|
MOROŞİ MESELE
Omjoreyulva Asias, omjore Çinişi zuğa k’ala didi ok’ianusiş oşkes ok’obğeri k’un3’ulapeş no3’opxe Filip’inepes tak’ribi 4 milyoni Muslimani skidun do dobadonaşi maxorobaş %5,4 3’opxupan. Filip’inepeşi Muslimanepes çkvaneri etnik’epe uğunan do didote k’un3’ula Moro do Mindanaos skidunan. Moroluri Muslimanepeşi dobargeri k’un3’ulapek Filip’inişi k’un3’ulapeşen çkvaneri grup’i oteşkilapan do am k’un3’ulapeşa Filip’inepeş k’elen AOO-şi meşvelute 1946 3’anas xegeidvinu.
Moro, Mindanao do antepeşa mek’ireli namtini k’un3’ulape Filip’inepeşi omjore k’ele renan do dido Muslimanepe skidunan. Muslimanepek am k’un3’ulapes 1970 3’anaşen doni timoşletinerobaşi k’abğa meçapan. Muslimanepeşi timoşletinerobaş k’abğa ok’oordinu şeni gedgineri maartani oxonk’ana ren 1972 3’anaş tarixoni Moroşi Mileturi Timoşletinerobaşi Cephe (MNLF). 1977 3’anas am cepheşen ok’o3’k’eri İslamcepek, Moroşi İslamuri Timoşletinerobaşi Cephe (MILF) geodgines. Ok’o3’k’inus MNLF-şi 1976 3’anas Filip’inepeşi xe3ala k’ala Libiaşi noğa T’rablusis mutarek’e oxvenukti dido notesiru. Mutarek’e 1980 3’nas ok’ixvu do silaxoni k’abğa xolo geiç’k’u. MNLF-k 12 3’ana naqoneri k’abğaş k’ule 1992 3’anaşi Gimuaş tutas Filip’inepeşi xe3ala k’ala mutarek’e qu. 7 3’ilva 1993-s mutarek’e do umdepeşi akt’i ixvenu. Sum 3’anaşen dido meqoneri ok’oğarğaluş k’ule Moro do Mindanaoş k’un3’ulapeşi mintik’aşa ot’onomi meçamu şeni akt’i oxvenu goink’vatu. 2 St’aroşina 1996 tarixis aya akt’is Endoneziaşi nananoğa Jakart’as imza geiğarinu do resimurot itatbik’inu. Akt’is omjore Filip’inepeşi 14 mintik’aşa ot’onomiş meçamu ç’areli rt’u. Mo3’qva do Gamordinuşi Meclisi coxoni art meclisi do aya meclisişa mek’ireli, Muslimanepeşi dinuri dulyapeşi k’oordinasioni oxvenu şeni fetvaşi daire i3’opxinasunt’u. Aya daireşi mesulepe eya meclisişi dudmaxvenceş k’elen itayinasunt’u.
Filip’inepeşi xe3alak 2000 3’anaşi monç’inoras MILF-şi askeruli k’ampişa op’erasioni oğodu. Filip’inepeşi xe3alak aya op’erasionite mutarek’e ok’oxvapt’u. MILF-k gamognapa muşis, Filip’inepeşi xe3alak imza geğareli çkar akt’is var notxozunya do Bangsamoroşi mintik’as naqoneri k’abğaşi mesuli Filip’inepeşi xe3ala renya tku. MILF-k, Filip’inepeşi xe3alak Moro do Mindanaos Muslimanepeşi muşeburi oktalaş hak’i var ik’abulups do silaxoni op’erasionite ok’abğinuş noqonuşa sebebi meçapsya tku. MILF-k, k’oçepeşi rehini eç’opinute mutxanepeş oxvenuşi met’odi çkar k’abuli var vikiptya do k’atiuro mevodgitutya tku. Moroşi timoşletrinerobaşi k’abğa geoç’k’u dğaşen doni k’elenarepeşen 125 vitoşi k’oçişen dido k’oçi ğuruya do itahminen.
|
TÜRKÇE
