ANASAYFA

EBRU, SUYA RENK VERİYOR

Ebru, coğrafyamızın geleneksel sanatlarından biridir. Kitre ya da benzeri kıvam arttırıcı malzemeler kullanılarak yoğunluğu arttırılan bir sıvı üzerine, içinde sığır ödü bulunan toprak boyalarının serpilmesi sureti ile elde edilen desenlerin, sıvının üzerine kapatılan kağıda aktarılması ile yapılan bir sanattır. Ebru “kalemsiz, fırçasız, kağıdın üzerine çiçek resmi yapmak” olarak da tanımlanabilir. Okulu yoktur, usta-çırak usulü ile öğrenilir. Ebru, renklerin su ile oluşturduğu bir ahenktir.

Ebrunun kelime olarak ne anlama geldiğine ilişkin çok farklı açıklamalar bulunuyor. Ebru kelimesinin, Orta Asya dillerinden Çağatayca’nın “ebre” kelimesinden geldiği söylenmesine rağmen, bu kelimenin Farsça “ebri” kelimesinden geldiğini söyleyen araştırmacılar da vardır. Bazı araştırmacılar ise, Çağatayca “ebre” kelimesinin Farsçaya girdiğini ve “ebri” olarak kullanılmaya başladığını açıklıyorlar. Ebrunun Çağatay veya Fars kaynaklı ve adının Çağatayca veya Farsça kökenli olmasının çok fazla bir önemi yoktur. Önemli olan ebrunun gizemli bir ahenk taşımasıdır.

Oldukça zor olan ve emek isteyen ebru, oluşturulan desenden sadece bir sefer resim alınabilen sanattır. Ebru sanatının ilk kez ne zaman, nerede ve kim tarafından yapıldığı bilinmiyor. 1595 tarihli, en eski ebru Şebek Mehmed Efendi adını taşıyor. Ebru sanatına ilişkin ilk eser, Tertib-i Risale-i Ebri adını taşır. 1608 tarihlidir. Bu eser ebru yapımına ve ebru ustalarına ilişkin bilgiler verir. Şebek Mehmed Efendi'den sonraki en önemli ebru sanatçısı, Hatip ebrusuna da adını veren İstanbullu Hatip Mehmed Efendi’dir. Aynı zamanda hattat olan sanatçı, Ayasofya camiinde hatiplik yapmış ve 1773 yılında vefat etmiştir.

Ebru sanatı, günümüzde yeniden bir canlanma yaşıyor. Bu sanat da, diğer geleneksel sanatlar gibi, büyük şehir hayatının bunalttığı insanlara yeni pozitif bakış açıları kazandırıyor.