İBRANURİŞİ GOK'VİRONİ GECGİNA Amerik’anuri linguist’i Einar Haugenik 1966 3’anas na gamiçkvinu, nenapeşi skidalaşa ağneburot goktinuşi do nenape ağneburot skidalaşa na goktes k’oçepeşi temaloni go3’oxveneri xanda muşis aşo ç’areret’u: “Aşo ak’sionepek k’aidelurot oxo3’onapaps, muşi xalk’iş dologzeri utatminobape na gecgineren ar teri macerale k’oçişakis na niqoninen. Nena muşi muşebura na nişkvineren ar so3iaşen na yeçkindun aşo mareformepek, nena mutepeşiş renoba ağneburot o3’iramuşi temas, didopeten xvala int’elakt’ualuri mot’iva3ia vardo çkva didopeş mance renan. Entepek na qvespe, so3iaşi generaluri oxoşkvinobaşa omxvacu, yedgitinuşi vasit’a do artobaşi simboli iqu.” Aşo otku, moderni orapeşi ekst’remi so3ia-linguist’uri oğodapeşen ar teri na rt’u İbranurişi ağneburot dobadinuş temas, Eliezer Ben-Yehuda şeni mtinişi otku ren. Eliezer Ben-Yehuda, 7 3’anağani 1858 tariğis Lit’vaniaşi Luzhky coxoni oput’es Eliezer Yitzhak Perelman coxo gedvaleri dibadu. Em p’eriodişi k’arta Yahudi berepe steri İbranuri nena, ç’it’a 3’aneri rt’uşen doni religiuri gamantana şeni diguru. Xandape muşis udork’ineri niktu do çodinurot hahami oqopinuşi imenditen Yeşivaşa (Talmudiş Ak’ademia) nincğonu. Edo xolo em p’eriodişi Yulva Avrop’as istikbali na no3’iraps k’arta berepe steri sek’ularoba inç’elu do Yeşiva vardo Rusuri lise otercihuten mamguroba muşi 1877 3’anas galendo ok’itxuten notamamu. Artneri 3’anas Rusiak, Turkepeşen timoşletinoba mutepeşi go3’oğu şeni, mzaxali mutepe na ren Bulgarepeşa meşveluşi noğiraten Osmanuri İmp’arat’oroba k’ala limaşa gyoç’k’u. Ben-Yehudak Bulgarepeşa hak’i mutepeş uk’uniçu do Bulgarepeş na3ionaluri dixapes ağneburot dobaduşi simadaşen dido itesirinu. 19. oş3’anuras Avrop’aşi çkvadoçkva milletepe aşo ağneburot dibaderet’es do antepeş doloxe irişen çinoberi na renanpe, 1829 3’anas K’lasiuri Atinaşi maandere Yunanepe do 1849 3’anas K’lasiuri Romaşi maandere İt’alianepe rt’u. Ben-Yehuda aşo ağneburot yeçkindupeşen dido itesirineret’u do Avrop’aluri na3ionalur otamamuşi simada, muşi xalk’i Yahudepeşati itatbik’inen yado osimaduşa gyoç’k’eret’u. Antik’i do k’lasik’i na va ren ar xalk’i na ren Bulgarepek oxen3ale ak’vandepan do mogapanna, em oras “Ketabişi Xalk’i” do ist’oriuli K’udusişi maanderepe na renan Yahudepesti artneri hak’i uğunan yado guri muşis dolingonu. Mtinurot, 19. oş3’anuras Yahudepeşi dobadona Eretz-İsraelis m3ika Yahudi skidut’u do Yahudepeşi nena İbranuri, oç’aruşi nena vardo oğarğaluşi nena rt’u mara am nodgitape geicginen yado isimadu. Yahudepes dixa mutepeşişa uk’uniktu do ağneburot nena mutepeşiten oğarğalus gyoç’k’u dvaç’irt’es. Ben-Yehudak am simadape muşişa naqoneri Filistinişa oxtimu uk’ors yado k’arari meçu. 1878 3’anas Rusiaşen yibargo do moxtasneris, Filistinis na rt’u Yahudepeşa meşvelu şeni 3’oxlenurot P’arisişa hekimoba oguruşa idu. Ben-Yehudas muşi şursağobaşi p’roblemaş (tuberk’ulozi) sebebiten gurapa var açodinu mara hak’i muşi meçamu unonna, simadepe muşişen