|
USAFRANONİ SAFRANBOLU
Safrani, Lat’inuri coxo muşiten “crocus sativus,” k’romiloni ar mzguda ren. Safrani ar mzguda ren mara, okro k’onari ğirsoni ren. Umosi 3’ori tkvalaten dido paxali na ren ar mzguda ren. Paxali na ren şeniti, saxtekyaroba muşi dido na ixvenen ar mzguda ren. Dido k’ap’et’i peri uğun. Emuşeni, ar grami safranik, ti-muşişen oşişilya fara monk’a 3’k’arişa peri muşi meçaps do 3’k’ari k’vint’eloni noktaps. Safranik ar orapes agronomia muşi didopeten na ixvenet’u ar noğasti coxo muşi meçu. A3’ineri “Safranbolu”coxoni noğak coxo muşi safranişen ezdu. “Safranbolu”, safrani muşi dido na ren ar raionis itkvet’u. Oşi 3’ana k’onari 3’oxle, Safranboluşi jurneçi oput’ek arxvala safranişi agronomiaten geç’areli mogapt’u. Mcveşi orapes, safranis çistobaşi speros temeluri malzemepeşen ar teri na rt’u şeni dido becitoba uğut’u. Mara çistobaşi indust’ria moirduşi, sintezuri çistişi pasi epi iquşi, peri muşi şeni na ixaçkinet’u do dido paxali na ren safranişi becitoba im3ikanu. Andğaneri ndğas, safranişi agronomia na ikips oput’e do oput’arepeşi nak’onobati im3ikanu. Emuşeni oxen3alak safrani na xaçkups mitxanepeşa mxuci meçamu şeni p’rojepe xazirups. Safrani paxali mzgudapeşen ar teri na ren tina, baxarat’i oqopinot namtini oç’k’omalepe k’ala ixmarinen. Ç’ami do çistişi indust’riasti m3ika kort’asnati, xolo safrani ixmarinen.
Andğaneri ndğas, Safranboluşi arxvala sum oput’es safraniş agronomia ixvenen. Am oput’epeti aşo ren: Davutobasi, Yoruk, Aşağiguney. 3.310 m2 oni dixas am agronomia ixvenen. Safranişi oxaçku na unon mitxanepeşa Safranboluşi K’aimak’amobak mxuci meçaps. Edo entepeşa safranişi k’romi do ğoberi oxvenu şeni malzeme upasoni opaaps. Mxuci niçinu tina, na dvaç’irs k’onari xalk’is nç’ela var aqu. Ar grami Safranboluri safranişi ğirsi 5 varna 7 lira ren. Saxte na ren varna K’eşmuruli safranişi ar gramişi pasi 3 lira ren. Dido oncğore ren mara, saxte varna K’eşmuruli safrani Safranbolusti gamiçinen. Ar noğas coxo muşi na gedu ar mzguda, safrani do mesafraneloba ğurun. Safranişi agronomia isağas do memleketişi xalk’is mogapas yado şuri do guriten oxandu dvaç’irs. Ant’ik’uri p’eriodepes, çinoberi ar hekimi na rt’u Hip’ok’rat’işi reçetapeşi jin maartani oqopinot ç’areli na rt’u safranis, Turketis a3’i dido p’at’i xali uğun. TEMAşi pondikti safranik skidas yado Harranişi zeniş jin na geladgin Kuruyeri coxoni oput’eşi Çutluk coxoni mezras, am dulyas mxuci meçu.
Safraniten na içistinu k’ilimi varna k’umaşiş peri çkar var ixçanen. Oç’k’amalepes peri meçaps do aroma oqoinot ixmarinen. Ç’amişi sperosti, gurişk’ank’ala, şurişmeç’ireloba, gutişi 3’k’uni, uiştaxoba, uncireloba, bronşit’i, usekselobaşi ok’aus ixmaren. Safrani k’romi muşi k’ala na irden ar mzguda ren. Pukirepe muşi i3’ilen. Let’as na meşaxen k’romik k’arta 3’anas pukirepe eşimers. Moxtasneri 3’anape şeni sum 3’anaş morgvalis ağani k’romepe irgen. Pukirepeşi ek’onomik’uri pasi na uğun burme, oşkendas na iz’iren 3’una do k’oçiluri organepeşi dudepe ren. Mç’ita peroni na ren 3’una mzgudaşen ezdimeri dudi, safranişa coxo muşi na meçaps irişen paxali burme muşi ren. Ar dek’aroni let’as na irgen 200 varna 250 k’ilogrami k’romik ar tutaşk’ule 80- 90 şilya pukiri gamiğaps. Am pukirepeşenti ar k’ilogrami dudi ik’oroben. Dorgeri k’romepe let’aş tude sum 3’anaşk’ule 400 varna 450 k’ilogrami iqven. Safranis a3’i dido p’at’i xali uğun. Am p’at’i xalişi sebebiti majura terepeşen k’romi eç’opinuşa izni na var meçaps p’olit’ik’ape ren. Aşoten 1920-oni 3’anapes, 3’analurot 600 k’ilogrami na rt’u p’rodak’t’i, a3’i 10 k’ilogrami k’onarişa dvark’inu.
|
TÜRKÇE
