|
MİSİRİŞİ ARABULİ CUMXURİET'İ
Misirişi Arabuli Cumxuriet’i (Cumhuriyyet Misr el-Arabiyye), noğarobaşi cinci oşkayulvas gedgeri dobadonae. Dobadonas olandeşk’ele Xçezoğaşa, yulvaşk’ele Mç’itazoğaşa p’ici uğun do geulva muşis Libia, omjore muşis Sudani goluz’in. Gverdk’un3’ula Sina k’ismi muşis namut Asiaşi k’itas golaz’in, olandeyulvaşk’ele Filistini do İsraeli k’ala manz’agere. Maxoroba muşi didote ğali Niliş morgvalis dobargerie. Oxen3aleşi nananoğae Kahire, dixaşzomae 998.774 k’m², maxorobae 77.420.000, didi noğapee; Zagazig, Mansura, Demenhur, İskenderiye, Tanta, Minye, Benha, Sevhac, Asyut, Gize, Şibin el-kom, Kina.
Misiri, tarixişi morgvalis dido noğarobaşi cinci iqu. Çkineri iptineri tarixi muşi İ.3’. 5000 3’anapes gedgeri 3’aleni do jileni Misirişi omapepete geoç’k’aps. Antepeşen irişen mcveşi firavunepeşi devree. Am devreşa Menesişi xanedanoba do P’ersuli xe3ala naqonu. Misiris, 640 3’anaşakis Roma do Bizansişi xe3ala aqu. Hz. Omerişi devres Misiri ifethinu do Misirişi xalk’i İslamite dişerefu. Dini do nenaşi artoba ixor3eluşi Misirik, Abbasepeşi devres refahoni do huzuroni orkoşi orape z’iru. Abbasepeşk’ule 1171 3’anaşakis Fatimepeşi xe3alas ort’u. Am tarixis Selahaddini Eyyubişk’elen ifethinu. Eyyubepeşk’ule 16. oş3’anuraşakis Misiri, Memluk’işi sult’anapek oktalu. Yavuz Sult’an Selimik, 1516 3’anas Misiri, Osmaniaşi dixapes ont’alu. Frangiaşi imp’arat’ori Nap’olionik, 1798 3’anas Misirişa xe kogedvu. Misirişa meşvelu şeni mencğoneri K’avalali Mehmed Ali Paşak, Frangepes geocginu do 1801 3’anas Misirişa vali iqu. Misirişa, 1882 3’anas İnglisepeşk’elen xe geidvinu. 28 3’anağani 1922-s Ok’ont’aleri Omapeşen dudmoşletineroba gamognapu. 18 Mbulora 1953-s cumxuriet’i gamignapu do generali Muhammed Necibi dudcumxuri iqu. 23 Mbulora 1956-s Cemal Nasirik, Muhammed Necibi ditevkifu do xe3ala komogu. Nasirik, tatbik’eri siaset’i muşite Misirişa sosializmi komuğu. 28 St’aroşina 1970-s Cemal Nasiri ğuruşi Enver Sedati dudcumxuri iqu. Sedatişi devres Misiri, Rusepeşi tesirişen do sosializmişen komuçitu. İsraeli k’ala komui3’qu do OAA-şa konanç’u. Enver Sedati, 6 3’anağani 1981-s art suik’astite diqvilu. Emuşk’ule Husnu Mubareki dudcumxuri iqu. Misirişi xalk’ik yedgituşi Husnu Mubarekik, selaiet’epe muşi armiaşa komeçu do 11 K’undura 2011-s vazife muşi konaşku.
Misirişi xalk’iş tak’ribi %91 Arabepek 3’opxupan. Arabepeşi %91,5 k’onari Muslimani, genomskideti Xrist’ianie. Majura beciti etniuri unsuri K’iptepe renan namut maxorobaşi %7 3’opxupan. Genomskide maxoroba, Avrop’aluri Xrist’iani etniuri unsurepe k’ala Nubiali, Beja, Arnavuti, Berberi steri çkvaneri cinconi Muslimanepek 3’opxupan. Resimuri nena muşi Arabulie. Xalk’iş irxolok Arabuli ğarğalaps. Resimuri dini İslamie. Xalk’işi %91 k’onari Muslimanie. Genomskide maxoroba K’ipti cinconi Ortodoksepe, Urumi cinconi Ortodoksepe, Arabi cinconi Marunepe do çkvaneri Avrop’aluri dobadonapeşen Misirişa dobargeri K’at’olik’i do P’rot’estani Xrist’ianepee. Muslimanepeşi xolos tamami Sunni, didote Şafi, beciti k’ismiti Hanefie.
Misiris, çxvapa do xomula t’aroni uğun. Monç’inora do qinora yado jur dro uğun. Qinoraşi tutape qini vardo t’ibu iqven. Omjoreşk’ele monç’inoraş tutapes t’u3anoba 43°C k’onari do qinoraş tutapes 15°C k’onari iqven. Misiris seri-dğaleri t’u3anobaşi fark’iti mağalae. Misiri, k’oçis anç’eri milleturi mogapete Afrik’aşi irişen zengini dobadonae. Misiris, zengini madenepeti kuğun. P’et’roli, manganezi, çink’o, erk’ina, k’urşumi, fosfat’i, k’romi, orko, amiant’i, kukurdi, volframi do titani irişen beciti madenepe muşie. Edoxolo kvakereci, cumu, bazalti do pembe mermeri moçkva gamiğinen. İrişen beciti gamaçamuşi maxsulepe muşi; pambuği, brinci, p’et’roli, tabigazi, fosfat’i, cumu, erk’ina, manganezi, z’igara, post’i do t’k’ebie. Galeşenti dik’a, makina, t’ekniuri malzeme, limaşi silaxi, vasit’a do mat’erialepe eç’opups. Misirişi ek’onomi, xaçkaşen met’a indust’ri do t’urizmişati memxvacun.
|
TÜRKÇE
