DUDBUT'K'A

MUSLİMANİ CUMALEPEŞİ OXONK'ANA

Muslimani cumalepe (İhvanul Muslimin), Xasan el-Bennaşk’elen 1928 3’anas Misirişi noğa İsmailiyes genodgime İslamuri siaset’uri oxonk’anae. Oxonk’anak K’urani do sunnetişi mdadobaşa uk’uniktinute İslamuri cemiet’iş o3’opxinu mudafa ikips. Oxonk’anas oşkayulvas do olande Afrik’as dido mak’ature uqonun. Misiris 1938 3’anaşk’ule siaset’uri vasifi komogu. 1940-oni 3’anapeşi çodinas Misirişi monarşi do xe3alaşi p’art’i Vafdi şeni tehdidi iqvet’u. 1952-s oxoşkveri zabitepeşi darbeşk’ule k’arta p’art’i k’ala 3’anağani 1954-s geink’ilu. 1954-s Cemal Abdulnasirişa suik’astiş teşebusişk’ule anşi go3’oncğoneri muşi dobadonaşa xainobaşi curumite go3’ik’idinu do oxonk’ana zorite diçodinu. Teşkilati Muslimani cumalepe 1980-oni 3’anapeşen doni arçkva dimencelu. Teşkilatişi radik’ali unsurepe Husnu Mubarekişi xe3alaşk’elen p’at’ixeşa geibaz’ginu nati sivili unsurepe umosi akt’ivi koniktu. Siaset’uro memnueri ort’u nati 2005 3’anaşi 3xunapeşa oxoşkveri namzet’epete ak’atu do 88 mebusi aqu. Andğanoras Misirişi irişen didi muxalifi cemiet’ie.

Xasan el-Bennak, Misirişi buhrani do omendinuşi sebebi yado, İslamişa mek’irobaş dork’inu do geulvaluri gurapate mutepeşi dini, tarixi do noğarobaşa oxark’ineri Misiruli maktalepeşi umesule oktala z’iropt’u muç’o xalk’i minobaşi buhranişa dololaperi. Dobadonaş moçituşi arteri çare, İslamişi temeli k’imetepeşa uk’uniktue yado isimadept’u. Bennak İslamişen skidalaşi k’arta k’eleşa şamili dini yado molaşinapt’u do İslamişi temeli dokt’rini sum umdete oxo3’onapapt’u. Maartani umde, İslamişi monok’ire K’urani do sahihi hadisepee yado gamognapu do İslamişa uk’ule amaxtimeri çilata tefsiri do bidatepe şeni Muslimanepeşi uşuuranue. Majurani umde, am ohalisanuşi simadaş İslamişi moderni skidalas xacetepeş oçodinuşi simada k’ala ok’onç’inue. Masumani umde, am p’rensip’epete İslamuri esasepe oxor3elu şeni ok’omxvacuşi şuriş doloxe oteşkilue. Bennak, İslami şeni simadaşi oxoşkvobas do ilimuri goşogorapes memxvaceri dinie, nosi k’ala ğaibi, ilimi k’ala metafizik’i mok’onç’e dinieya zop’ont’u. İmp’erializmite temelepe muşi xvat’eri do membape muşi xomineri Muslimanepeş dork’ineri omordinuşi hamleti, skidalaşi irk’eles modvaç’ire İslamite ixor3elen yado idia ikipt’u.

Xasan el-Bennak, İslamik rasizmi ireddups do arxvala milletişi tarixuri do k’ult’uruli minobaş imanceleri mamilletoba ik’abulupsya zop’ont’u. Geulvaluri mamilletoba oreddu unonya tkumert’u, muç’ot dobadonaş gagnapa hududepeşk’elen ğareli, kini, duşmanoba do rasizmişa nomxvaceri. Geulvak dini naşkvuşi manauri bunye kodolvaxvu do mat’erialist’uri skidalaşi felsefe ik’abulu edo artneri xali k’oloni mutepeşi Muslimani dobadonepesti emp’oze qu yado oxo3’onapapt’u. Geulvak am dulya yulvaluri dobadonape monok’ire noktu do eşo geocginu yado idia qu. Xasan el-Bennak, on3’uranuşi oxonk’anaşa k’oçepeşi gamantanu do ocaxişi k’ap’et’i temelepes gedginute geoç’k’inu unon yado goluğaru. İslamuri milletepeşi dololaperi dejenerasioni, Muslimanepeş oşkas menfaat’işi k’abğape, siaset’uri tefrik’a do mezheburi ok’ok’idinupe, maktalepeşi ihmali do gafleti, ilmiş tatbik’oni disip’linepeşen omendranu do upelaperi munak’aşaşa oxolosu, Avrop’alurepeşi skidaluri tarziş otaklidu steri çkvadoçkva sebebepete yeçkindunya tku. Çodinuri çare yadoti hilafetişi otesisute Muslimanepeş artobaşi oxor3elu, İslamuri k’imetepeş tatbik’eri art oxen3aleş gedginuşi ambari meçu do Muslimanepek k’arta ç’eşidi xark’uri xe3alaşen am gzate moçitunan yado gamasvaru. Muslimani cumalepeşi oxonk’ana dido k’elenari do semp’at’izani muşite cemiet’uri oxonk’ana koniktu do osiaset’us kogeoç’k’u. Xasan el-Benna ğuruşk’ule, art k’ismi mutedili do art k’ismiti radik’ali gurup’epeşk’elen niqoninu. Mutedili k’ismi muşi, el-Muslimun coxoni jurnalite Bennaşi sica Said Ramazanik, faali k’ismi muşiti ed-Dave coxoni jurnalite Salih Aşmavik otemsilu. Xasan el-Bennaşk’ule Muslimani cumalepeşi irişen menceli matemsile, oxonk’anaşa 1951 3’anas k’atineri Seyyid Kutubi iqu.