DUDBUT'K'A

ÇİK'OLAT'A K'ARTA DERDİŞİ Ç'AMİ REN-İ?

K’ristof K’olombi do Hernan Cortesik Oşkenda Amerik’aşen Maya do Aztekepeşi ar oşumoni k’ala guiktes. Am oşumoni ixvenet’u mkveri k’ak’aoşi p’ip’ilape 3’k’arişa ok’atuten. Coxo muşiti rt’u “çokolatl”. Aztekuri nenaten itkvinet’u “ç’oxa, mk’olo oşumoni”. Aztekepek uk’atupt’es am oşumonis p’ip’eri do majura baharat’epeti. Am oşumoni işvet’u qini oqopinot Aztekepeşk’elen. Esp’aniolepek kogyoç’k’es oşumus am oşumoni şekeroni oqopinot. Am oşumoni var iqu p’op’ularuli 100 3’anaş morgvalis. Fransia do majura Avrop’aşi dobadonapes agures am oşumoni 17. oş3’anuras. Dido igorinet’u. Mara dido paxali rt’u. Am sebebitenti eya xampa k’oçepes aşvet’es. 1700-epes İnglisurepek uk’ates mja am oşumonis. Nostoni muşi iktiru. Çiçku, loqa do na iç’k’omen çik’olat’a oxvenuşi met’odis 19. oş3’anuras geiç’k’inu. 1876-s İsviçrelurepek mja do şekeri çik’olat’as ok’atuten andğaneri mjaloni çik’olat’a qves.

K’ak’aoşi ncaşen na ik’orobinen k’ak’aoşi Latinuri coxo ren “Theobromocacao”. Yani; “Ğormotepeşi oç’k’omale”. K’ak’aoşi nca, Gyulva Afrik’a, Gyulva Hindist’anişi K’un3’ulape do Omjore Amerik’as imralen. K’ak’aoşi ncak otxo 3’aneri iqvaş k’ule xili meçamus gyoç’k’aps. Ginz’enoba muşi ren 4- 10 met’re. Ncak meçaps xili jur fara ar 3’anas. Xura varna nana t’ot’epeşa xolosoni na ren burmepes na meçans xilepe moirdinaşi, ginz’enoba muşi nanç’inerot 35 sm iqven. Ar xilişi doloxe nanç’inerot 2,5 sm ginz’enobas 20- 40 p’ip’ila iqven. P’ip’ilape noqvapinu şeni, nak’otxani ndğas nişkvinen. Ok’ule mjoras ixominen. Aşopeten p’ip’ilape xaziri iqven fabrik’aşi p’ro3esi şeni. K’ak’aopeşi p’ip’ilape ipağinen fabrik’as 3’oxle. Ok’uleti ixalinen do imkvinen. Macuni steri ar 3’k’arişa nikten. Am 3’k’aroba ixmarinen çik’olat’a oxvenu şeni.

Xrak’eri k’ak’aoşi parçape ik’aten şekeris. Ar angis monk’a 3ilindirepeşi şvelaten 3omi ixvenen. Am 3omiten çik’olat’aşi t’abak’ape ixvenen. Am t’abak’ape k’ak’aoşi yaği ok’atuten içiçkanen. Ok’uleti otxoğoconi maçxaloni ar mak’inas geidven. Maçxapeşi doloxes, na ren 3ilindirepeşi şvelaten çik’olat’a çiçku iqven. Çodina muşis, 3’k’ari na nikten çik’olat’a k’alubepes gibğen. İkirinen. Na ikiren çik’olat’a k’alubişen ezdimu şeni, arm3ika it’ibinen. Mjaloni çik’olat’a; pucişi mjaşen noxvene mjaşmt’veri, vanilia k’ala nostonoba do şura na meçaps majura maddepe ok’atuten ixvenen.



                                                                                                                                                              TÜRKÇE