ANASAYFA

BAŞBAKAN FEVZİ ÇAKMAK

1876’da İstanbul’un semti Cihangir'de doğdu. Asker bir ailenin çocuğudur. Babası Çakmakoğullarından, Tophane kâtiplerinden Ali Sırrı Efendi; annesi ise Varnalı Hacı Bekir Efendi'nin kızı olan Hesna Hanım’dır. Ali Sırrı Efendi, albay rütbesiyle Medine'de bulunduğu dönemde ölmüş ve Medine'ye gömülmüştür. Küçük Fevzi beş yaşında okula başladı. Önce Sadık Hoca mahalle mektebindeki iki yıllık öğreniminden sonra Sarıyer'deki Hayriye Mektebine devam etti. On yaşına geldiğinde, rüştiyeye yazıldı. Bu okuldaki bir yıllık öğrenimin ardından Soğukçeşme Askeri Rüştiyesine yazıldı. 1890'da Kuleli Askeri İdadisinde okumaya başladı. 1895’de Pangaltı Harbiyesinden mezun oldu. 1895’de teğmen rütbesi ile Harp Okulunu bitirdi. 1898’de Harp Akademisini bitirerek kurmay subay oldu. Sarayın gözde adamları arasındaydı. Karargâh ve birlik komutanlıkları yaptı. 1908’de İkinci Meşrutiyet ilan edildiğinde 35. Fırka Komutanı ve Taşlıca Mutasarrıfıydı. 1910'da Arnavutluk'ta çıkan ayaklanmayı bastırmakla görevlendirilen Kosova Kolordusunun kurmay başkanlığına atandı. 1911'de Trablusgarp savaşı başlayınca Rumeli'nin savunmasıyla görevli Garp (Vardar) ordusunun kurmay başkanlığına getirildi. Balkan Savaşı (1912- 1913) sırasında 21. Tümen Komutan Vekilliği, Vardar Ordusu Harekât Şubesi Başkanlığı yaptı. 1914’te tümgeneral oldu.

Birinci Dünya Savaşında Çanakkale, Kafkas, Suriye ve Filistin cephelerinde savaştı. Çeşitli birliklerde Kolordu Komutanlığı, Anafartalar Grup Komutanlığı ve Ordu Komutanlığı görevlerinde bulundu. Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra Erkan-ı Harbiye Reisliğine getirildi (6 Ocak 1918), ancak İzmir'in işgali sırasında bu görevinden istifa etti. 3 Şubat 1920'de Harbiye Nazırı olduğu sırada Anadolu'daki Kurtuluş Savaşı çalışmalarına yardım etti. 8 Nisan 1920'de İstanbul emperyalistler tarafından işgal edildi. Bu görevden 21 Nisan 1920’de istifa etti. Anadolu'ya geçti. Millî Savunma Bakanlığı ve İcra Vekilleri Heyeti Reisliği (Başbakanlık) yaptı. 26 Mayıs 1920'de İstanbul Hükümeti tarafından rütbe ve nişanlarının geri alınmasına ve idamına karar verildi.

3 Nisan 1921’de orgeneral, 31 Ağustos 1922’de de Büyük Zaferin kazanılmasındaki hizmetlerini sonucu Mareşal yapıldı. 12 Temmuz 1922- 3 Mart 1924 tarihleri arasında Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekilliği ve 3 Mart 1924 tarihinden 12 Ocak 1944 tarihine kadar da Genelkurmay Başkanlığı yaptı. 12 Ocak 1944’de emekli oldu. VIII. dönemde Demokrat Parti listesinden bağımsız aday olarak İstanbul Milletvekili seçildi. Atatürk dönemi bakanlarından Cami Baykut ve Tevfik Rüştü Aras ile birlikte sol eğilimli İnsan Hakları Derneğini kurdu. 5 Ağustos 1946'da Meclise girdi. Daha sonra partisinden ayrıldı. 19 Temmuz 1948'de Millet Partisi'nin kurucu üyeleri arasında yer aldı. 12 Nisan 1950’de vefat etti. Eyüp Sultan Mezarlığında toprağa verilmiştir.

Başbakan Olduğu Hükümetler: İkinci İcra Vekilleri Heyeti (24.01.1921- 19.05.1921); Üçüncü İcra Vekilleri Heyeti (19.05.1921- 09.07.1922). Fransızca, İngilizce ve Almanca biliyordu. Fıtnat Hanım ile evlenmiş olan Fevzi Çakmak, iki çocuk babasıydı. İki kitabı yayınlandı: “Garbi Rumeli'nin sureti ziya ve Balkan Harbinde Garp cephesi hakkında konferanslar” (1927) ve “Büyük Harpte Şark cephesi hareketleri” (1936). Kendisine şu madalyalar verilmiştir: Gümüş İmtiyaz Madalyası, Altın İmtiyaz Madalyası, Altın Muharebe Liyakat Madalyası ve İstiklal Madalyası ile Avusturya-Macaristan Harp Nişanı, Alman Kronodör Nişanı, Alman Demir Haç Nişanı, Birinci Mecidi Nişanı, Beşinci Mecidi Nişanı, Kılıçlı İkinci Osmani Nişanı, Dördüncü Osmani Nişanı.