|
XACİ BEKTAŞ VELİ
Xaci Bektaş Veli işinen piri Bektaşuri tarik’atişa. Xaci Bektaş Velişi dobada, ğura, miepeşk’elen in3’opinu, Anatoliaşa namu tarixis, muşeni iduşi temapes mtelot mutu var içkinen. Ğura muşişk’ule 3’opxineri do legandepeşen gamaxtimeri “Velayetname”te, Xaci Bektaş Veli ren Hz. Alişi di3xiriş maşkvitani İmam Musa Kazimişi neslişen. M3xade coxo muşi Seyyid Muhammed bin İbrahim Ata ren do Horasanişi noğa Nişaburis dobaderi ren ya itkven. Dobadaşi tarixi 1281 do ğuraşi tarixiti 1338 yado işinen. İptineri gamantana Şeyh Lokman Perendeşen z’iru yado gamitkven. 14. oş3’anuraşi moç’k’as muşi coxote k’ideri ar tarik’ati, 16. oş3’anuraşi moç’k’as omencelus kogeoç’k’u. Am tarik’ati şeni çkvadoçkva odude do çkinape, çkvadoçkva p’eriodepes nik’arbinu do emuşeni Xaci Bektaş Veli do am tarik’atişi iptineri do uk’açxeni gagnapape şeni va miğunan umosi k’ap’et’i çkinapape. Bektaşuri tarik’atişi ok’iduşi p’eriodiş p’rosesepeşenti ambari var miğunan. Am p’rosesepes, Xaci Bektaş Velişi mtelot becitoba mu rt’uşen dok’ument’oni det’alurot çkinape var miğunan. Balim sultanik tarik’atis oktaleri fonksioni xoloti ren ok’oğarğalus. Bektaşuroba; Batinuroba, Hurufuroba, Ahiluroba, Kalenderuroba, Haydaruloba, Melamiluroba steri k’ank’alapeşenti mutxanepe ezderen. Orate antepe k’alati doloxe muşis iharmanineren do işekilineren.
Balk’anias, Osmanuri xe3alaşi maktalobas dido beciti menceli aqu Bektaşurobas. Bektaşurobak Xrist’iani cincişen moxtimeri yengiçerepeşi uk’açxeni ocerobaşi sist’emapeşi temeli 3’opxupt’u. Am sebebite, sult’an Mahmut majuranik “Vakai Hayriye” (xeironi oğoda) geodveri k’ank’alate 15 Mbulora 1826-s yengiçerepeşi k’erape tarixişen nojiluşi, Bektaşurepeşi dergaxepeti nik’arbinu. Didote niktirinu cames. Am p’eriodis, Aksarayi do Etmeydanis geladgeri yengiçerepeşi k’işlapes niçinu matopeşi daçxiri. 6000-şen dido yengiçeri iqvilinu. Tak’ribi 20000 k’oçi iç’opinu. Bektaşuri dergaxepe geink’ilu. Muridepe k’ilicite iç’k’irinu. Sult’an Mahmut majuranik Bektaşuri mezarepeşi vasaglaxtepes kavukepeti not’axapu. Mara am tarik’atik sultan Abdulazizişi xe3alas arm3ika osağus kogeoç’k’u. Sult’an Mahmut majuranişi xe3ala k’ala artot Bektaşurobaşi gale Nakşi-Bektaşurobati yeçkindu. Antepek kogeoç’k’es ok’atus namtini suniuri rit’uelepe Bektaşuri rit’uelepes. Murenki 25 3’ilva 1925-s “tekke do zaviyepe” geink’iluşi, am tarik’atikti goşobğus kogeoç’k’u. Anatolia, Azerbaycani, Albania, Bosnia, Bulgaria, K’osova, Mak’edonia, Grek’ia, Budapeşt’işakis uk’ore3xu xalk’is marçileret’u. Gamitkvenute; skidala muşi didote “Sulucakarahoyuk”is (Xacibektaş) geskideri Xaci Bektaş Velik meçu şuri akonaşis. Muşi mezare ren noğa Nevşehirişi ilçe Xacibektaşis.
Xaci Bektaş Velişi meç’are, gamatkvineri xvenape: “Fevaidname”, “Fatixa sureşi tefsiri”, Şathiyye”, Xaci Bektaş Velişi gzao3’iramupe”, Besmeleşi şerxi”, “Makalat”, “Hadisi erbaşi şerxi”, “Makalati gaybiyye do kelimati ayniyye”, “Hundaname”, “Ussul-hakika”. “Makalatişen nek’nape do muşi mak’amepe:
Maartani nek’na - Şeriati do muşi vit mak’ami: 1. Gamaceru 2. Gamaçkinu 3. Nemazi oxvenu, op’içu, zekati meçamu, menceli gaqvaşi xacişa oxtimu, gazas omxvacu do xuraş obonu 4. Xelali mogapu do faizi xarami oşinu 5. Onikaxu, oçilu/okimocu 6. Omğirobas do non3xonobas oxorcapeşen omendranu, emoras omzik’u xarami oçkinu 7. Ehli sunneti do cemaatişen oqopinu 8. Şefk’atoba do merxametoba k’ala oqopinu 9. Xelali oç’k’omu do paği dolokunu 10. K’aoba o3’iru do p’at’i dulyapeşen omt’inu.
Majurani nek’na - Tarik’ati do muşi vit mak’ami: 1. Murşidişen xe eç’opu do tevbe oxvenu 2. Gunebari do gzamşine oqopinu 3. Toma, pimpili do dolokunepe paği o3’iru 4. Nefisis geocginu 5. Oxizmet’u 6. Oşkurinu, geç’ibru, uoşkurinoni oqopinu 7. İroras Ellaşen imendoni oqopinu 8. Xirka ren, zenbili ren, mak’asi ren, secade ren, ibreti ren, ayati hidayeti ren. 9. Mak’amişi mance, cemietişi mance, gzao3’iramobaşi mance, ok’oğarğalobaşi mance oqopinu 10.Qoropa, guneba do umuteloba k’ala artot oqopinu.
Masumani nek’na - Marifeti do muşi vit mak’ami: 1. Mç’ipoba 2. Oşkurinu 3. P’içaroba 4. Sap’ri do k’anaati 5. Oncğoreş oçkinu 6. Xegon3’k’imeroba 7. Çkina 8. T’ani o3’iramuşen omendranu 9. Marifeti 10.Ti muşişi tasi oçkinu.
Maotxani nek’na - M3xadoba do muşi vit mak’ami: 1. Muç’o dixa eşo oqopinu (Tapalaguroni oqopinu) 2. İr xalk’is ar tolite o3’k’omilu do çkar mitis oncğore uz’iramu 3. Xes mogixteps k’onari uçares meşvelu 4. Kianas yoçkinderi mtel mutxanepeşi oçkinu 5. K’arta dulya şeni, mulkişi mance Ellaşa imendi oxvenute, xvala emuşen şvela do gecginoba ok’vandu 6. Ok’oğarğaloba. Ok’oğarğalobas m3xadeşi uçkinobape gamotku 7. Ar gzaşi mance oqopinu 8. Uçkinoba. Ti muşişen gamaxtimeri kerametepe oşinaxu 9. Ellas oxve3’u 10. Ellaşa mexolu.
|
TÜRKÇE
