DUDBUT'K'A

AR FİLMİ: ĞURELİ ARMİAŞİ GENERALİ

Albania ren miğferişi oxen3alepeşk’elen xe gedveri dobadonapeşen ar teri, kianuri majurani limaşi p’eriodis. İt’alianuri dikt’at’ori Benito Mussolinis toli uğut’u Adriat’ik’iş zoğaşi majura p’icis na geladgin Albanias. Mtel kianak, Hitleruli Germaniak Çek’oslavak’ia do P’oloniaşa na qu malimuri k’ank’alepes nufok’usuşi oras, Hitlerişi aliansi Benito Mussolinik xe gedvu Albanias. Seriozuli namtini nodgitape do xususurotti Durresis nidgitinu tina, Duçeşi malimepek xe gedvu Albanias, 7 İgrik’a 1939 tariğis do dobadonaşi k’ont’roli xes ezdes. 12 İgrik’a 1939 tariğis 3’opxeri kuklauri xe3alakti xe e3’azdu İt’alias ok’atuşa. Şevket Verlacişi go3’oncğonerobaten k’ideri kuklauri xe3alaşi şvelaten, Albaniaşi malimuri do dip’lomat’iuri k’idalepeti yeiç’k’odinu. 1940 3’anaşi Gimuas, İt’alianuri dikt’at’ori Benito Mussolinik ixmaru Albanias basa Berz’netişa nank’ap’inu şeni. Kianuri majurani limaşi oras, dobadonamaqoropepe do k’omunist’i mtel p’art’izanepek xe ok’oklimeri ok’vak’ides dobadona mutepeşi moşletinu şeni, 3’oxle Duçe Benito Mussolinişi do ok’uleti Fuxrer Adolf Hitlerişi maişgale malimepeşa nodgituten. Guramot na nodgitu Albanuri xalk’is aqu timoşletinoba. 1944 Gimuasti getk’oç’es Hitlerişi armiape Albaniaşen. Albania komuçitu. Sovietari malimuri mencelapeşi mxuci uz’iramuten aya na axveneret’u teği “Gulva Avrop’aluri” dobadona ren Albania. Enver Xoca iqu dobadonaşi go3’oncğoneri.

“Ğureli Armiaşi Generali” coxoni romani oxo3’onapaps maişgalepeşa na nodgitu Albanuri xalk’işi dobadonaşberuli ok’vak’ida kianuri majurani limaş oras. Çinoberi Albanuri mç’arale İsmail Kadareşi maartani romani na ren “Ğureli Armiaşi Generali”, 1963 3’anas gamiçkvinu. “Ğureli Armiaşi Generali” coxoni am romanişi gamoçkvuten, xvala mç’arale muşi İsmail Kadares var aqu çinoberoba mara; Albanuri xalk’i, muşi ok’vak’ida, muşi dobadonaş qoropa, muşi ti-meçamobape do muşi guramobapeti igurinu mtel kianaşk’elen. Romanik oxo3’onapaps, kianuri majurani limaş oras, faşist’i dikt’at’ori Duçe Benito Mussolinişi keifi do emuk na otemsilapt’u mitxanepeşi guri şeni, limaş oras manodgite p’art’izanepeşk’elen qvileri sumşilya k’onari İt’alianuri malimepeşi qvilipe İt’aliaşa oncğonu şeni na ixvenu dulyapeşi ambari. 1983 3’anas muşi filmiti yeşiğeri “Ğureli Armiaşi Generali” muşi romani steri dido iqoropinu.

Limaşi oras, biç’epe muşi, cumalepe muşi armiaşa ti-mo3’onderobaten na mendoçkvu İt’alianuri dodadonamşinepe renan gegonderi. Lima na içodu ndğa şk’ule, eçi 3’ana golaxtu tina, Albaniaşa oçkvineri do ek’o oraşen doni ti mutepeşişen do xali mutepeşişen k’ap’et’i amberepe uezdimeri malimepe şeni, mutepeşi k’erape ç’arupan arzuxalepe İt’alianuri Dudoçvaluşi Nazirobas. Namiti ğureli, namititi gondineri na işinen am malimepeşi mzaxalepes unonan oguru m3xade. Cumalepe muşi ğures na, so renan entepeşi sapulepe? Sapulepe muşi içkinen na, unonan otiru entepeşi cenazepe İt’aliaşa. Em p’eriodişi xe3alas oxmaru unon am tema, doloxeni p’olit’ik’aşi at’rak3ioni oqopinot. Dudoçvaluşi Nazirişa misia niçinen. Dudoçvaluşi Nazirobakti misia meçaps Generali Aristos. Generali Aristo ren ar generali. Mara armia na var uğun ar generali! Mtini otkuten, ğureli ar armiaşi generali.

Generali Aristo idasunon Albaniaşa, 3’oxle na qvasunon ar xvenaten İt’aliauri malimepe doxveri na ren, svape z’irasunon. Aya var ren eşo perpu dulya. Çkineri namtini ar svape rennati, malimepe doxveri svape didopeten çkineri var ren. Malimepeşi qvilepe iz’irinas nati, entepeşi minobape oçkinus iqvasunon namtini meç’ireloba. Gecgineri oqopinu şeni, hem İt’alias do hemti Albanias çkvadoçkva k’erk’elepe ik’iden. Entepe hem İt’alia do hemti Albanias ixandasunon do sapule do minoba ogurus nuşvalasunon.

Generali Aristo do na elik’atu ar K’atolik’uri raxibi k’ala artot Albaniaşa ulunan putxaten. Oint’eresoni ar t’ragedia: Ar orapes, generalepe do raxibepek mendiqoneret’es ağanmordalepe ğuraşa. A3’iti xolo entepek mendiqonasunonan cenaze mutepeşi dobadona mutepeşişa. Filmis bz’iropt, Albanurepe muk’o nop’rani na renan. Mara nop’rani na renan k’onariti didşuroni na renan. Mamskibule Albanuri do malimobaşen mt’ineri İt’alianuri malimeşi şkas baba-biç’işi mek’ireloba. K’ulani muşi zoriten na nulebu İt’alianuri ofi3eri ti muşiten na qvilu do oxori muşiş k’at’at’irişi tude na doxveret’u do ekolen na mek’ilapt’u k’arta oras di3xiri muşi na eç’opupt’u nanaşi ambari do majura ambarepe…

Rejisori: Luciano Tovoli; P’roduseri: Michel Piccoli do Ludivine Clerc; K’omp’ania: Films 66, UGC DA İnternational, Top1, Films A2, Antea Cinematografica, RAİ-TV Channel 1; Senario: Jean-Claude Carriere, Luciano Tovoli, Michel Piccoli do İsmail Kadare (romani); Xeşnoxvenuri direkt’ori: Alessandro Bellorco; K’ameramani: Luciano Tovoli do Peppino Pinelli; Musik’a: Gustav Mahler; Soundi: Guillaume Sciama; Mak’yaji: Peppino Banchelli; K’ost’umi: Karl Lagerfeld; Maartani oz’iramuşi tariği: 19 Gimua 1983 (Fransia); Muşi dobadona: Fransia/ İt’alia; Muşi nena: İt’alianuri; Ginz’enoba muşi: 105 3’uti; Masağalepe: Marcello Mastroianni, Michel Piccoli, Anouk Aimee, Gerard Klein, Sergio Castellitto, Daniele Dublino, Carmine De Padova, Roberto Miccoli, Cosimo Calabrese, Salvatore Buccolieri, Vincenza Dangela.