|
MAHABADİŞİ KURDURİ RESP'UBLİK'A
Mahabadişi Kurduri Resp’ublik’a (Kurdurot: Komara Kurdistane Mehabade, Farsulot: Jomhuri-e Mahabad) 24 3’anağani 1946 tarixis Soviet’uri Artobaşi omxvacuten na geidginu do Soviet’uri Artobaş xe mozduten artneri 3’anaş doloxe na dilixvu do Ok’ont’aleri Na3iapeşk’elen uçineri Kurduri oxen3ale rt’u. P’rezident’oba muşi Farsuli, Turkuli, İnglisuri do Rusuli na uçkit’u Qazi Muhammedik na qveret’u resp’ublik’as 13 nazirişen 3’opxeri k’abine uğut’u. Nananoğa muşi Mahabadi na rt’u resp’ublik’aşi majura noğape rt’u; Senendec, Uşnu, Miyandoab, Serdest, Bane do Sagiz.
X3ala 1941-s Didi Brit’ania do Soviet’uri Artobak, İranis xe gedvu gonk’vates. İnglizepek omjoreşk’elen do Soviet’epekti olandeşk’elen nank’apes, İrani kok’ortes do xe kogedves. 16 Mariaşina 1943-s Kurdistanişi Ağneburot Oşvanuşi K’omit’e (Komela: Komeleye Jineveye Kurdistan) i3’opxinu do Mirk’ani 1944-s cemiet’i Hevi k’ala meşveluşi akt’is xeşç’ara geidvinu. Komelak, Mariaşina 1944-s germa Dinbanbaris sinorişi sumoni akt’iş (Peymare Sesinor) xeşç’ara gedvinuten majura terepes na skidut’es Kurdepeşi şvela oxor3elu. Komelak, İranişi gale Omjore Kurdistanis noğa Musul, Kerkuk, Hevler, Suleymaniye, Revanduz do Şaqlavasti ixandu. İrak’işi Kurdistanis, 3’oxle 3’ilva 1931-s do ok’ule St’aroşina 1945-s na yedgiteret’u Şeyx Ahmed Barzani do Molla Mustafa Barzanikti ok’vak’idinus ak’atu. Mahabadiş Resp’ublik’aşi askerepe Hereki do Şikakişi aşiret’epeşen i3’opxinet’u.
Gimua 1945-s Komelak coxo muşi İraniş Kurdistanişi Demok’rat’i P’art’ia (KPD-İ) yado diktiru. 3’ilva 1945-s Soviet’epeşi omxvacuten İranis, Azerbaycanişi Xalk’uri Resp’ublik’a geidginu do KPD-İ şati 5.000 t’ufeği mendincğonu. 22 3’anağani 1946-s Mahabadis, meidani Çarçiras Mahabadişi Resp’ublik’a guignapinu. Resp’ublik’aşi ofi3ialuri nena rt’u Kurduri. İptinergurapa şeni k’anonepe gamiçkvinu, Kurduri dersişi svarape iç’arinu. Kurduri oxen3aleşi ofi3ialuri ndğeri gamaçkvala “Kurdistan” gamiçkvinus geiç’k’inu. Havar, Hilale, Agir, Gelavej, Niştiman coxoni jurnalepe gamiçkvinu. Kurduri Resp’ublik’aşi na3ionaluri marşi rt’u “Ey Raqip”. Mara Soviet’uri Artobak 9 Pukrik’as İranişen gamaxtuşi 17 Xrist’ana 1946-s, Amerik’aşi kuk’la na rt’u Şahişi rejimik Mahabadis xe kogedvu do Mahabadişi Resp’ublik’a kogektu. 31 Mirk’ani 1947 tarixis P’rezident’i Qazi Muhammed, Dudnaziri Xaci Baba Şeyxi do Nodgitaşi Naziri Muhammed Xuseyin Xan Seyfi Kadi, resp’ublik’a na geidginu meidani Çarçiras go3’ik’idines. Aşoten, Kurdepeşi ist’orias oxen3aleşi mk’ule mara beciti tecrube na rt’u Mahabadişi Resp’ublik’a tarixis koxvaktu.
Resp’ublik’as ak’atineri Barzanişi aşiret’i, İgrik’a 1947-s Barzanişa koguiktu. İrak’işi xe3alak Şeyx Ahmed Barzani koç’opu do komoloxunu edo mamxvaceşi idiaten İrak’işi armiaşen otxo ofi3eri go3’ok’idu. Molla Mustafa Barzanikti k’orta Barzanişen imt’u do ğali Arasişa nunç’işuş k’ule Soviet’uri Artobaşa komek’axtu do Bak’uşa mendaxtu.
|
TÜRKÇE