var uk’uniktu do uok’oxveri İbranuri ağneburot osağuşi p’laniten 1881 3’anas Filistinişa nunç’işu. Mtinurot dobadonaş gale rt’uşiti nenaşi ağneburot osağuş temas ginz’e oraşen doni k’aixeşa isimaderet’u do çkvaneri Yahuduri jurnalepes Yahudiş xalk’işi ağneburot dobadu, dobadona do nenaşi p’roblema temaloni st’at’iape ç’areret’u. Am mcveşi st’at’iape Yahuduri na3ionalist’obaşi temelurot moderni p’olit’ik’uri sionizmaş nişanurot isimadinen: muxacirobaşi p’olit’ik’a, İbranuri nena, nç’araloba do k’ult’ura na3ionaluri dobadonas osağinu. Am noğa, ağneburot osağuşi simadepe muşi, Filistinis do diasp’oras omralus ok’rebulot oxmaruş op’lanuten, dido Filistinuri Yahudepek çkvadoçkva grup’ape k’ala na skidut’es K’udusişa dibargu. Ben-Yahudak ak’sioni şeni çkvadoçkva p’lanepe isimadu. Antepes sum k’ademe uğut’es: “Oxoris İbranuri”, “Doguronis İbranuri” do “Otkvape, Otkvape, Otkvape”. “Oxoris İbranuri” isimadinaşi, maartani ginz’e İbranuri ğarğala muşişi çodinurot, Ben-Yehudak Filistinişa var moştuşk’ule na nagasunon k’arta Yahudi k’ala İbranuri oğarğalus k’arari meçeret’u. Na içkinen k’onari, iptineri ğarğala P’arisis Boulevard Montmartres na rt’u ar k’afes Getzel Zelikovitzi vana Mordechai Adelmani k’ala ixveneret’u. Ben-Yehudas megabrepe do çinoberepe muşi k’ala k’aixeşa İbranuri na ağarğalasunon muşebura oxo3’oneri na rt’uşen doni Filistinişa nunç’işaşi muşi nena arxvala İbranuri iqvas ya unont’u. Namtini temapes İbranuri otkvape dork’ineri rt’asnati timuşis dido na noç’irapt’u otku unon. Ben-Yehudak çili muşi k’ala Jaffas k’aravişen gextuşi ar Yahudi sarafi, ar Yahudi xanci do ar Yahudi şoferi k’ala mtelot İbranuri na qveret’u ğarğalapeşen didi imendi z’ireret’u. Amuşi sebebi, İbranuri nena mutepes xilafepe oxvaktasnati xoloti m3ika vana dido nat’uraluri do oxoşkvineri na ağarğalen normali adamepe k’ala ok’onagu rt’u. Mara Ben-Yehudas Filistinis na skidunan Yahudepek arxvala İbranuri ğarğalan ya unont’u. Amuşeni, 1882 3’anas maarta biç’i muşi Ben-Zion Ben-Yehuda (vana umosi dido na içkinen coxo muşiten İttamar Ben-Avi) dibaduşi Ben-Yehudak çili muşi Deborahas moderni ist’orias mtelot İbranuri na ğarğalasunon maarta bere oqopinot ordaginon yado geçinadveret’u. Ben-Yehudaşi o3’k’omiluten aya, ağneburot osağuşi istikbalurot dido beciti simboluri ar oğoda rt’u. Muşenido oxoris ar bere iqvaşi nana-baba muşi do mok’itxepes emuk’ala normalurot oğarğalu do ndğaluri temapes mteli İbranurot ok’oğarğalu dvaç’irasunt’es. Edo berek muşebura ğarğalaşi, Ben-Yehudas nenaşi ağneburot dobadu muç’o iqven na o3’iraps şuroni ar delili aqvasunt’u. Ben-Yehudak leksik’oniş geç’k’alas na ç’areret’u steri “Egere uk’unis çkar mutu udoskidinuten ar nenaş oğarğalu çodineri renna nena tkvanişen genomskidepe şinaxit, (aşo ar nena renna) ağneburot uk’unikten do k’oçiş skidalaşi k’arta speros na iğarğalinen ar nenaşa nikten. Ar so3iaşk’elen na iğarğalinen nena na iqvasunonşen şubhe var gaqvan.” Mtinurot na iquti aya rt’u. İttamar Ben-Avik