|
CİRİT'İŞİ STERAPA ĞURUN-İ?
Arabuli ar tkvala na ren cirit’i, 3xeni onk’ap’inu do artikartis biga ostoluten, k’erk’elot na isterinen t’radi3ialuri ar sterapa ren. Am sterapas na istolinen bigasti cirit’i itkven. Cirit’işi sterapa, jurneçi-jurneçidovit 3’ana 3’oxleşakis Anatoliaşi irişen çinoberi t’radi3ialuri sterapapeşen ar teri rt’u. Murenki, andğaneri ndğas, arxvala Balikesiri, Bayburti, Erzurumi, K’arsi, K’onya, Soğuti steri noğapes isterinen. Xuti k’oçoni k’erk’elis “boluki”, şkviti k’oçoni k’erk’elisti “alayi” itkven. K’arta k’erk’elis uqonun ar “k’olbaşi”. K’olbaşik go3’oncğonaps k’erk'elis. K’olbaşik, ora muşişen 3’oxle varna ok’ule 3xeniten onk’ap’inuşa na gyoç’k’aps masteralepes nodgitun. K’erk’elişi masteralepeş mendi do uk’uni muşi xuti met’roloni na ren alayuri dginales dodgitinuti maktalaps. Xuti k’oçoni k’erk’elis uqonun jur rezervuli masterale do şkviti k’oçoni k’erk’elisti uqonun sum rezervuli masterale. Rezervuli masteralepek, speruli hak’emişi k’ap’ulas do muşi k’eles çumernan. Masteraleşi oktiru, osterinu va rt’aşi, speruli hak’emişk’elen dudhak’emişa otkuten ixor3elinen. Maksimumot sum oktiru ixvenen. Masteralepeş k’ap’ulas do 3xenepeşi jur k’elendo k’oro3xala ç’areli iqven. Masterale do muşi 3xenis uğunan artneri k’oro3xala. Jur grup’isti artneri peroni formape dolokununanna, k’erk’eli “a”şi k’oro3xalape artişen vitişa, k’erk’eli “b”şi k’oro3xalapeti vitoartişen eçidoartişa isvarinen. Namu k’erk’elik maartanot na gamaxtasunon k’uraten i3xunen. Alayişi gamaxtimu alayişi dginales ixvenen. Ordoşen gamaxtimuş memnuneri spero, t’k’ubi gamaxtimuşi ixlali na ixvenen ostoluş speroşi ğara ren. Jur xalisti çilatoni masteralepek alayişi dginaleşa moxtanşi, majura ar masteraleş 3’oxle amalenan.
Macirit’e varna masteralek sterapaşi speroşen alayişen mitxanik gverdi varna çarxi oxvenuten cirit’i istols. Murenki; mtelurot çarxi jur faraşen met’i var axvenen. Alayişi oşkendaşen ostoluşi speroşi galendo varna memnuneri speroş doloxe cirit’i muşi na istols 3xenonis ar p’at’i p’uani niçinen. Ar macirit’ek, ostoluş speroşi dolexendo cirit’i muşi ostoluten rak’iburi k’erk’elişen ar masterales astoluna, sum p’uani mogaps. 3xenis na nit’alen cirit’i var işinen. 3xenis mexsusiluri ostolupe, ar p’at’i p’uaniten icezalinen. Artneri masteralek artneri çilata ojurops na xuti 3’utis moişvacinen. Artneri çilata, sum fara ixvenaşi, sterapaşen gamit’k’oçinen. Rak’iburi masteralek na istols cirit’i, alayişi dginales, havas rt’aşi na meç’opups macirit’ek, maartani sterapas k’erk’eli muşis sumi p’uani mogapaps. Ok’vatuşi moment’is rak’ibi muşi na ç’opups macirit’ek cirit’i muşi uostoluten, emus uxat’irups na, sumi p’ozit’iuri p’uani mogaps. Mendrala sumi met’roşen met’i uoxvenuten, cirit’i muşi istolu na, sumi p’at’i p’uaniten icezalinen. Artneri macirit’ek na qvu çilata majuranot qvaşi sterapaşen geit’k’oçinen. Am masteraleşi p’ost’işa rezervuli masterale var ik’atinen sterapaşa. Cirit’i na noç’opu macirit’ek rak’ibi muşi oxarsuvu şk’ule, alayişa moxtimuten cirit’i muşi istols. Var istolu na emus ar p’at’i p’uani niçinen. Hak’emişi k’araris na var nusimins do çilata na ikips masterale sterapaşen geit’k’oçinen. Rezervuli masteraleti sterapaşa var eizdinen. 3xenişen na melaps masterales sumi p’at’i p’uani niçinen. 3xenişen majura fara melaşi anşi p’at’i p’uani niçinen do masuma fara melaşiti sterapaşen geit’k’oçinen. Macirit’e gecginapaşi sahaş doloxe, 3xenişen çkar var gyalen. Gextu na, ar p’at’i p’uani niçinen emus. Mara 3xeni iyaralinu na mutu var. Cirit’i guri oxvenu şeni, sp’ort’uli gagnapaten isterinen. Umosi p’uani na mogu k’erk’elik majuraşa gecgineri iqven. K’arta jur k’erk’elişk’elen na içinen mitxanepek hak’emoba ikipan. Cirit’i k’ailot na uçkinan am mitxanepeşi hak’emobaten cirit’i isterinen. Am hak’emepeşi k’ararepeşa do p’uani meçamuşa çkar mitik var nodgitun.
