|
MAKEŞFE SOMONİŞÇXOMİ
Somonişçxomi coxoten na içkinen çxomepe renan Salmoniformes k’lasişi Salmonidae familiaşen. Am familias uğun çkvadoçkva sort’epe: Salmo, Salmothymus, Stenodus do Oncorhynchus. At’lant’ik’aşi somoni (Salmo salar) do P’asifik’aşi somonepe (Oncorhynchus) loqa 3’k’aris irdenan. Zoğas dibargenan. Ok’uleti osku şeni xolo loqa 3’k’arepeşa goiktenan. Maobargale çxomi ren. Am obargobaşi oras, o3’iraps didi şurdoguroba. Meç’ireli endolepes mekilaps. Tapala geçaçxalapeşen ye3xont’unan dido mağali. Moçodinaleşa na diben 3’k’ariş doloxe inçvirnan. Somonişçxomik mtel ok’ianusis gulun nati, untxozaps 3’k’arişi şuras. Çodinasti, na dibadu sotxanişa kogoikten. Omzik’uşi oras, kimolişi peri do xuras çkvanerobape iz’iren.
Muşi xor3i do xavyari dido na moi3’onen şeni, somonişçxomişi k’omer3iuli ğirsoba ren mağali. Oş3’anuraş 3’oxleşakis, somonişçxomi rt’u dido goşabğeri. Avrop’aşi k’arta ğalis iz’iret’u. Muşi namtini sort’epe At’lant’ik’aşi ok’ianusişen Rheinişi ğalişa amaxtimuten Alp’işi germapes na iz’iret’u odudepeşakis dibarget’es. 19. oş3’anuras na gamaxtu k’apit’alist’uri indust’ria k’ala artot, somonişçxomişi dido sort’epeti nik’arbes. Muşi 3’araş genomskidepe ğalepeşa na naşku fabrik’ape do elekt’robaşi dvaç’iroba oz’iru şeni na ik’idu barajepeş k’idapeşi sebebiten somonişçxomepeş sort’epe konik’arbu.
Andğaneri ndğas, somonişçxomi na çumers k’anonepe gamiğinu. Barajepeşi k’idapeşa “çxomişmskala” na itkven sist’emape ik’idinu. Am sist’emapek somonişçxomepeşa oxtimu do ar sotxanişa obargu şeni gza meçapan. Somonişçxomi na omralaps fabrik’apeti ik’idinu. 1983-s, Germanias “Lachs 2000” coxo na geidvinu ar xvenaten Rheinişi ğalis dibarginu somonişçxomepe. 1997-s am çxomepe zoğaşa goiktes do Rheinişi ğalişa osku şeni komoxtes. Am oğoda xelak’aobaten meigapineret’u. 2004-s, Şilik (oşişen 35-ten) Norvegiaşen met’i somonişçxomi omralu. Aşopeten irişen met’i çxomi na omralu ar dobadona iqu.
|
TÜRKÇE
