|
OMJORE AZERBAYCANİŞİ XALK'URİ RESP'UBLİK'A
Omjore Azerbaycani (İranişi Azerbaycani), İranişi olandegulva k’orta ren. Gulva Azerbaycani, Yulva Azerbaycani, Erdebil, Zencan, Kazvin, Kum coxoni eyalet’epeşen 3’opxun. Kurdistani (İranişi), Gilan, Hemedan, Merkezi do Kirmanşahi steri eyalet’epeşi namtini k’ortapesti xe mudumers. Omjore Azerbaycani, kianas Azerbaycanuri Turkepe irişen dido na skidunan dobadona yado ik’abulinen. K’ult’uruli xolosoba do p’olit’ik’uri p’roblemapeşi sebebepeten namtini int’elekt’ualepeşk’elen “Ç’it’a Turkia” yado coxo geidvineren. Omjore Azerbaycanis dido mcveşi k’ult’ura uğun. Fuzuli, Şehriyari do Nebati steri çinoberi şairepe akonaşis moirderenan.
Omjore Azerbaycanişi Xalk’uri Resp’ublik’a (OAXR), 3’ilva 1945-s Sovyeturi Artobaşi memxvacuten İranis na geidginu do Sovyeturi Artobaşi xe ezdimuten 3’ilva 1946-s Şahobaşk’elen na geiktinu Azeruli oxen3ale ren. Nananoğa muşi Tebrizi na rt’u Sosialist’uri Resp’ublik’aşi P’rezident’i rt’u Seyid Cafer Pişevari. OAXR-şi p’eriodis Azeruli, n3’opulapes ofi3ialuri nena yado igurinu, Tebrizis universit’e geidginu, oxorcalepes reyi meçamuşi hak’i niçinu do ağapeşi dixape oput’arepeşi oşkendas ok’oirtinu. OAXR iqu, qini limaş yeçkindus na nuğinz’ibu do am p’eriodişi menceli o3’iramuş iptineri dixa. OAXR yeçkindu, globaluri sist’emas na ixor3elu oğodape do dobadonaş doloxe na yeçkindu p’olit’ik’uri, ek’onomik’uri, sosialuri do k’ult’uruli fakt’orepeşi tesirite. Globaluri sist’emaşi t’rendepe k’ala dobadonaşi p’rosesepeş omtelinu do ok’oxtimuten yeçkindu.
1945 3’anas Germania k’ala na ik’abğet’u Sovyetepeşa meşvelu na unt’es mutefik’epe İranişa kamaxtes. Şahi k’ala Hitlerişi oxolosu maana oqopinuten t’axtişen geqonu steri p’olit’ik’uri oğodapeşi notanus, Oxoşkvinobaş Cepxeşi P’art’ia, Azerbaycanişi Demok’ratik’uri P’art’ia, Tudehi steri p’olit’ik’uri organizasionepeşi ok’onç’inu k’ala timoşletinobaşi aksionepes komanz’inu. Am şart’epeş doloxe k’ult’uruli do p’olit’ik’uri mebaz’guşen moşletinuş noğiraten, İranuri Azerepeşk’elen 1945 3’anas OAXR geidginu. Mara qini limaşi geç’k’inu k’ala maartani k’urbanot İranişi Şahobaş rejimişa itesliminu. Sovyetepek, Yulva Avrop’as na uğut’es mogapape şeni Omjore Azerbaycanişen kogamaxtes do gamulut’esşiti ekonuri askerepeşen silaxepe dok’orobes. Şahobaşi rejimik akt’epe moivaru do Omjore Azerbaycanişa xe kogedvu. Aşote İranik 1946 3’anas am dixape, di3xiri dobuten ağneburot dok’ont’rolu.
|
TÜRKÇE
