DUDBUT'K'A

MEVLANA: "ĞAVRİ VORT'İ, DOVİGİBİ, DOVİÇ'Vİ"

Mevlana Celaleddini Rumi, 30 St’aroşina 1207 tariğis Efganist’anişi Belx coxoni noğas dibadu. Muşi nana Mumine Xatuni do muşi baba, Sult’anul-Ulema coxotenti na içkinen Muhammed Bahaeddini Veledi rt’u. Sult’anul-Ulema, ocağuri xalk’i do megabrepe muşi k’ala noğa Belxi naşkvu. Nişaburişa nacoxu. Emigra3iaşi kervani k’ala, Bağdatiş k’ule Kufeşi gzaten Kabeşa igzalu. Xacilobaşi fariza muşi 3’opxu. Guiktinuş oras Şamişa nacoxu. Biç’i muşi Mevlana k’ala, emigra3iaşi kervaniten Şamişen Malatiaşa, ekolen Erzincanişa, ekolenti Karamanişa nacoxu. Karamanis arm3ika doskides. Em 3’anapes, Anatoliaşi beciti ar dixa Selçuk’uri Oxen3aleşi sinorepeş doloxe rt’u. Selçuk’uri Oxen3ales irişen çxant’eri p’eriodi uğut’u. Konia rt’u nananoğa. Noğa 3’opxineri rt’u xeşnoxvenuri xvenapaten. Çkinerk’oçepe do maxeşnoxvanelepe dido k’ai işinet’es. Alaeddin Keykubadik Sult’anul-Ulema Bahaeddin Veledis uç’andu, Karamanişen Konişa moxtas yado. Koniaşa dibargas ya unont’u. Bahaeddin Veledi sult’anişi oç’andu kabuli qvu. 3 Mbulora 1228 tariğis ocaği do megabrepe muşi k’ala Koniaşa moxtes. Sult’an Alaeddinik dido didi ar 3eromonia k’ala nagu entepes. Reziden3ia oqopinot Altunapa (İplikçi) coxoni medrese meçu Sult’anik entepes.

1225-s, Karamanis rt’anşi Mevlana, baba muşişi emriten Semerk’anturi Xoca Şerafeddin Lalaşi k’ulani Gevher Banu k’ala içilu. Mevlana, em oras vitoovro 3’aneri rt’u. Mevlanas aqvu Sult’an Veledi do Alaeddin Çelebi coxoni jur biç’i bere. 3’anepeş k’ule Gevher Xatunik şuri muşi Ğormotis meçuşi, Mevlanak ar beroni şira na rt’u Kerra Xatuni k’ala içilu. Am çilişenti Mevlanas aqvu Muzaffereddin do Emir Alim Çelebi coxoni jur biç’i bere do Melike Xatuni coxoni ar k’ulani bere. Bahaeddin Veledi, Mevlanaşi iptineri murşidi rt’u. Mtini ptkvat na, Allahişi gza, İslamuri mist’i3izmaşi gzaten mtinobape do mpulobape Mevlanas na oguru tarik’atişi şeyxi rt’u. Bahaeddin Veledik şuri muşi Ğormotiş meçuşi, Mevlana rt’u eçdootxo 3’aneri. Baba muşişi vesiyet’i, megaprepe do mtel xalk’işi guriten baba muşişi post’işa gexedu. Mevlanak, baba muşiş k’ule Seyid Burhaneddini z’iruşakis ar 3’anaşi morgvalis umurşidoni doskidu. 1232-s baba muşişi xelife Seyyid Burhaneddini Muhakkiki Tirmizik Koniaşa moxtu. Mevlana, emuşi şurieri mancobaşa amaxtu.

