ANASAYFA

TEODOR KASAP VE "DİYOJEN"

Rum kökenli gazeteci Teodor Kasap, 1835’de Kayseri’de doğdu. Babası ölünce, İstanbul’a gitti. Bir yandan çıraklık yaptı öte yandan Kuruçeşme Rum Okulunda okudu. Bir Fransız subayının desteği ile 1856 yılında Fransa’ya gitti. Paris’te okuduktan sonra, İstanbul’a döndü. Gazetecilik yapmaya başladı. Mizah gazetesi “Diyojen”i 1870’den 1873’e kadar yayınladı. Ali Bey, Recaizade Ekrem ve Namık Kemal gazetenin yazarları arasında idi. Hükümet, “Diyojen”i kapatınca; “Çıngıraklı Tatar”, o da kapatılınca “Hayal” ve “İstikbal” adlı gazeteleri çıkardı. Yazıları sebebi ile 1877’de hükümet tarafından mahkûm edildi. Avrupa’ya gitti. Af çıkınca, ülkeye döndü. Daha sonra mabeyin kütüphanecisi olarak öldüğü 1905 yılına kadar sarayda çalıştı. Tanzimat döneminin tiyatro çalışmalarını destek verdi. Osmanlı tiyatrosunun yerli kaynaklardan beslenmesini savundu. “Pinti Hamit” (1875), “İşkilli Memo” (1874), “Para Mesleği” (1875) adlı Moliére uyarlamaları yaptı. “Lükresya Borçiya” adlı da özgün bir oyunu vardır. Alexandre Dumas Pére’in “Monte Kristo” adlı eserini (1871) Osmanlıcaya çeviri yaptı. Bu, Osmanlı ülkesinin ilk roman çevirilerindendir. Batı taklidi oyunlar yerine, Ortaoyunu geleneği türünde oyunlar yazılarak ulusal bir tiyatro yaratılmasını savundu.

Ortak tarihimizin ilk mizah dergisi olan “Diyojen”, aynı zamanda muhalif bir dergi idi. Adını İ.Ö. 412- 320 yılları arasında yaşamış olan Sinoplu çileci filosof Diyojen’in adından alan “Diyojen” önce Rumca ve Fransızca yayınlandı. Daha sonra da, 24 Kasım 1870 tarihinden başlayarak Osmanlıca olarak yayın hayatına devam etti. “Diyojen” önceleri 4 sayfa ve haftada bir kez; 23. sayıdan başlayarak da haftada iki kez; 148. sayıdan başlayarak da haftada üç kez yayınlandı. Teknik olarak, dergide günümüzdeki karikatürlerde kullanıldığı gibi, yukarısında konuşma balonları değil, altında açıklama satırları vardı. “Diyojen”, üç kez geçici olarak kapatılmıştır. “Diyojen” logosunun altına Sinoplu ünlü çileci filozof Diyojen’in bilinen sözlerinden biri yazılı idi: “Gölge etme başka ihsan istemem”. “Hayal” dergisinde 1877’de yayınlanan Karagöz-Hacivat karikatürü sebebi ile Teodor Kasap hapis cezası aldı. Bu cezanın sebebi karikatür şöyledir: Eli-ayağı zincirlenmiş Karagöz'e Hacivat sorar: “Nedir bu hal Karagöz?” Karagöz şöyle yanıt verir: “Kanun dairesinde serbesti, Hacivat!”