|
DUDNAZİRİ FEVZİ ÇAKMAK
1876-s, Mp’olişi raioni Cihangiris dibadu. Malimuri ar ocağişi bere ren. Muşi baba ren Çakmakoğlepeşen, Tophaneşi katibepeşen Ali Sirri Efendi; muşi nanati ren Varnaluri Haci Bekir Efendişi k’ulani na ren Hesna Xanumi. Ali Sirri Efendi, p’olk’ovnik’işi rutbeten Medines na rt’u p’eriodis doğureren do Medines doxveri ren. Ç’it’a Fevzik gyoç’k’u ok’itxuşa n3’opulas, xuti 3’aneri rt’uşi. 3’oxle Sadik Xocaşi Maxalleş n3’opulas jur 3’anoni gamantanaş k’ule, Sariyeris Xayriyeşi n3’opulaşa naqonu. Viti 3’aneri iqvuşi, ruştiyeşa amaxtu. Am n3’opulas ar 3’ana ik’itxuş k’ule, Soğukçeşmeşi Malimuri Ruştiyeşa amaxtu. 1890-s, gyoç’k’u ok’itxuşa Kuleli Malimuri İdadis. 1895-s Pangaltişi Harbiyeşen gamaxtu. 1895-s oçodinu Malimobaşi N3’opula leit’enant’işi rutbeten. 1898-s Malimobaşi Ak’ademia oçodinuten iqu şt’abi ofi3eri. Sarayişi irişen met’i na iqoropinen k’oçepeşi şkas rt’u. Çkvadoçkva k’arargaxi do artonobapeşi malimobape qu. 1908-s, Majurani Meşrut’ieti ignapinuşi, 35. Diviziaşi sardali do raioni Taşlicaşi Mutasarrifi rt’u. 1910-s, Albanias na gamaxtu yedgitinuş gebaz’guşi misia na niçinu Kosovaş Armiaşi k’orp’usiş st’abişi dudmaxvencobaşa i3xunu. 1911-s, Trablusgarbişi lima gamaxtuşi, Rumelişi dudoçvaluten misia na uğut’u (Vardar) Garpiş armiaşi st’abişi dudmaxvencobaşa i3xunu. Balkanişi limaş oras (1912- 1913) 21. diviziaşi sardalişi manuşvaloba, Vardarişi Armiaş Harekatişi K’ortaş Dudmaxvencoba qu. 1914-s iqu general-maiori.
Kianuri Maartani Limas; Çanakkale, K’avk’asia, Siria do Filistinişi front’epes ok’vak’idu. Çkvadoçkva artonobapes, armiaş k’orp’usişi sardaloba, Anafartalarişi Grup’obaşi Sardaloba do Armiaşi Sardaloba qu. Mondrosişi mut’arekeş k’ule i3xunu Generaluri Şt’abişi dudmaxvance (6 3’anağani 1918), mara İzmirişa xe gidvinuş k’ule, naşkvu muşi misia. 3 K’undura 1920-s Malimobaşi Naziri na rt’u oras, Anatoliaş Oxoşkvobaşi dulyapeşe nuşvelu. 8 İgrik’a 1920-s, Mp’olis imp’erialist’epeşk’elen xe geidvinu. Naşkvu am misia 21 İgrik’a 1920-s. Anatoliaşa mek’axtu. Na3ionaluri Dudoçvaluşi Naziroba do Dudnaziroba qu. 26 Mbulora 1920-s, Mp’olişi xe3alaşk’elen k’arari niçinu muşi rutbe do nişanepeş go3’oğinuşa do tok’iten go3’ok’idinuşa.
3 İgrik’a 1921-s orgenerali, 31 Mariaşina 1922-sti Didi Gecginas na o3’iru k’ai dulyapeş k’ule marşali i3xunu. 12 X3ala 1922- 3 Mirk’ani 1924 tariğepeşi şkas Generaluri Şt’abişi Naziroba do 3 Mirk’ani 1924 tariğişen 12 3’anağani 1944 tariğişakisti Generaluri Şt’abişi dudmaxvencoba qu. 12 3’anağani 1944-s iqu t’ekaudi. 8. p’eriodis Demok’rat’i P’art’iaşi list’aşen ti-moşletineri k’andidat’i oqopinot Mp’olişi dep’ut’at’i i3xunu. Ataturkişi p’eriodiş nazirepeşen Cami Baykut do Tevfik Ruştu Aras k’ala artot k’idu k’vazali t’enden3ia na uğut’u Adamiş Hak’k’epeşi K’erk’eli. 5 Mariaşina 1946-s Meclisişa amaxtu. Ok’ule naşkvu muşi p’art’ia. 19 X3ala 1948-s Na3iaşi P’art’iaşi ok’iduri mak’aturepeşi şkas rt’u. Şuri muşi Ğormotis meçu 12 İgrik’a 1950-s. Eyup Sultanişi Oğurunales let’as niçinu.
Dudnaziroba na qu xe3alape: Majurani Oktalobaşi K’abinet’i (24.01.1921- 19.05.1921); Masumani Oktalobaşi K’abinet’i (19.05.1921- 09.07.1922). Fransuli, İnglisuri do Germanuri uçkit’u. Fitnat Xanumi k’ala na içileret’u Fevzi Çakmak rt’u jur bereşi baba. Jur svara muşi gamiçkvinu: “Gyulva Rumelişi Tenaşi Sureti do Balkanişi Limas Gyulva Front’işi K’onferan3iape” (1927) do Didi Limas Yulvaşi Front’iş K’ank’alepe” (1936). Ti-muşişa am medalepe niçineret’u: Varçxilişi P’rivilegiaş Medali, Okroşi P’rivilegiaş Medali, Okroşi Limaşa Mek’irelobaşi Medali do Ti-moşletinobaşi Medali k’ala Avust’uria-Macarist’anişi Limaş Nişani, Germanuri Kronodoriş Nişani, Germanuri Rk’inaş Cvarişi Nişani, Maartani Meciduri Nişani, Maxutani Meciduri Nişani, Majurani K’ilinconi Osmanuri Nişani, Maotxani Osmanuri Nişani.
|
TÜRKÇE