skidala muşişi hekayes, Ben-Yehudak skiri muşik arxvala İbranuri şignas do çodinurot arxvala İbranuri ğarğalas yado na qvu k’ap’et’i nodgitape (arm3ika romant’ik’urot iqvasnati) otasvirups. Misalurot, oxorişa İbranuri na var uçkin mok’itxepe moxtanşi, Ben-Yehudak bere muşi xark’uri nenape var şignas yado oncire muşişa noncğonopt’u. Mengapurot, çkar xaliten İbranuri na va rt’u do xark’uri nena na işinet’u şeni, k’vinçepeşi oç’ik’ç’ik’u, 3xenepeşi oxirxinu, girinepeşi omğorinu do parpalepeşi oparpaluş xonarepe oşignuşa izni var meçapt’u. Mtinurot, berek oğarğaluşa yano ar 3’ana na ren otxo 3’aneri rt’uşi gyoç’k’u. Nana muşik Ben-Yehudaşi geçinadupe var axvenet’u do beres arxvala İbranuri var ağarğalet’u. Arndğas Ben-Yehuda oxoris va rt’uşi, goç’k’ondinuten beres muşi nananena na rt’u Rusuliten nanepe obirus kogyoç’k’u. Ben-Yehudak oxorişa ordo moxtu do oxori muşis Rusuli na ixmarinet’u şignuşi manişa nat’k’va3u do oqurus kogyoç’k’u. İttamarik amus na naqonu guri meç’voni xali şeni antepe ç’aru: “Baba çkimi şumeri do nana çkimi guri meç’veri do çilamure doberi bz’irişi ar şok’i yemiçkindu, uxonaroba gomindunu do p’ici çkimişen otkvape gamaxtu”. Oxoris ar bereş oqopinu, normaluri skidalas na dvaç’irs otkvape oz’iru na unon oxo3’onapu. Aşopeten, Ben-Yehudak sterap’ina, qinişi, jole, omlet’i, mandili, peşkiri, bisik’let’i do umosi oşepeten obje şeni İbranuri ağani otkvape z’iru. Bere irduşi hemi otkvaş k’ap’asit’e hemiti originalurot İbranuri nena moirdu. Mtinurot, Ben-Yehuda do İbranuri na ğarğalapt’u ocaği muşi skideri evsane, ağneburot dobadu majura nenapeşk’elen emsali na iqopen şuroni ar misali niktu. Ben-Yehudaşi, İbranuri ağneburot osağu şeni na qvu k’arta dulyapeş doloxe, “Doguronis İbranuri” irişen beciti rt’u do Ben-Yehudak aya oxor3elinu. Dobadonaş gale rt’uşi na ç’areret’u iptineri st’at’iape muşis, Rusiaşi doguronepes Rusuli gamantanaşi nena oqopinot oxmaruş met’oditen nananena Rusuli na var ixmart’es ağanmordalepeş oşkendas muç’o na imralet’uşi temas noğireret’u. Artneri k’aide steri, Ben-Yehudak hahamepe do mamgurapalepes Filistinis na rt’u Yahudepeşi doguronepes İbranuri, hemi religiuri hemiti kianuri k’arta temas gamantanaşi nena oqopinot oxmaru na unonan temaşi jin gedgitu. Ben-Yehudak ağneburot osağu xususurot, arxvala ağani neslik İbranuri perpot oğarğaluşa gyoç’k’asna gecgineri na iqvasunon oxo3’oneret’u. Emuşeni, K’udusis na rt’u Alliance İsraelite Universelleşi Doguronişi, Torah do Avodahiş Doguronişi Direkt’ori Nissim Becharik 1882 3’anas Ben-Yehudaşa doguronis dersi meçamu uteklifuşi Ben-Yehudas fursat’i aqveret’u. Becharik doguronis İbranuri oxmaruşi becitoba oxo3’oneret’u. Muşenido çkvaneri Yahudi grup’apeşen berepek maartanot artneri k’lasis igurasunt’es do na ixmarasunt’es oşkendari çkva nena var uğut’es. Becharik Ben-Yehudas İbranuri nena, İbranuriş vasit’aten çkva nenapeşa ugoktinuten oguruşi temas muşi met’odi oguru. Am met’odi Fransuli do majura nenape ogurinus na ixmarinet’u