|
K'UN3'ULA K'İP'ROSİŞİ P'ROBLEMA
K’ip’rosi, Xçezoğaşi Sicilia do Sardinia şk’ule masumani didi k’un3’ula ren. Didinoba muşi 9.283 k’m2 na uğun K’ip’rosişi k’un3’ulaş olandeşk’ele 65 k’m mendranobas Turkia, yulvaşk’ele 112 k’m mendranobas Suria, 267 k’m mendranobas İsraeli, 162 k’m mendranobas Lubnani; omjoreşk’ele 418 k’m mendranobas Egvipt’ia; olandegulvaşk’eleti 965 k’m mendranobas Grek’ia ren. Nak’onoba muşişi nanç’inerot 59% k’onari Rumi, 41% k’onari Turki ren. İrişen didi noğa muşi Lefk’oşe ren. K’un3’ulaşi 3.355 k’m² k’onari k’orta Olande K’ip’rosişi Turkuli Resp’ublik’aşi let’a ren.
K’ip’rosis, Avrop’aşen Oşkendayulvaşa ekşenti Suveyşiş k’analiten Çini, Hindistani, Mendrayulva do majura terepeşa na iginz’anen ticaruli gzape na ok’ont’rolaps şeni st’rat’egiuri ar st’at’u uğun. Golaxtoras Hitituri xe3ala na uğut’u k’un3’ula, Grek’ias na rt’u Ak’apeşk’elen k’oloni niktinu do emuşk’uleti Romaşi do Bizant’iaşi xe3alaşa amaxtu. 1571 3’anas Osmanurepeşk’elen xe geidvinu, 1878 3’anas Osmanuri İmp’arat’orobaşen ar 3’anas 500.000 Amerik’anuri dolari meçamuten na ikiralinu Englizepeşk’elen 1914 3’anas xe geidvinu, 1960 3’anas K’ip’rosişi Resp’ublik’a coxoten ti moişletinu, 1974 3’anas Grek’uri darbe şk’ule Turkiaşi Silaxoni Mencelapek na ixor3eles “K’ip’rosişi Mo3’qvaş Op’erasioni” k’ala k’un3’ulas çkvaneri jur oxen3ale i3’opxinu.
Turkia k’ala Grek’iaşi oşkendas na ren; Egeşi k’un3’ulapeşi osilaxonu, k’itaşi saxanoba, Egeşi havaş saha, firişi xati steri p’roblemapeşi doloxe K’ip’rosişi k’un3’ula irişen didi p’roblema 3’opxups. K’ip’rosişi k’un3’ulaş p’roblema, xe3alobaşi hak’k’epe do oirkianuri p’olit’ik’uri k’ont’akt’epes k’aosi na yoçkindaps ar p’roblema ren. Ok’ont’aleri Milletepeşi doloxe na ixvenu xandape k’ala k’un3’ulaşi jin xe3ala na uğun jur mencelaşi ok’onç’inuş noğiraten dido ibodinunati andğaneri nğaşakis çkar mutu var ilaginu. Antepeşi doloxe irişen beciti xandapeşen ar teri na rt’u 2004 3’anaşi Annanişi P’laniş referandumi, K’ip’rosuri Turkepek k’abuli qvesnati Rumepek var ya na tkves şeni var ixor3elinu. K’un3’ula andğas, Olande K’ip’rosişi Turkuli Resp’ublik’a do K’ip’rosişi Resp’ublik’a oqopinot ok’ortineri iktalinen.
K’ip’rosişi Mo3’qvaş Op’erasioniten golaxtoras na iğarğalinet’u K’ip’rosişi ok’ortu fiilurot ixor3elinu. Turkiaşk’elen K’ip’rosişa askeri noncğonu şk’ule K’ip’rosişi Rumepek do Grek’iak, iroras tema oirkianuri p’latformepes molaşines. Namtini oras gecgineri na iqu Rumi-Grek’uri t’aktik’aşa Turkia do K’ip’rosişi Turkepek, ar k’ele jur k’eleneri jur xalk’oni federasionişi simadas numxvaces do majura k’eleti oirkianuri p’olit’ik’uri ge3’inupeşa varna K’ip’rosuri Rumepeşi hamlepeşa p’olit’ik’uri ağani k’ararepe komeçes. Aşo simadaten; K’ip’rosişi Avt’onomiuri Turkuli Maktaloba, 3’oxle K’ip’rosişi Turkuli Federaluri Oxen3aleşa ok’uleti Olande K’ip’rosişi Turkuli Resp’ublik’aşa goiktirinu. 1 Pukrik’a 2004 tariğis K’ip’rosişi Resp’ublik’aş Avrop’aşi Artobaşa mak’ature oqopinu, Grek’iaşi toliten Enosisiş oxor3elu yado i3’oninu do K’ip’rosişi p’roblemaş k’elenarepeşen ar teri Avrop’aşi Artobaş mak’ature oxen3alepeşi şkaşa ok’atu.
|
TÜRKÇE
