ANASAYFA

İDRİS-İ BİTLİSÎ

İdris-i Bitlisî (doğumu 1452-57), Kürt siyasetçi ve Osmanlı devlet adamıdır. Mevlana Hüsameddin Ali-ül Bitlisî'nin oğlu, Ebul Fadl Mehmet Efendi'nin babasıdır. Bitlis’te doğmuştur, bundan ötürü Bitlisî lâkabı ismine eklenmiştir. Doğum tarihi hakkında çeşitli görüşler vardır. Babası gibi bir süre Akkoyunlu Devleti'ne hizmet etmiştir. Vefatına kadar Uzun Hasan'ın hizmetinde bulunmuş; ardından 1490 senesine kadar Uzun Hasan'ın oğlu Yakup Bey'in divan hizmetinde bulunmuştur. Osmanlı padişahı II. Bayezid tarafından İstanbul'a davet edilmiş ve İstanbul'a gitmiştir. Özellikle I. Selim döneminde Osmanlı siyasetinde aktif bir rol oynamıştır. Çaldıran muharebesinden sonra Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilâyetlerinin savaş olmaksızın Osmanlı yönetimine geçmesi için görevlendirilmiş ve bunda başarılı olmuştur.

16. yüzyılda bölgede ana güç olan Safeviler ve Osmanlıların arasındaki ihtilâflar sonucu 1514 yılında I. Selim ordusu ile Safevi topraklarına girdi ve Kürtleri Osmanlı safında yer almaya teşvik etmek için İdris-i Bitlisî’yi bölgeye yolladı. Kürtlerin önce Akkoyunlular, sonra ise Safeviler ile olumsuz ilişkileri olmuştu. Bu sebepten İdris-i Bitlisî bölgedeki Kürtlerin çoğunluğunun desteğini almayı başardı. Kürt beylerini bir araya getirmeyi başaran İdris-i Bitlisî Farsça yazdığı Selimname eserinde, Kürtleri Kızılbaşlar ile savaşa teşvik ettiğini, onların da kılıç zoruna Anadolu'yu Türkmen Kızılbaşlardan temizlemek için yemin ettiklerini ve bu arada 40 bin ila 70 bin arasında Kızılbaşın öldürüldüğünü yazmıştır.

İdris-i Bitlisî 1515 yılında I. Selim'in verdiği yetkilere dayanarak Osmanlılar ile işbirliği yapmış olan Kürt beylerini vali olarak atadı ve bu dönemden de sonra onlara, valiliğin babadan oğula geçişi gibi ayrıcalık tanımış oldu. Ayrıca Urfa ve Musul'un fethinde önemli rol oynamış ve bölgenin iç işlerini tanzim etmiştir. İdris-i Bitlisî, ömrünün son yıllarını İstanbul'da geçirmiş ve 1520 yılında vefat etmiştir. Divan edebiyatına birçok eserle katkıda bulunmuştur. Eserlerini Arapça ve Farsça yazmıştır. Eserlerinden bazıları; Heşt Behişt, Selimname, Risâle-i Hazâniyye, Münâzara-i Savm u İyd, Mecmuât-ül-Fevâid-il Müteferrika.



                                                                                                                                                              LAZURİ