sist’ema rt’u. Becharik am sist’ema K’udusişa moxtimuşen 3’oxle na dodgiteret’u Mp’olis, Allianceşi Doguronis 3aderet’u. Ben-Yehudas şursağoba muşişi sebebiten arxvala mk’ule ar oras dersi naçinu mara İbranuri oguruşi met’odi gecgineri uğut’u. Arxvala ar-jur tutaşk’ule berepes, oç’k’omu do oşvu, dolokunu, normaluri skidala do oxori mutepeşis do galeni oğodape şeni k’aixeşa ağarğalet’es. Ben-Yehudas moxtasneri nesli aşo na moirdasunt’u az’iret’u. Egere berepes İbranuri dobağineri k’onari ordo 3’aneri rt’anşi doguronis aguresna, irdanşi mtelot arxvala İbranuri nena açkinasunt’es. Emuşi tkvalapeten: “İbranuri sinagogişen xandaş oxorişa, xandaş oxorişen doguronişa do doguronişenti oxorişa moxtasunon do na skidun ar nena iqvasunon”. (Hatzvi, 1886) Do aşote ixor3elinu. Ben-Yehudaşi şaxsuri misalik majura mamgurapalepes didi tesiri oğodu. Mtinurot İbranuri dersi meçamus dido p’roblemape uğut’u: gamantaneri mamgurapaleşi dork’inoba, dersiş svarapeşi dork’inoba, sterapape vana birabape steri mat’erialepeş dork’inoba, t’erminologiaş dork’inoba do aşoten naqonopt’u. Maarta mamgurapalepeşen David Yudelevizik 1928 3’anas aşo ç’arupt’u: “Svarapeşi, oxo3’onapapeşi, otkvapeşi, masdarepeşi do oşepeten t’ermini na va rt’u dido meç’ireli ar xalis dersi meçamuşa geç’k’inu domaç’irt’es. Maartani tasepe muç’o ar nodgitaş doloxe na itasinu oxo3’onapu vana ozmonu k’abili va ren... Geç’k’apuronişi doguroniş sevies İbranuri oguru şeni mat’erialepe dobağineri va rt’u… Gverdi unenoni vort’it, barbalapt’it, xeepe do tolepe çkiniten bğarğalapt’it”. Çinoberi majura ar mamgurapale David Yellinikti artneri şuriş xaliten ç’arupt’u: “K’arta mamgurapales Fransuli vana Rusuli ar dersiş svara uğut’u do İbranuriş dulyape muşi eşo 3’opxupt’u… Dersi meçamu şeni t’erminepe va rt’u. K’arta oput’eş mamgurapalepe muşebura otkva omraluşi temas İbranuri Nenaş Ak’ademiaşi mak’ature rt’u do albet irik muk na omralu otkvape ixmart’u”. Mara ora golaxtuşi linguist’uri mteli p’roblemape diçodu do ağneburot osağuşi gecgina irişen dido garant’i na qvasunon k’onari mtelot İbranuri nena na ğarğalaps ar nesli yeçkindu do moirdu. Ağanmordalepe gamantanu k’ala Ben-Yehudak didilepeti muşi simadepeşa menç’inu unont’u. Lok’aluri ar gazeta na rt’u Hahavatzeletis ar-jur 3’ana ç’aruşk’ule, 1884 3’anas tema do nena oqopinot didilepe gamantanu şeni muşi gazeta na rt’u Hatzvi gamoçkvinus kogyoç’k’u. Em oraşi İbranuri gazetape eşo dido mordineri va rt’u, maarta gazeta 1850 3’anas gamiçkvineret’u. Ben-Yehudas otaklidu na unt’u modeli P’arisişi gazeta Le Figaroşen dork’ineri va rt’u. Muşi dobadonas na skidut’u ar xalk’işa int’erna3ionaluri do lok’aluri ambarepe, met’eorologiaşi bult’enepe, moda dç. k’arta temape na iç’arinasunon İbranuri ar gazeta isimadu. Edo mtinurot 19. oş3’anuraşi çodinas Filistinis na skidut’u k’arta Yahudi k’oçis İbranuri ar gazeta, eşo m3ika meç’iruten ak’itxet’u do oxva3’onet’u. Ben-Yehudak epi ar gazeta gamiçkvinasna adamepes na unt’es k’arta mutxani