ANASAYFA

ÖZBEKİSTAN CUMHURİYETİ

Özbekistan Cumhuriyeti (Ozbekiston Respublikasi), Orta Asya'da bir Türk devletidir. Kuzey ve kuzeybatısında Kazakistan, doğu ve güneydoğusunda Kırgızistan ve Tacikistan, güneybatısında Türkmenistan, güneyinde Afganistan yer alır. Özbekistan; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ve Türkmenistan ile birlikte günümüzdeki altı bağımsız Türk devletinden biridir. Başkenti Taşkent, yüzölçümü 447.000 km², nüfusu 29.559.000, diğer önemli şehirleri Semerkant, Fergana, Andican, Buhara, Namangan, Kaşkaderya, Surhanderya’dır.

Cengiz Han’ın torunlarından Batu Han tarafından kurulan Altın Orda Devletinin (1227-1502) başına 9. han olarak, 1313 tarihinde Özbek Han geçmişti. Özbek Han, ilk günlerden başlayarak kararlı ve sert bir siyaset gütmüş, Kutlug Timur Noyan'ın nasihatleri sayesinde kısa zamanda birçok rakip ve düşmanlarından kurtulmuştu. Özbek Han, Tuna taraflarında Nogay'ın şehadetinden sonra çoğalan Bizans ve Slavların nüfuzunu kırarak tekrar Müslüman Türklerin baskısını arttırmaya başladı. 1319’da Tuna'yı geçerek Edirne'ye kadar geldi. Özbek Han'ın orduları 1314’te, Bulgar Kralı Sventoslav'ın ölümünden sonra, Kral George Terter'e Bizans'a karşı yardım bahanesiyle Trakya'ya, 1330’da Terter'in Sırplarla olan savaşında ona yardımcı olmak gayesiyle Köstendil'e kadar ilerlemişti. Özbekistan’ın bulunduğu toprakların büyük bir kısmı 19. yüzyılda Hive, Buhara ve Hokand hanlıklarının idaresi altında bulunuyordu. 1917 Sovyet devriminin ardından, Türkistan Komisyonunun 1924’te Orta Asya ve Kazakistan’da sınırları etnik temellerde tekrar belirleyen düzenlemeyle Harezm, Buhara ve Türkistan cumhuriyetleri dağıtılarak bölge toprakları Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Kazakistan arasında paylaştırıldı. Özbekistan, 1 Eylül 1991'de bağımsızlığını ilan etmiştir. 29 Aralık 1991 tarihinde düzenlenen referandumla bağımsızlık ilanı onaylanmıştır.

Ülkenin yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve karasal iklimi vardır. Yazlar uzun, kışlar ise kısadır. Ülke nüfusunun %71,4’ünü Özbekler, %10.8’ini Ruslar, %4’ünü Kazaklar, %3,9’unu Tacikler, %9,9’unu diğer etnik gruplar meydana getirir. Nüfusun büyük çoğunluğu Müslüman’dır. Müslümanların yaklaşık %93'ü Sünni ve Hanefi, kalanı Şii’dir. Ülkede %3,5 oranında Ortodoks nüfus yaşamaktadır. Ülkenin resmî dili Özbekçedir.

Özbekistan ekonomisi sanayi ve tarıma dayalıdır. Dünyanın üçüncü pamuk üreticisidir. İpekböcekçiliği yaygın olarak yapılır. Üzümleri meşhurdur. İklimi ve bitki örtüsü sığır ve koyun besiciliğine elverişlidir. Orta Asya’nın en önemli makine ve ağır donanım üreticisidir. Çıkarılan doğal gaz boru hattı ile komşu cumhuriyetlerine de gönderilir. En önemli hafif sanayi ürünleri pamuklu ve ipekli kumaştır. Yeraltı kaynakları bakımından çok zengindir. Petrol, doğalgaz, uranyum, altın, bakır, çinko, kurşun, molibden, kömür ve mermer yataklarına sahiptir.