi N3’opulas oçodinu. Yahya Kemali, Ahmet Hamdi Akseki, İbrahim Aşki renan çinoberi namtini mamgurapalepe muşi. 1924-s, Mp’olişi Universit’eş Nç’aralobaşi Fak’ult’eş Filosofiaşi Burme oçodinu. Filosofiaşen xolosoni megabrepe muşişen ar teri rt’u Hasan Ali Yuceli. Na3ionaluri Gamantanaş Nazirobaşi st’ip’endiaten Fransiaşa mendikçkvinu. Sorbonneişi Universit’eşi Filosofiaşi Burmes ik’itxu. P’arisis skidu bohemuri ar skidala. Turkiaşa goiktuşi, Holandia, Osmanuri do İş Bank’apes inspekt’ori do muxasep’eşi direkt’ori oqopinot ixandu. 1939-şen 1943-şakis Robertişi Koleji, Mp’olişi Mskva Xeşnoxvenobaşi Ak’ademia, Ank’araşi Oxen3aluri K’onservat’orias, Ank’araşi Universit’eşi Nena Do İst’oria-Geografiaşi Fak’ult’es mamgurapaloba qu. Meqoneri 3’anapes, fik’ruli do xeşnoxvenobaluri xvenapeşen met’i çkar mutxaniten var ibodu.
İptineri leksepe muşi, “Ağani Jurnali”s gamiçkvinu. “Na3ionaluri Jurnali” do “Ağani Skidala”, “Anatolia”, “Renoba” coxoni jurnalepes do “Resp’ublik’a” coxoni gazetas na gamiçkvinu leksi do st’at’iape muşiten, coxo muşişen molaşinapu. “Bombolaşi Mosa” do “T’rot’uarepe” coxoni leksişi svarepe muşiten içinu. Ok’uleni leksişi svara muşi na ren “Ma Do Melenk’ele”tenti (1932) itakdirinu. Necip Fazilik, 1934-s, Beyoğlu Ağa Cames vaazi na meçapt’u Abdulhakim Arvasi k’ala ok’içinu. Ar ağani p’eriodi gyoç’k’u skidala muşis. Am p’eriodis “Tasi”, “Geç’areli”, “Ar K’oçi Yeçkindinu” coxoni p’iesepe muşi ç’aru.
Necip Fazili va ren arxvala malekse do p’iesişi avt’ori. Beciti ar fik’rişk’oçiti ren. Na gamoçkvu jurnalepeten simadaşi skidalaşa xampoba ok’atu. Dolonuri “Nca”şi jurnali (1936, 17 nomeri) em p’eriodişi çinoberi mamç’arepek na ok’oxtu ar n3’opula iqu. “Didi Yulva”şi jurnalis udodginu na gamiçkvinu st’at’iape muşiten İsmet Paşaşi na3ionaluri şefuri dikt’at’ura do (CHP) Xalk’işi Resp’ublik’uri P’art’iaş monop’oluri oktalaşa na nodgitapt’u st’at’iape na ç’arupt’u şeni, uk’oro3xu davape guin3’k’u. Oşi 3’anapeten xapisxanas molaxinu muşi ik’vandinu. Na z’iru maanapeten nak’otxani 3’anapes xapisxanas molixunu. “Cinnet’işi Mustatili” coxoni svara muşik xapisxanaşi goşinupe oxo3’onapaps. Necip Fazili, 1947-s “Didi Yulva”şi jurnali iyasağinuşi, “Borazani” coxoni p’olit’ik’uri ar xumrobaşi jurnali gamoçkvu.
Didopeten xe3alaşk’elen na geink’ilu do çkvaneri baxanepeten na iyasağinu “Didi Yulva”şi jurnali na var gamiçkvinu p’eriodepes k’artandğaluri st’at’ia do çkvaneri t’ekst’epe muşi “Ağani Mp’oli”, “Çodinuri Post’a”, “Babialis Ç’umani”, “Andğa”, “Na3ionaluri Gazeta”, “K’artandğa” do “Tercumani” coxoni gazetapes gamiçkvinu. “Didi Yulva”şi jurnalis na gamiçkvinu st’at’iape muşi xvala ti-muşişi coxoten var, Adideğmez, Muridi, Ahmet Abdulbaki steri z’egnepeti ixmaru. 1962-şen gyoç’k’uten eşo-aşo mtel Anatolias k’onferesiape meçu. “İdeologiaşi Oşvaloba” (1959) steri xvenape muşiten k’ult’uruli skidalas uxizmet’u. “Ceroba do İslamişi At’lasi” coxoni xvena muşiten K’ult’urişi Nazirobaş didi p’rizi mogu (1980). Na3ionaluri K’ult’uraşi Pondiş p’rizi (1981), Turkiaşi Avt’orepeş K’erk’elişi Mağali Xizmet’işi p’riziti eç’opu (1982). Turkuli Nç’arolobaşi Pondişk’elen “Sultanuş Şuara” (Maleksepeşi Sult’ani) coxo niçinu ti-muşişa (1980).
Maleksoba muşi k’ala ar didi davaşi k’oçi; leksepe, ç’arape, ğarğalape muşi k’ala ar nesli omordinuşa mxuci na meçu ar didi magamantane; Muslimanobaşi çkina, ideologia, ist’oria do nç’aralobaşi tecrube muşiten ar go3’oncğoneri k’oçi na ren Necip Fazil Kisakurek, 1983-s na dibadu ndğa na rt’u 25 Pukrik’as, Erenkoyis na ren oxori muşis Ğormotis şuri meçu. Cenaze muşi let’as niçinu Eyupişi rak’anepes na ren oğurunales. Muşi xvenape antepe ren:
Leksepe: “Bombolaşi Mosa” (1925), “T’rot’uarepe” (1928), “Ma Do Melenk’ele” (1932), “Uçodinobaşi Kervani” (1955), “Çile” (1962), “Çkimi Leksepe” (1969), “Esselami” (1973), “Çile” (1974), “Am Mç’ima”.
P’iesi: ”Tasi” (1935), “Ar K’oçi Yeçkindinu” (1938), “Kunye” (1940),” Sap’rişi Kva” (1940), “Geç’areli” (1942), ”Çkva Coxo Muşiten Uk’itoni Salihi” (1949), “Reis Begi” (1964), “Pi3arişi K’onak’i” (1964), “Uça P’elerinoni K’oçi” (1964), “Didi Hakani Abdulhamiti” (1965), “Yunus Emre” (1969).
Romani: ”Yalis Na Gez’in M3udi” (1980), “Dudişi Kart’ali” (1984-Gazeta Milliyetis Tefrik’a).
P’aşura: ”Nak’otxani P’aşura Nak’otxani Analizi” (1932), “Şuriş Gamakoçobaşen P’aşurape (1964), “Çkimi P’aşurape” (1970).
Goşina: ”Cinnet’işi Mustatili“ (1955), “Haci” (1973), “Eya Da Ma” (1974), “Babiali” (1975).
|
TÜRKÇE