İbranuri na iç’arinen z’irasunonan do amuşk’ule simada mutepeşi oxo3’onapu şeni İbranuri oxmaruşa umosi xaziri iqvasunonan yado icert’u. Ben-Yehudak edo xolo gazeta muşi em oraşakis na va rt’u gazeta, edit’ori, t’elgrafi, abone, askeri, moda do didopeten ağani otkvape omralu şeni ixmaru. Yahudepe azmoni mak’itxalepe na rt’es şeni Ben-Yehudaşi gazetak simadape muşi do na z’iru ağani otkvape hemi Filistinis hemiti diasp’oras oçinapu şeni dido ondepe qu. İbranuriş moxtasneruli mağarğale do mak’itxalepeşa meşvelu şeni Ben-Yehudak leksik’oni oxazirus kogyoç’k’u. Leksik’oni timuşis nargas yado P’arisis rt’uşi oxazirus gyoç’k’eret’u do 3’oxleni orapes leksik’oni eç’opinuşi list’e şeni na ixmart’u ar defteriş k’ap’ulas noç’areli İbranuri do Fransuli otkvalepeş list’eşen 3’opxineri rt’u. Mara Ben-Yehudakti leksik’oniş geç’k’alas na oxo3’onaperet’u steri, İbranuri normalurot oğarğalus gyoç’k’uşi İbranuris na va rt’u otkvape k’aixeşa oxo3’onu do otkvaş list’e iginz’anu do mengaperi p’roblema na omç’unan majura İbranuri mağarğalepeşa mxuci meçamu şeni gazeta muşis otkvaş list’e gamoçkvinus kogyoç’k’u. Mara meç’irobape rt’u. Ben-Yehudas oxoris vana megabrepe muşi k’ala İbranuri ğarğalapt’uşi nena na unon steri axmarinet’u. Mara so3iaşi iri k’oçik İbranuri ğarğalas ya unt’una, otkvapes gramat’iuri k’aidepeten mk’ule do oxo3’ononi oqopinu dvaç’irt’u. Am sebebiten Ben-Yehuda ilmiuri ar leksik’ologi iqu. Namtini orapes ar ndğas 18 saat’i oxanduten na naqonu do 17 svaroni “Antik’i do Moderni İbranurişi Didi Leksik’oni” k’ala na içodu dido mskva xanda muşik didi mo3’ondinoba meçaps. Leksik’oni ğura muşişk’ule majurani çili do skiri muşişk’elen içodinu do andğaşakis İbranuri leksik’ologiaş arkivişa umengapineri ar xaliten nunç’işineri ren. Leksik’oniş temas do İbranuriş şekili do t’ipi muşi k’ala t’erminologi, ak3ent’i, ohecelu do oç’aru steri p’roblemape oçodinus timuşis nuşvelas yado Ben-Yehudak Xrist’ana 1890 tariğis İbranuri Nenaşi K’onsei do3’opxu. K’onsei andğaneri ndğaşi İbranuri Nenaşi Ak’ademiaş avangart’i rt’u do İbranuriş k’arta p’roblemapeşi irişen mağali hakemi do avt’orit’e rt’u. Antepe, Ben-Yehudaşi İbranuri osağuş izmoce şeni na qveret’u et’abepe rt’u. Dido faras perpot na itkvinu steri nena mtelot muşebura var osağu. Mtinurot, so3ia dvaç’irt’u do entepes iceru. Lok’aluri nak’onobaş meşvelu (dido va rt’u do namtini oras nodgitapt’es) k’ala Ben-Yehudas irişen dido na nuşvelu ondi, Filistinişa na moxteret’u 1881 3’ana, artneri oras Filistinişa iptineri na nunç’işeret’u muxacirepeş dobarginuşa geç’k’inuş 3’ana oqopinu rt’u. Am muxacirepe didopeten Ben-Yehuda steri ağanmordale, gamantaneri do idealist’i rt’u. Emu steri p’ap’uli mutepeşi dobadonas ağani ar skidalaşa gyoç’k’u şeni Yulva Avrop’aşi Yahudi so3io-ek’onomiuri ist’oria mutepeşen mulurt’es. Ben-Yehudas dido nuşveles muşenido emuk na gyobaz’gapt’u steri ağani simadepe muşi k’abuli oxvenuşa do İbranuri oğarğaluşa xaziri rt’es. Mtinurot, dido dobadonapeşa