Cirit’işi sterapas mitik var ğuras yado; 70-100 sant’imi ginz’enoba, 2-3 sant’imi morgvaloba na uğun cirit’epe, 3’oxleni orapes xurma do ç’k’onişi ncaşen k’vaterot; ok’ule k’avak’işi ncaşen k’vaterot ixvenu. Bigapeşi k’un3’ulepe 3ilindrulot ok’vatuten imorgvalinen. Oyaralinu do oğuruşi t’exlik’epe var iz’iran yado renan am t’edbirepe. Dudi, tolepe, qucepe muşis cirit’i na mat’en namtini masteralepek iyaralinen. Namtini orapes namtini macirit’epek ğurunan. Sterapas na ğurun k’oçi, limas na ğuru steri işinen. Mzaxalepe muşikti maşikayete do madavale var iqvenan. Baba do bere muşik am sterapas na ğurupe k’ala imskvernan. Matemaşepek macirit’epe do 3xenepes mxuci meçamu şeni sloganapeten becğapan. Aşopeten entepes guri opatkalapan. Macirit’epeş oşkendas artikartişa mt’eri na renanpe koren na, entepek rak’iburi k’erk’elis var isteran yado ar n3’urana ixvenen. Ağanmordalepek didilepeşi k’arta fik’ris k’ai toliten o3’k’ernan. Mcveşi macirit’epeşen noxvene ar k’omisiakti sterapaşi gecgineri ognapaps. Sterapaşi çodinas gecgineri na renanpes p’riza niçinen do ar diarati ixazirinen.
P’uani mogapu: Noğiraşa bigaten geçamu: sumi p’uani; rak’ibik na istolu cirit’i havas oç’oputen okaçu: sumi p’uani; rak’ibi masterale oç’opu do oxarsuvu: sumi p’uani; t’exlik’oni xalis p’uanişen xe dozdu: sumi p’uani. P’uani gondinu: Rak’ibi oç’opu mara uoxarsuvu: sumi p’uani; 3xeni muşi oçkinuten rak’ibis montxapu: sumi p’uani; cirit’i oçkinuten 3xenis ostolu: sumi p’uani; 3xeni k’ala rak’iburi alayişa amaxtimu: ar p’uani; k’eleni ğaraşa amaxtimu: ar p’uani; rak’iburi k’erk’elişa ostoluşi speroşen cirit’i ustolu: ar p’uani; alayişi ostolus cirit’i uostolu: ar p’uani; ordoşen varna t’k’ubi gamaxtimu: ar p’uani; 3xenişen melu: sumi p’uani; 3xenişen gextimu: ar p’uani.
T’erminepe:
Acemi: Na istolu cirit’i 3xenis na not’alaps masterale.
Adeta: 3xenişi 3’oriluri ogzalu.
Axest’e: 3xenişi monk’alot, k’ap’uloni k’vinç’ixepeşa nobaz’guten ogzalu.
Alani: Cirit’i na isterinen spero.
3xenişi dudi: Jur 3xeniş artneri ğaras dodginu.
3xenişi cambazi: 3xenişi jin, na dvaç’irs k’onari guramoba na o3’iraps 3xenoni.
3xeni osterapuşi k’aide: Tunceli do Muşişi t’erit’oriapes, cirit’işi sterapas 3xeni osterapu şeni çkvaneri rit’miten na geliçinen musik’a.
3xeni osterapu: 3xenis gexuneri at’raksioni o3’iru.
3xeniş sterapa: Tunceli do Muşişi terit’oriapes cirit’işi coxo.
Cirit’işi hava: Cirit’i isterinet’aşi dauli, zurna do çkvaneri rit’miten na geliçinen musik’apeşen ar teri varna mteli.
Değneki: Çkvaneri t’erit’oriapes cirit’is na niçinen coxo.
Otxonali: 3xenişi irişen manişa onk’ap’inu.
Hucum otxonali: 3xeni Manişa onk’ap’inuşenti umosi surat’oni noğiraşa noçkvinu.
Menzili: 3xeniş jin siralonot na gexenanpe.
Osmanli: 3xenoni.
Raxvani: 3xenik jur k’uçxeten na unk’ap’un steri, artneri k’ele na ren k’uçxepe artneri moment’is oxonk’anuten, 3xenonis na var e3’ok’ap’inapaps ogzaluşi xali.
Raxvani 3xeni: 3xenonis na var e3’ok’ap’inapaps 3xeni.
Seymeni oqopinu: Raionuri dolokunepe ç’anda do bairamişi sebebiten dolokunu.
Sipaxi: 3xenis k’ailot na gyaxunen do sterapas maxvene na ren macirit’e.
Şexidi: Cirit’i osterinus na ğurun masterale.
Tirisişa geç’k’u: 3xenişi diagonaluri k’uçxeten k’ap’ineri do oz’angaluten ogzalu.
|
TÜRKÇE
