ANASAYFA

İLKÖĞRETİM BİRİNCİ SINIF LAZCA DERS KİTABI

İlköğretim birinci sınıf Lazca ders kitabı, Alboni (Alfabe) adıyla, Abhazya Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti Devlet Basımevi tarafından 1935 yılında başkent Sohum’da İskender Tsitaşi adıyla yayımlandı. Lazcanın yazı dili olmasında çok önemli bir yeri olan bu ders kitabı, öncelikle Laz çocuklarına Lazca okuma-yazma öğretme misyonu ile hazırlanmıştır. Sovyetler Birliği ilköğretim okulları birinci sınıf müfredatına uygun olan bu ders kitabı ile çocuklara önce Latin harfli Laz alfabesi belletilmektedir. Alfabenin öğretilmesinin akabinde çocuklara, okuma metinleri eşliğinde Lazca yazma becerisi kazandırılmaktadır. Ders kitabının sonunda da el yazılışları ile birlikte Laz alfabesi bulunmaktadır. Bu ders kitabının Sohum Devlet Kütüphanesinden sağlanan tıpkıbasımı Ekim 1994’te İstanbul’da da yayımlanmıştır.

Kafkasya’da Lazca gibi yazılı edebiyattan mahrum dillerin yazıya geçirilme süreci, 1920’li yıllarda başlamıştır. Bu dillerin alfabeleri ilk dönemde Latin alfabesine dayalı olarak gelişti ve bu dillerin kültürel özerklikleri başladı. Sonraki dönemde bu dillerden bazılarının alfabeleri Kiril alfabesine dönüştürülerek kültürel özerklikleri devam ettirilirken Lazca, kültürel özerkliği ortadan kaldırılan dillerden biri oldu. Sovyetler Birliği’nin çöküş döneminde, Lazların kültürel haklara sahip oldukları yıllarda yayınlanmış bir dizi esere de ulaşıldı. İlk dönemde Sovyetler Birliği Laz çocukları, yaşadıkları yörelerdeki okullarda anadili dersleri görüyorlardı. İskender Tsitaşi, Laz okullarının direktörü idi.