|
BORÇALİŞİ MESELE
Borçali, Okortuleşi omjoreyulva k’eleni tarixuri mintik’aşi coxo ren. Esasi k’ismi amdğaneri Rustavi şkaguroni kvemo Kartlişa, genomskide k’ismiti K’axetişa mek’ireli ren. Oşke dropes ç’areli “Kartlişi skidala” coxoni noç’ares, Borçalişi maartani dobargerepe Hunepe rt’es do Hunepe Mak’edoniuri İskenderişen ar-jur oş3’anuraş 3’oxle skidut’esya do ç’ars. Uk’açxeni dropes Borçalişa; Barçilepe, K’arak’alpağepe, K’ipçağepe, Tekeluepe dibargerenan. Borçaluri Turkepes esasen K’ipçağepeşi cinci uğunan mara amdğaneris Oğuzuri lehçete Azerbaycanuri Turkepeşi şivete ğarğalapan.
Borçalişi Omapek, Kartlişi Omapeşa dido yedgitut’u do İraniş k’elen mintik’aşa oseferuşa gza meçapt’u. 1750-oni 3’anapes Kartlişi mapa II. Teimurazik, Borçalişi Omape, muşi xe3alaşa ok’atu. II. Ereklek, Kartlişi do Kaxetişi omapepe ok’onç’u, Okortuleşi yulvaş artoba oxor3elu edo 1765 3’anas Borçalişi omape kogoşobğu. 1801 3’anas Rusiaşi İmp’arat’orobak Kartli-Kaxetişi Omapes xedegvuş k’ule 1840 3’anas Borçali, Kortuepeşi guberniyaşa nik’irinu. 1880 3’anasti Tbilisişi guberniyaş doloxe Borçalişi uyezdi geidginu. Borçalişi uyezdiş doloxe; oktalaş şkaguri didi Şulaveri k’ala amdğaneri 3’alk’a, Manglisi, Tetri3’k’aro, Dmanisi (Başkeçid), Bolnisi (Garatepe) do Marneuli (Sarvan), edoxolo Azerbaycani do Armeniaşi doloxeni namtine dixape rt’u. Borçali, sovieturi artobaşi oras, Okortuleşi Sovieturi Sosialist’uri Cumxuriet’işi art mintik’a iqu. Borçalis; Turkepe, Germanepe, Urumepe, Rusepe do Kortuepe sk’dut’es. Okortule timoşletineroba moguşi Okortuleşi onz’ğoniş doloxe doskidu.
Okortuleşi xe3alak, didote Turkepeşi dobargeri Borçalişi oput’epeşa elektrik’iş, 3’k’ariş do gaziş om3ikanus naqonops. Edoxolo gidaşi maxsulepeş oput’epeşa amaxtimus nodgitun. Uk’abaxatoni Turkepeş oxorepeşa marihuana amat’k’oçupan, silaxi naşkumernan do k’abaeti qvitya do molot’k’oçapan vana muxakeme uxveneri k’abaetoni şinapan. Çevani coxoni çetepek, Okortuleş oxen3aleş k’elen nimxvacinen do Turkepeşa meç’irapu şeni iteşkilen. Borçaluri Turkepek ak’onari meç’iruşa guramobate nuxondunan do Okortuleşi vaxşetişa dudi ugendrik’eri nodgitunan.
Meseleşi umosi odidanu, Okortule-Azerbaycanişi temasepe şeni dido beciti ren muç’ot hemi mintik’aşi emnietiş do hemiti istik’rariş oxor3elus beciti roli uğun. Okortuleşi dobadonari Borçaluri Turkepeşi k’ult’ura do gurapaşi hak’epe om3ikaneri ren do let’aşi reformişen mutepeşi payi var yazderenan. 2005 3’anaşi St’aroşinaşi tutas Okortuleşi sum dobadonariş oqvilute geoç’k’ineri oğodapes Borçaluri Turkepek, Okortules xveneri let’aşi reformis mutepeşi hak’i var niçinu na ot’onomi vak’vandaminonanya do gamognapes.
|
TÜRKÇE
