|
LAZİSTANİŞİ LİVA
Lazistani ren, Lazepe na skidunan dixa, K’avk’asiaşi omjoregulva do Uçazuğaşi omjoreyulva p’ici yani Olandeyulva Anatolias na golaz’in geografiuri k’orta. Lazistani, mcveşi orapes K’olxetişi (K’olxa, K’olxis), emuşk’uleti Egrisişi no3’ile rt’u. K’orta, 1578 3’anaşakis Okortuleşi sinorepeş doloxe rt’u. 1578 3’anaşen Rusiaşi çarobaş xe3ala na aqu 1878 3’anaşakis Osmanuri oxen3aleşi sinorepeş doloxe rt’u. Osmanuri oxen3aleşi p’eriodis am dixa, Lazistanişi liva coxoni oktaluri soti rt’u. Lazistanişi liva, andğaneri T’amt’raşi yulva do Rizini k’ala Artvinişi ar no3’ile do Aç’araşi Avt’onomiuri Resp’ublik’aşi Batumi do Sarpişen 3’opxut’u.
K’avk’asia, 3. Muratişi padişaxobaş p'eriodis Lala Mustafa Paşaş k’elen Osmanuri oxen3aleşa ik’atinu. Am tarixişen doni Batumi k’ala Yulva Uçazuğaşi k’ortas “Lazistanişi liva” yado icoxinu. Şemseddin Sami-k, Kamusul-Alam coxoni ansik’lop’ediuri svara muşis Lazistanişi liva şeni 120 k’m ginz’enoba do 25- 30 k’m mçirenoba uğut’u ya zop’ons. Lazistanişi livas, sum k’aza (Rizini, Otena do Xopa), anşi nahiye do 364 oput’e uğut’u. Nak’onoba muşi 138.467 adami rt’u. Livas m3ika Urumişen çkva Muslimanepe do Lazepe skidut’u ya na zop’ons Şemseddin Sami-k, livaşi geografia, t’aroni do xaçkaşenti molaşinaps. 1640 3’anas k’orta na goilu Evliya Çelebi-şi tolite, vilayeti T’amt’ras xuti liva uğut’u. Antepeşen arteriti Lazistanişi liva rt’u.
Lazistanişi livaş şkaguri rt’u Gonio. K’azape muşiti rt’u, Otena, Sumla Vi3’e do Arkabi. Koch-ikti 15 Lazi feodalit’e k’oro3xupt’u: Otena (2), Bulepi, Art’aşeni, Vi3’e, K’apisre, Arkabi, K’ise, Xopa, Mak’riali (Noğedi), Gonio, Batumi, Maradidi, Perlevani, Çxala. 1851 3’anas ofisialurot Aç’araşi gomorgva (Batumi), Jileni Guria k’ala, ge3’opxeri Lazistanişi livaşa nik’irinu. Batumi, 1878 3’anaşakis Lazistanişi livaş şkaguri rt’u. 19. oş3’anuraşakis Aç’ara do Batumişi gomorgvas na skidut’u adamepeş didope Lazepek 3’opxupt’u. Mara Osmanuri-Rusuli limas, Osmanurepeşa meşvelu do muxacirobaşi sebebite k’ortaşi Lazepeş nak’onoba im3ikaneret’u. Çodinurot 1949 3’anas St’aliniş k’elen Oşkande Asia do Sibiriaşa uçvinuk, Batumis Lazepeşa m3ikanobaşi st’at’u meçeret’u. 1877- 1878 3’anaşi limaş k’ule Batumi Rusiaşa nişkvinuşi Batumuri Lazepe, Osmanuri oxen3aleşa dibarges do Lazistanişi ağani nananoğa Rizini iqu.
1921 3’anas Lazistanişi dixaş didi no3’ile Turkia, ç’it’a no3’ile Okortuleşi doloxe kodoskidu. Mara xoloti Lazistani, vilayet’i T’amt’raşi liva yado koxoskidu. 1920 3’anas Doxtor Abidin Begi (Atak), Esat Begi (Ozoğuz), İbrahim Şevki Begi, Necati Begi (Memişoğlu), Osman Begi (Ozgen) do Ziya Hurşit Begi, Lazistanişi mebusi yado Turkiaşi Meclisişa kamaxtes. 1923 3’anas Lazistanişi liva goşibğinu do Rizini geidginu. Cumxuriet’işi p’eriodis Kurdistani steri majura iri etnik’uri coxopete 3’opxineri sotinuri coxope k’ala "Lazistani"ti ofisialuri oxmarus nişkvinu do Lazepeşi dixa k’elenuri coxopete molaşinus geiç’k’inu.
|
TÜRKÇE