nunç’işesşi İbranuri ağarğalet’es do majurapesti çkinape muşi monz’inu vana nena oguruşa gyoç’k’u unont’es. Oxori mutepeşis do dobadonaş iri svas na 3’opxes k’reşi do doguronepes berepe muşis İbranuri ogures. Aşoten 1881-1921 3’anapeşi şkas jureneç 3’anas na skidu, xvameri ketabis na ç’ars neslişa mengaperi, İbranuri entepeşi nenauri na3ionalist’obaş umengaperi ar simboli na rt’u ağanmordale, arxvala İbranuri na ğarğalaps k’oçepeşen 3’opxineri ar so3ia yeçkindu. Am mtinoba, 29 3’ilva 1922 tariğis İbranuri nena Filistinis na skidut’u Yahudepeşi ofi3ialuri nenalurot na içinu Brit’anialuri maktalepeşk’elenti k’abuli ixvenu. İbranuri nenak ağneburot dobadu muşi doçodineret’u do Ben-Yehudaş skidala muşiş morgvalis na izmont’u izmoce ixor3elineret’u. Ben-Yehuda, guri meç’voni do bekimda maanalurot arxvala ar tutaşk’ule P’arisis na skidut’u ndğalepeşen doni bela na nakteret’u tuberk’ulozişi sebebiten doğuru. Na mevoğirit steri, Ben-Yehudaşen 3’oxle İbranuri şeni “ğureli” ar nena rt’u do am nena xvala do mucizevurot osağu ya otku xilafi iqven. Mtinurot “ğureli” t’ermini İbranuri nena şeni u3’ori ixmarinen. Linguist’i Chaim Rabinik 1958 3’anas na tku steri “...Ben-Yehudaşi maartani st’at’ia 1879 3’anas gamiçkvinuşi k’arta Yahudi k’oçişi oşişen jureneçdovitşen didopek Mcveşi Axitişi iptineri xuti svara, ndğaluri xvamape do majurape na oxo3’onapt’es do oşişen eçi k’onari k’oçikti, am nispet’i Yulva Avrop’a, Omjore Afrik’a do Yemenis umosi mağalurot do Gyulvaluri dobadonapes umosi m3ikalurot, oşkenduri meç’iroba na uğut’u İbranuri ar svara na ak’itxet’esşi otku nenaş yenz’inu ren ya var işinen”. Xali aşo iqvaşi Cecil Rothik, Ben-Yehudas ağneburot oxonk’anus na aqu roli şeni na tkveret’u k’oçis guri na noparpalaps nena gomaşinenan: “Ben-Yehudaş 3’oxle… Yahudepes İbranuri ağarğalet’es; Ben-Yehudaş k’ule ğarğales”. Ben-Yehuda, ağneburot osağuşi peiğamberi, p’rop’agandist’i, t’eorisieni do mataktik’e, nişani do simboli rt’u. Gazeta muşi Hatzvis 1908 3’anas aşo ç’areret’u: “K’arta mutxani şeni arxvala ğnoseri, ç’k’uaneri, akt’ivi do mteli energia muşi okaduşa xaziri ar k’oçi dvaç’irs do gzas dido nodgitape medgineri rt’asnati dulya moirdasunon… K’arta ağani oğodas, mordinuşi gzas, irişen ç’it’a dulyaşen uk’uniktuşi albetoba na var uğun ar go3’oncğoneri dvaç’irs”. İbranuriş ağneburot osağus em go3’oncğoneri, Eliezer Ben-Yehudaşen çkva miti va rt’u. Am noç’are, İsraeluri linguist’i Jack Fellmaniş “Yahudişi Sanal Svaraşxana” coxoni int’ernet’iş sait’is na gez’in "Eliezer Ben-Yehuda do İbranurişi Ağneburot Dobadu (1858-1922)" coxoni st’at’iaşi Lazuri tercume ren. Eliezer Ben-Yehuda, oşi 3’anapeşen doni normaluri skidalas gondunus na gyoç’k’eret’u İbranuri nenaş 19. do 20. oş3’anuras osağuş ak’sionişi baba ren. Aya, ora golaxtaşi umosi ç’it’a na iğarğalinen do moderni skidalas m3ika na ixmarinen ç’it’a nenapeşi ağneburot skidalaşa goktinuşi do omordinuten omralu k’abili ren yado na o3’iraps imendoni ar tecrubeşi hekaye ren.