|
"DOKAPİŞİ P'ROJE" MU İQU?
Turketiş Resp’ublik’aşi Dudnaziroba, Devleturi Op’lanuşi Organiza3iaşi k’oordina3ias, Jap’oniaş İnt’erna3ionaluri K’oop’era3iaşi Ajansişk’elen na ixazirinu DOKAP (Yulva Uçazoğaşi Omordinuşi P’rograma), Yulva Uçazoğaş T’erit’oriaşi noğapeşen Ordu, Giresuni, T’amt’ra, Rizini, Artvini, Gumuşxana do Bayburtis xe mudumers. Dudi p’lanis, Yulva Uçazoğaş T’erit’oriaşi 2020 3’anaş noğireri nak’onobaşa nunç’işinu şeni, 2005 3’anaşen doni nat’uraluri nak’onobaşi monz’inoba t’erit’orias doskidas yado inoğirinen. A3’ineri Turketiş oşkendanaleşi % 66 k’onari na ren t’erit’orialuri mogapa, 2020 3’anas % 83-işa monz’inu izmonen. Eçi 3’anuri p’lanis, omordinuşi senariopes sum p’eriodi uğun: maartani p’eriodi 2001-2005 3’anapeşi morgvalis, majurani p’eriodi 2006-2010 3’anapeşi morgvalis, majurani p’erioditi 2011-2020 3’anapeşi morgvalis xe mudumers.
Yulva Uçazoğaş T’erit’oria muç’o xalis na ren p’rojes xut maddeten isvarinen:
1-T’erit’oriaşi ar k’oçis na anç’en na3ionaluri mogapa, Turketiş oşkendanaleşi % 66 k’onari ren.
2-Gale oxtimuşi sebebiten nak’onoba na dvark’inen ar t’erit’oria ren.
3-Xizmet’epeşi sek’t’orişa dido mek’ireli ar t’erit’orialuri mogape ren. Am mogapape didopeten devletis oxanduten moiginen.
4-Ek’onomiuri st’ruk’t’ura, agronomiuli p’rodak’t’epeşa (çai-txiri) mek’ireli ren.
5-T’erit’oriaşi doloxe omordinuşi dido çkvanerobape ren.
Am z’irapa on3’uranu şeni, dixa, 3’k’ari do k’oçişi odudepes i3’k’edinu do aya otxo maddeloni ar st’rat’egia gamiğinu:
1-Dixaşgzaşi tudenst’ruk’t’ura omordinu,
2-3’k’ariş odudepe dido noğiraloni oqopinot oxmaru do oktalu,
3-Dixaş oxmaruşi omordinu,
4-Lok’aluri sist’emaşi ok’ap’et’anu.
Tudenst’ruk’t’ura ok’ap’et’anu şeni na ixazirini ovro p’roje antepe ren:
1-T’amt’ra-Rizinişi k’oridori omordinu
2-Noğaşi ok’rebulepe omordinu
3-Uçazoğaş ot’obani oçodinu
4-DOKAP iş ot’obanişi mosa ok’au
5-İnt’egruli limanişi mosa ok’au
6-T’elek’ominik’a3ia omordinu
7-Mağali volt’ajoni energiaş mosa omralinu
8-DOKAP-DAP-GAP iş otiruşgza omordinu
DOKAP iş p’rojes, 43 milyar dolaroni ar invest’iment’iş noğira uğun. P’roje k’ala na ixvenasunon invest’iment’epeşi 16,5 milyar dolari k’onari devletik, 26,5 milyar dolari k’onariti xususuri sek’t’orik qvasunon yado ip’laninen. Energia, agronomia, gurapa, otiroba, mamzoğareloba do t’urizmi steri dido sek’t’oris t’erit’oria omordinuşi noğira na uğun DOKAP işi doloxe jurneçdovitosum p’rojeşi namtinepe aşo ren:
• İnt’egruli limanişi mosa,
• 3’k’ari do let’aşi mç’ipaşaşi maktale,
• Dido noğironi barajepe oxvenu,
• Serbest’iuri k’omer3ialuri ok’rebulepe o3’ipxinu,
• Diddudoni maskindinoba do makotumeloba odidanu,
• Maseraloba oçinapu do oxvenapu,
• Ar Koy-Bir işi p’rodak’t’işi modeli otesisu,
• Ğalepes çxomi oskedinus mxuci meçamu,
• Oput’uri t’urizmişi omordinu,
• Oput’uri tudenst’ruk’t’ura on3’uranu,
• Uçazoğaş T’ek’nologiaşi Ok’rebule ok’idu,
• Genet’iuri goşogoraşi ok’rebule ok’idu.
Uçazoğaurepek, Dudnaziri do t’erit’oriaşi nazirepeşen Yulva Uçazoğaş Omordinuşi P’rogramas mancoba oxvenu ak’vandepan. Dido 3’anaşen doni mxuci var niçinu do fuk’arobaş doloxe na nişkvinu Yulva Uçazoğaşi T’erit’oria omordinu şeni oxen3ales dido dulyape oxvenu dvaç’irs. Yulva Uçazoğaşi T’erit’oria fuk’arobaşen moşletinu do omordinu şeni aciluri nodgitapa oxvenu unon. DOKAP işi p’rogramas, t’erit’oriaşi omordinu do dido 3’anapeşen doni na ok’ibğu p’roblemepe oçodinu şeni na ixazirinu dido p’roje ren. Am p’rojepes tamo tamo oçodinu dvaç’irs. DOKAP işi p’rojeşa ar devleturi p’olit’ik’a oqopinot o3’k’omilu dvaç’iren.
P’rojepe k’ala na iboden inst’it’ut’epe şeni, namu p’roje mu k’onari içodinu, nodgitape muepe ren steri temapes ar noqonuşi do k’ont’rolişi mek’anizma o3’ipxu dvaç’irs. DOKAP iş p’rojeşi oxvenapuşi k’ont’roli 3iviluri xalk’işk’elen o3’k’omilu dvaç’irs. DOKAP işi p’rojepes xalk’işk’elen na i3’k’omilinen irişa oçkinapu, na niğinen p’rojepe şeni, p’roje na ikipan unit’epe, t’erit’orialuri mediaş organepe do map’olit’ik’epeşa çkina ezdimu-meçamu, t’erit’oriaşi omordinu aşopeten ok’ont’rolinu dvaç’irs.
|
TÜRKÇE