Mevlanak mağali çkinapeşi sperosti ti-muşi na rt’uşen met’i oust’at’inu şeni Halepişa idu. Halaviyyeşi medreses; fikixi (İslamuri k’anoni), tefsiri (k’oment’aroba) do usuli (gza) steri çkinapeşi speropes, dido çkineri ar alimi na rt’u Adimişi biç’i Kemaleddinişen dersi eç’opu. Ok’ule Şamişa idu. Ekonaşis otxo 3’anaşi morgvalis doskidu. Şamişi alimepe k’ala ok’uiçinu. Entepe k’ala ok’oiğarğalu. Şkvit 3’anaş k’ule Koniaşa guiktu. Seyyid Burhaneddinişi guri şeni artikartis meqonerot sumi çileşa amaxtu. Sum fara jurneçi ndğaş (oşidoeçi ndğaş) morgvalis arm3ika oç’k’omu, arm3ika oşvu, arm3ika onciru do ora muşi mtelot oxvamuten şuri muşi ipağu. Seyyid Burhaneddinik Mevlanas izni ak’vandu. Kaiseriaşa idu. Mevlanak Seyyid Burhaneddinik Koniaşen iduş k’ule irşadi (Allahişi gzaş o3’iru) do tedrisişi (n3’opulaşi) post’is gexedu. Baba do p’ap’uli muşişi gzapeten xuti 3’anaşi morgvalis am dulya qu. Şigneri goşinupeşi oxo3’onapaten; religiuri çkinape na iguru otxooşi mamgurepe do vitşilyaşen met’iti muridi uqonut’u.

Mevlanak Şemsi k’ala Konias ok’oik’atuşi mtelot kemali (mağali şuroni) ar k’oçi rt’u. Şemsik iqu Mevlanaşi yali. Mevlanas aqoropu Şemsişi yalis na z’iru ti-muşişi mskvanobas. Şemsi k’ala na ok’oik’atu Mevlanak mtel ora muşi emu k’ala oğarğaluten xarcupt’u. Jur megabreşi ğarğalapes na uğut’u Ğormotoni mpuli oxo3’onaşen uk’itxeri na rt’espe, Mevlana do Şemsişi megabroba şeni p’at’i ondepe tkumert’es. Şemsis guri muxtu. Koniaşen Şamişa idu. Şemsi iduşi, Mevlanaş guri iç’vu. Manzumurot na ç’aru kart’ali, Şamis na rt’u Şemsişa nuncğonu. Sult’an Veledik, k’onvoi muşi k’ala iduşi, baba muşişi kart’ali hediepe k’ala k’aiguriten Şemsişa meçu. Emuşk’ule Şemsiti, 1247-s, Sult’an Veledişi k’onvoi k’ala arto Koniaşa guiktu. Şemsişi Koniaşa moxtimu irixolo oxelu. Mevlanakti xasret’işi ç’vinişen muçitu. Şemsişi dğaginz’a şeni diarape niçinu. 1247 varna 1248-s Şemsi xolo kogondunu. Mevlanak na z’iru k’arta k’oçişen emuşi ambari k’itxu. Şemsi dido goru. Gurepe na ç’upt’u leksepe ik’itxu. Eya ogoru şeni, jur fara Şamişa idu. Xoloti var az’iru Şemsi. Mesnevişi oç’aru, 1264-şen 1268-şakis naqonu. Çkina do qoropaşi mjora Mevlana, 17 Xrist’ana 1273 Mjaçxas, şuri muşi Ğormotis meçu. Muslimani, Krist’iani, ç’it’a, didi mtel Konialurepek Mevlanaşi cenazeş 3eremoniaşa ak’atu. Mevlanak ti-muşişi ğuraş ndğa, ağneburot dobadu muşişi ndğa şinaps. Emuk na ğurasunon ndğas, maqorope muşişa yani Allahişa nunç’işasunon yado icers. Emuşeni Mevlanak, ğuraş ndğas ç’andaşi ndğa varna nisaşi seri tkvala na ren, “Şebi Arus” ya u3’umers.

Mevlanak mok’itxepe muşis aşo nocoxaps:

“Cuma, oğurunale çkimişa utefoni momulur; muşenido Allahişi meclisis gurmoxtimeri dodginu var nomskun. Hak Tealak qoropaşi ğvinişen yemoçkindu. Dobğuranati, dox3panati, xoloti em qoropa vore.”
”Ğura çkiniş k’ule oğurunale çkini dixas mogorupt. Çkini oğurunale ren çkinerepeşi gurepes.”
“Xolo moxti! xolo moxti! Mu na retina, xolo moxti! Kafiri renati, daçxiris axvamenati xolo moxti, Am çkini dergahi uimendobaşi dergahi var ren, oşi fara tevbeşen goiktinati, xolo moxti!”